Hem entelektüel kazanım, hem de çizgi-romanlar üzerine birbirimize bir şeyler öğretme fırsatı.
tekrar başa dönüp okuduğumda bunun bir önceki karede bakılan haritanın görüntüsü olduğuna uyandım. Yine de o son karede, kağıt kırışıklıkları, ya da şehri işaret eden ön planda bir el olsaydı, böyle şema karesi gibi görünmez, sinematik akış zedelenmezdi. (diye düşünüyorum) Bu sayfalarda da şu eleştirim var. Bob'un yüzünü o kadar siyah taramalı, ve sert çizmiş ki, renklendirici de kahverengi boyayınca, durmak bilmez hayal gücüm, hikayede bir sürpriz twist arayan zihnim, savaş alanından 'haberci Bob' yerine yerel halktan birisini getirmiş oldukları ve onu Bob sandıkları gibi bir hikaye fikirlerine gitti. Okudukça netleşene kadar. Benim algı eksikliğimden de kaynaklanmış olabilir tabi. )
1880'li yıllarda Sudan ve Nil Nehri çevresinde, çok fazla dil ve kabile içeren ve bir milliyetçilik anlayşından çok uzak bir beldede bir Mehdi'nin ortaya çıkışıyla bir birliğin oluştuğu dönemi anlatan çizgi-romanın girişi ve çıkışındaki metinleri okuyana kadar, o bölge ve tarihçe hakkında hiç bir bilgim yoktu.
Toppi sevgimden dolayı hemen başlamış ve okumuş oldum Nil Adamı'nı. Ama Toppi'nin hayranı olduğum salt çizim güzelliğini, başka işlerindeki görsel müthişliği pek hissedemedim. Evet çok güzel figürler, formlar ve kareler var, ama bir miktar da özensiz desen ve zayıf kadraj gördüm. Kanımca primitif renklendirme stili de biraz negatif etkiledi beni, desenin kendisine verdiğimiz kıymeti paylaşıp, dikkatin bir kısmını üstüne çektiği için, saf çizimi takdir etmekten uzaklaştırıyor.
Ana karakterin hikayeye sokuluş ve seyirciye ilk sunuluş şekli, akıllıca ve çok sinematik. Kime yoğunlaşacağımızı henüz bilmezken, son derece sürprizli bir şekilde, güzel bir senaryo oyunuyla takip edeceğimiz karakterimiz ile tanıştırılıyoruz. Filmlerde main character reveal ya da introducing the protagonist diye adlandırılan bu 'cihaz' bu hikayede (azıcık çizim hileleri yapılmış olsa da) güzel kullanılmış.
16. sayfada, en son karedeki haritayı, şehrin taktiksel coğrafyasını bize aktarmak için tanrı-perspektifinden çizilmiş bir kare olarak görüp, "bizi bilgilendirme adına sinematik akışı bozmuşlar ve hatta bu bilgi hikayenin geri kalanında bizim için elzem de değil" diyecektim ki,
17 ve 18. sayfalarda tam bir Toppi sayfa-yerleştirmesi (layout) ve nefis çizimlerle karşılaşırken, 19. sayfayı okuduğumda bir hayal kırıklığı hissettim. Metin içeriği çok etkileyici, sarsıcı ve tüyler ürperticiydi, ama çizimler (ve desenler, kütleler) bunun hakkını veremiyordu. (Daha fazla vahşi grafik öğe (gore) görmek istemem değildi sorun, bakış açısını, yerleştirmeyi, ve zenci müfreze erlerinin beden formlarını sevmemiştim. (En çok da 3. kareyi çok kötü buldum) İlk karedeki taramalar ve vucut kol bacak pozisyonu da bana kötü geldi.
28. sayfadaki ilk karede, en etkilendiğim diyalog alışverişi var.
-Sadece fanatik bir yobaz mı yani?
-Bilmiyorum, bu teleskop İngiliz malı. Belki de mercekleri bozuktur.
Genel bakış açısı farklılığını ve İngilizlerin bakışını o kadar güzel bir alegori ile anlatmış ki. Çok hoşuma gitti.
Ve yine ayrılırlerken, sayfa 31'in başındaki: "Yakında görüşürüz General" "Elveda evlat" diyaloğundaki sarkastik karşıtlık da aynı şekilde çok güzel diyalog yazımına bir örnek.
Sisli planların güzelliği, ve ardından tüm gemi sekansındaki güzel çizimler ve 33. sayfada (biraz yüzeysel) geçilen arka plandaki politik kumpas imaları çok hoş.
Sayfa 35'teki ilk kare biraz daha uzaktan çizilseydi, ortamı daha iyi tanımlardı. Bir önceki sayfadaki son kare ve oradaki boyama yüzünden bir iskeleye yanaştıklarını sanmıştım. Halbuki balıkçı tekneleri çevrelerini sarıyor. Sayfa 35'in ilk karesinde Penny Boat ve balıkçı tekneleri birbirinin üstüne yapışmış.
Tüm çöl ve develi sekans harika kadrajlar ve çizimler içeriyor. Bakış açıları, bölmeler, reji ve zaman geçişleri çok güzel çalışıyor. Develi adam çıktığı andan itibaren Toppi desenlerinin lezzetini sonuna kadar tadıyoruz.
Sayfa 52'de kafaya darbe anında ne sayfa düzenini beğendim, ne vucutların pozisyonunu; ne Bob'un yüzünü, ne de beyaz boşlukla bölünmeyen kareler arası ince çizgiyi. Aksiyonun iyi bölünmediğini düşünüyorum. Her iki planda da düşmanın sopası aynı yönde (ve kötü hareket çizgileri seçimiyle) ama Bob iki ayrı yönde. İlk vuruş tüfeği düşürüyor desek, temas yok, sopa daha yeni geliyor. Dediğim gibi bedenlerin pozisyonları ve arada kare bölme çizgisinin olmaması hem aksiyonu anlamamızı hem de bölmemizi zorlaştırmış.
Sayfa 53'te "..çok zarif hatları olan bir kadın yüzüne dönüştü." ibaresinin çevirisini ve balonlamasını yaparken kudretsabancı'nın da gülümsediğini düşünüyorum. Çünkü kadının hiç bir hattı 'zarif' olmadığı gibi, son derece patates gibi hatları var.
Son final karesini beğendiğimden de emin değilim. Eleştirel yaklaşacağım: Ana karakterimizin hikayeye konu olan görevini başaramayışıyla biten bu final, Gordon'un da ölümünün haberi olduğu için her açıdan dramatik bir son. Ve fakat son karenin plan seçiminde, komutanı ve Bob'u tamamen çok uzaktan, dıştan ve objektif bir çerçeveleme ile görüyoruz. Dolayısıyla duygularıyla, Bob'un hayal kırıklığıyla gözgöze gelmiyor ve duygusal bir tepki oluşturamıyoruz. Eerie ve Creepy çizgi romanları bu tarz Twilight Zone dizisi tipi, şok finalleri çok güzel ve etkileyici resmeder, bilirsiniz. (Bizdeki Korku adlı çizgiromanlar. Aklımıza kazınır yıllarca o son kareler. Konu zaten güzel destekler. Etkileyici bir yüz çizilir. Kimi zaman alttan ışıklandırılır vs)
Burada Bob'un yüzü ya da komutanın yüzü ile bitirebilirlerdi. Duygu bize geçerdi. (Bu konuda çok ısrarcı olmayacağım, çünkü çok çeşitli reji kararlarını severim.) Aynı ağırlıkta, zıt yönde şu seçim de yapılabilirdi. Aynı bu plandaki gibi uzak ölçek ve yandan, buradaki gibi siluet bedenler, saklanmış detaysız yüzler, ya da tamamen dönük sırtlar ve metne yaslanmış bir çizgiroman karesi. Yani objektif bakış açısı, dramı uzaktan resimleyerek ifade etmek (soğukluk) ve işi metnin yapmasına bırakmak. (Çizgi roman ve tabi ki sinema teknikleri.) Ama burada kullanılan karede, karakterlerimizi uzaktan ve objektif ve detaysız gösterirken, en ön plana da konuyla tamamen ilgisiz, kocaman, arkayı maskeleyen bir asker figürü koymak ve ilgiyi (finalde çok kıymetli olan ilgimizi) gereksiz bir obje olan o askere yönlendirmek, benim asla tercih etmeyeceğim bir karar olurdu.
Sözlerimi bitirirken, aklıma gelen son hissi de paylaşacağım, senaryo ile ilgili.
Bob, Gordon'a verdiği söze son derece sadık, ve bir görev adamı gibi davranırken, beyin sarsıntısından bile uyandığında hemen hiç vakit kaybetmeden, sadakatle ve görev bilinciyle tabur komutanına koşmuşken, ve hikayemizin büyük finali Gordon'un 2 gün farkla ölmesi olacakken--
Bob ile Gordon tanışma sahnesinin senaryo açısından çok daha iyi işlenmesi gerekiyordu. Hatırlayalım: O sahnede sadece tanıştılar, teleskop ile mehdiye bakıp, mehdinin kelime anlamını ve davranışını seyirciye açıklayıp, viski paylaştılar ve Gordon Bob'a görevini verdi. "Git ve beklememelerini sağla, günlüğümü Dünya'ya ulaştır" Bunların hepsi nesnel bir şekilde yaşandı.
Eğer Gordon ve Bob arasında, duygularımıza daha hitap eden bir ek konuşma daha geçseydi, Bob'un Gordon'a duyacağı saygıyı doğuracak, bunu bize de hissettirecek, sadece 1 veya 2 sayfalık bir diyalog geçseydi, hem Bob'un görevine sadakatini, hayatını tehlikeye atışını daha anlamlı bulacaktık, hem Gordon karakteri bir validen daha unutulmaz bir hale gelecekti, ve hem de dramatik finalde (gerçekten tarihte de bu şekilde olduğu için) içimiz daha çok kıyılacaktı.
Şimdilik benden bu kadar..
Buraya kadar okuyanlara, bir yandan çizgiromanın sayfalarını çevirenlere teşekkürler.
Tarihi ve coğrafi altyapıya yorum yapmaya, İngiliz sömürgeciğinin politikalarına dokunmaya, Sudan ve Arap kültürüne dair noktalara işaret etmeye hiç girişmedim. Hem donanımım çok olmadığı hem de lafı daha da çok uzatacağım için. Daha çok biçimsel; senaryo, kurgu ve çizim olarak yaklaştım esere.
Dostça kalın,
(Çok teşekkürler kudretsabancı
Güzel sözlerin için çok teşekkür ederim. Malum olmuş. ) lütfen fikirlerinizi, okurken hissettiğiniz duyguları, beğendiğiniz ve beğenmediğiniz yanlarını yazıverin.
1880'li yıllarda Sudan ve Nil Nehri çevresinde, çok fazla dil ve kabile içeren ve bir milliyetçilik anlayşından çok uzak bir beldede bir Mehdi'nin ortaya çıkışıyla bir birliğin oluştuğu dönemi anlatan çizgi-romanın girişi ve çıkışındaki metinleri okuyana kadar, o bölge ve tarihçe hakkında hiç bir bilgim yoktu.
Toppi sevgimden dolayı hemen başlamış ve okumuş oldum Nil Adamı'nı. Ama Toppi'nin hayranı olduğum salt çizim güzelliğini, başka işlerindeki görsel müthişliği pek hissedemedim. Evet çok güzel figürler, formlar ve kareler var, ama bir miktar da özensiz desen ve zayıf kadraj gördüm. Kanımca primitif renklendirme stili de biraz negatif etkiledi beni, desenin kendisine verdiğimiz kıymeti paylaşıp, dikkatin bir kısmını üstüne çektiği için, saf çizimi takdir etmekten uzaklaştırıyor.
Ana karakterin hikayeye sokuluş ve seyirciye ilk sunuluş şekli, akıllıca ve çok sinematik. Kime yoğunlaşacağımızı henüz bilmezken, son derece sürprizli bir şekilde, güzel bir senaryo oyunuyla takip edeceğimiz karakterimiz ile tanıştırılıyoruz. Filmlerde main character reveal ya da introducing the protagonist diye adlandırılan bu 'cihaz' bu hikayede (azıcık çizim hileleri yapılmış olsa da) güzel kullanılmış.
16. sayfada, en son karedeki haritayı, şehrin taktiksel coğrafyasını bize aktarmak için tanrı-perspektifinden çizilmiş bir kare olarak görüp, "bizi bilgilendirme adına sinematik akışı bozmuşlar ve hatta bu bilgi hikayenin geri kalanında bizim için elzem de değil" diyecektim ki,
17 ve 18. sayfalarda tam bir Toppi sayfa-yerleştirmesi (layout) ve nefis çizimlerle karşılaşırken, 19. sayfayı okuduğumda bir hayal kırıklığı hissettim. Metin içeriği çok etkileyici, sarsıcı ve tüyler ürperticiydi, ama çizimler (ve desenler, kütleler) bunun hakkını veremiyordu. (Daha fazla vahşi grafik öğe (gore) görmek istemem değildi sorun, bakış açısını, yerleştirmeyi, ve zenci müfreze erlerinin beden formlarını sevmemiştim. (En çok da 3. kareyi çok kötü buldum) İlk karedeki taramalar ve vucut kol bacak pozisyonu da bana kötü geldi.
28. sayfadaki ilk karede, en etkilendiğim diyalog alışverişi var.
-Sadece fanatik bir yobaz mı yani?
-Bilmiyorum, bu teleskop İngiliz malı. Belki de mercekleri bozuktur.
Genel bakış açısı farklılığını ve İngilizlerin bakışını o kadar güzel bir alegori ile anlatmış ki. Çok hoşuma gitti.
Ve yine ayrılırlerken, sayfa 31'in başındaki: "Yakında görüşürüz General" "Elveda evlat" diyaloğundaki sarkastik karşıtlık da aynı şekilde çok güzel diyalog yazımına bir örnek.
Sisli planların güzelliği, ve ardından tüm gemi sekansındaki güzel çizimler ve 33. sayfada (biraz yüzeysel) geçilen arka plandaki politik kumpas imaları çok hoş.
Sayfa 35'teki ilk kare biraz daha uzaktan çizilseydi, ortamı daha iyi tanımlardı. Bir önceki sayfadaki son kare ve oradaki boyama yüzünden bir iskeleye yanaştıklarını sanmıştım. Halbuki balıkçı tekneleri çevrelerini sarıyor. Sayfa 35'in ilk karesinde Penny Boat ve balıkçı tekneleri birbirinin üstüne yapışmış.
Tüm çöl ve develi sekans harika kadrajlar ve çizimler içeriyor. Bakış açıları, bölmeler, reji ve zaman geçişleri çok güzel çalışıyor. Develi adam çıktığı andan itibaren Toppi desenlerinin lezzetini sonuna kadar tadıyoruz.
Sayfa 52'de kafaya darbe anında ne sayfa düzenini beğendim, ne vucutların pozisyonunu; ne Bob'un yüzünü, ne de beyaz boşlukla bölünmeyen kareler arası ince çizgiyi. Aksiyonun iyi bölünmediğini düşünüyorum. Her iki planda da düşmanın sopası aynı yönde (ve kötü hareket çizgileri seçimiyle) ama Bob iki ayrı yönde. İlk vuruş tüfeği düşürüyor desek, temas yok, sopa daha yeni geliyor. Dediğim gibi bedenlerin pozisyonları ve arada kare bölme çizgisinin olmaması hem aksiyonu anlamamızı hem de bölmemizi zorlaştırmış.
Sayfa 53'te "..çok zarif hatları olan bir kadın yüzüne dönüştü." ibaresinin çevirisini ve balonlamasını yaparken kudretsabancı'nın da gülümsediğini düşünüyorum. Çünkü kadının hiç bir hattı 'zarif' olmadığı gibi, son derece patates gibi hatları var.
Son final karesini beğendiğimden de emin değilim. Eleştirel yaklaşacağım: Ana karakterimizin hikayeye konu olan görevini başaramayışıyla biten bu final, Gordon'un da ölümünün haberi olduğu için her açıdan dramatik bir son. Ve fakat son karenin plan seçiminde, komutanı ve Bob'u tamamen çok uzaktan, dıştan ve objektif bir çerçeveleme ile görüyoruz. Dolayısıyla duygularıyla, Bob'un hayal kırıklığıyla gözgöze gelmiyor ve duygusal bir tepki oluşturamıyoruz. Eerie ve Creepy çizgi romanları bu tarz Twilight Zone dizisi tipi, şok finalleri çok güzel ve etkileyici resmeder, bilirsiniz. (Bizdeki Korku adlı çizgiromanlar. Aklımıza kazınır yıllarca o son kareler. Konu zaten güzel destekler. Etkileyici bir yüz çizilir. Kimi zaman alttan ışıklandırılır vs)
Burada Bob'un yüzü ya da komutanın yüzü ile bitirebilirlerdi. Duygu bize geçerdi. (Bu konuda çok ısrarcı olmayacağım, çünkü çok çeşitli reji kararlarını severim.) Aynı ağırlıkta, zıt yönde şu seçim de yapılabilirdi. Aynı bu plandaki gibi uzak ölçek ve yandan, buradaki gibi siluet bedenler, saklanmış detaysız yüzler, ya da tamamen dönük sırtlar ve metne yaslanmış bir çizgiroman karesi. Yani objektif bakış açısı, dramı uzaktan resimleyerek ifade etmek (soğukluk) ve işi metnin yapmasına bırakmak. (Çizgi roman ve tabi ki sinema teknikleri.) Ama burada kullanılan karede, karakterlerimizi uzaktan ve objektif ve detaysız gösterirken, en ön plana da konuyla tamamen ilgisiz, kocaman, arkayı maskeleyen bir asker figürü koymak ve ilgiyi (finalde çok kıymetli olan ilgimizi) gereksiz bir obje olan o askere yönlendirmek, benim asla tercih etmeyeceğim bir karar olurdu.
Sözlerimi bitirirken, aklıma gelen son hissi de paylaşacağım, senaryo ile ilgili.
Bob, Gordon'a verdiği söze son derece sadık, ve bir görev adamı gibi davranırken, beyin sarsıntısından bile uyandığında hemen hiç vakit kaybetmeden, sadakatle ve görev bilinciyle tabur komutanına koşmuşken, ve hikayemizin büyük finali Gordon'un 2 gün farkla ölmesi olacakken--
Bob ile Gordon tanışma sahnesinin senaryo açısından çok daha iyi işlenmesi gerekiyordu. Hatırlayalım: O sahnede sadece tanıştılar, teleskop ile mehdiye bakıp, mehdinin kelime anlamını ve davranışını seyirciye açıklayıp, viski paylaştılar ve Gordon Bob'a görevini verdi. "Git ve beklememelerini sağla, günlüğümü Dünya'ya ulaştır" Bunların hepsi nesnel bir şekilde yaşandı.
Eğer Gordon ve Bob arasında, duygularımıza daha hitap eden bir ek konuşma daha geçseydi, Bob'un Gordon'a duyacağı saygıyı doğuracak, bunu bize de hissettirecek, sadece 1 veya 2 sayfalık bir diyalog geçseydi, hem Bob'un görevine sadakatini, hayatını tehlikeye atışını daha anlamlı bulacaktık, hem Gordon karakteri bir validen daha unutulmaz bir hale gelecekti, ve hem de dramatik finalde (gerçekten tarihte de bu şekilde olduğu için) içimiz daha çok kıyılacaktı.
Şimdilik benden bu kadar..
Buraya kadar okuyanlara, bir yandan çizgiromanın sayfalarını çevirenlere teşekkürler.
Tarihi ve coğrafi altyapıya yorum yapmaya, İngiliz sömürgeciğinin politikalarına dokunmaya, Sudan ve Arap kültürüne dair noktalara işaret etmeye hiç girişmedim. Hem donanımım çok olmadığı hem de lafı daha da çok uzatacağım için. Daha çok biçimsel; senaryo, kurgu ve çizim olarak yaklaştım esere.
Dostça kalın,
(Çok teşekkürler kudretsabancı
) olan, yapımcının (aslında yönetmenliğe cesaret edemediği halde yönetmenliğe çok öykünmesi yüzünden) kendi sorumluluk alanında kalmayıp yönetmenin işine fazlasıyla müdahil olması (ve hatta bazen iyice coşması ) durumunu çok güzel örnekledin. Teşekkürler.
