Colinmccay
Yönetici
- 27 Haz 2009
- 6,995
- 11,977
Akdeniz Bölgesi’nin Göller bölgesinde, Isparta İli’nin bir ilçesi olan Şarkikaraağaç, güneyde Beyşehir; kuzeyde Yalvaç, Akşehir, Doğanhisar; batıda Gelendost ve Eğirdir; doğuda Hüyük; güneybatıda ise Yenişarbademli ile çevrilidir. Şarkikaraağaç’ın yüzey şekilleri engebelidir. Kuzey ve kuzeydoğu kesimini Sultan Dağları, güney kesimini Dedegül Dağı, batı kesimini de Anamas (Güllüce) Dağı engebelendirir. Dağlık alanlarla çevrili olan ilçenin orta kesimi düzlüktür. İlçe topraklarından çıkarak Beyşehir Gölü’ne dökülen Eğri Çayı vadi tabanında küçük düzlükler oluşturur. Beyşehir Gölü’nün kuzeybatı kesimi de ilçe sınırları içerisinde bulunur. İlçenin dağlık alanları göknar, sedir, ardıç ve karaçam ormanları ile kaplıdır. İl merkezine 120 km uzaklıktadır. Yüzölçümü 1.232 km², nüfusu 20.900’dür.
İlçenin iklimi; Akdeniz iklimi ile kara iklimi arasında ama kara iklimine yakın bir iklim yapısına sahiptir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlıdır.
EKONOMİK YAPI:
I. TARIM VE HAYVANCILIK:
A) Bitkisel Üretim: İlçe merkezi dahil olmak üzere Beyköy, Çaltı, Arak, Çeltek, Belceğiz, Fakılar, Yakaemir köyleri ile Çiçekpınar Kasabasında ekonomik boyutta olmasa da aile ihtiyacı dışında 6930 dekar alanda elma üretimi yapılmaktadır.
Genel olarak Yassıbel, Beyköy, Çarıksaraylar, Yukarıdinek, Aşağıdinek köylerinde 2090 dekarda vişne, 1820 dekarda ise kiraz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle Yukarıdinek köyünde yamaç arazilerde susuz olarak kiraz yetiştirilmesi yapılmaktadır. Ortalama yıllık 65 ton vişne, 20 ton kiraz üretimi yapılmaktadır.
İlçede 2002 yılı itibariyle yaklaşık 13 dekarlık alanda kekik yetiştiriciliği projesi uygulanmasına geçilmiştir.
1998 ve 2001 yıllarında SYDV kaynaklı olarak 208 m²’lik toplam 20 adet sera yapılmıştır. Bunun toplam alanı 4160 m²'dir. Isınma enerjisi kullanılmayan bu seralarda domates, salatalık, marul, yeşil soğan yetiştirilmektedir.
Yöre arazilerinin tarıma elverişli olan kısmının tamamı organik tarım yapmaya oldukça elverişlidir. Ancak hali hazırda tecrit edilmiş bir alanda özel olarak bu çeşit tarım yapılmaktadır. Başlangıç için Belceğiz ve Çeltek köylerinde domates, salatalık, biber ile Yeniköy'de tarımı yapılan kavun, karpuz yetiştiriciliği örnek teşkil edebilir.
İlçede Göksöğüt Tarımsal Kooperatifi, Çarıksaraylar Kalkınma Kooperatifi, Salur Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi; Çarıksaraylar Kasabası, Kıyakdede, Yassıbel, Karayaka, Beyköy, Gedikli köylerinde olmak üzere toplam 6 adet Sulama Amaçlı Kooperatif; Gedikli Köyünde ise Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı desteğiyle ekonomik durumu iyi olmayan çiftçilerin durumlarını geliştirmek amacıyla örtü altı sebze yetiştiriciliği (seracılık), ıtri ve tıbbi bitki yetiştiriciliği, çayı-mera ve meyveciliği geliştirme projeleri kapsamında değişik çeşitlerde meyve fidanı dağıtılmıştır. Ayrıca 2002 yılı Mart ayında meyvecilik konusunda örnek teşkil edecek 15 dekarlık iki farklı yerleşim yerinde tam bodur elma bahçesi tesisi projesi uygulanmıştır. Bu proje yörenin tam bodur elma bahçesi tesislerinin kaynağını oluşturacaktır.
B) Hayvancılık: İlçede 13.458 koyun ve 6.255 kılkeçisi olmak üzere küçükbaş; 6.490 kültür ırkı sığır, 6.818 melez ırkı sığır, 1318 yerli sığır büyükbaş hayvan yetiştirilmektedir.
2001 yılı Mayıs ayına kadar suni tohumlama faaliyetleri İlçe Tarım Müdürlüğünce ihbarlı sistemle yapılmaktaydı. Bakanlığın yapılanması çerçevesinde bu faaliyetler ilçe merkezinde ruhsatlı 6 adet serbest veteriner kliniklerince yapılmaya başlanmıştır. 2002 yılı suni tohumlama sayısı 8.600 civarındadır.
Yöre hayvancılığını geliştirmek, bitkisel üretim kaynaklarını çeşitlendirmek ve geliştirmek amacıyla birtakım projeler uygulanmaktadır. Bunlardan en önemlisi 1983-1989 yıllarında Tarım Bakanlığınca uygulanmış ve o dönemde 2000 civarında kültür ırkı holstein ile simmental ırkı süt ineği yöreye getirilmiştir. İlçe, kültür ırkı damızlık süt sığırı satar hale gelmiştir. Mevcut hayvanların yarıdan fazlası suni tohumlama faaliyetleri ile üretilmiştir.
Beyşehir Gölüne sınırları bulunan Gedikli, Sarıkaya, Yeniköy, Belceğiz, Karayaka, Kıyakdede, Yassıbel köylerinde 264 motorlu kayık ile 450'ye yakın şahıs balıkçılıkla uğraşmaktadır.
II. SANAYİ VE TİCARET:
İlçede kurulu bulunan 2 adet Esnaf ve Sanatkârlar Odasında toplam 1.255 esnaf ve sanatkâr ticari faaliyet göstermektedir. Küçük Sanayi Sitesi olarak, kooperatif ortaklarının kendi imkanları ile toplam 191 işyeri bulunan 2 adet Küçük Sanayi Sitesi (Fatih I, Fatih II) inşa edilerek faaliyete geçmiştir.
İlçenin ekonomisi tarıma dayalı olup, sanayi kuruluşu olarak önemli görülen tek fabrika Başer Maden Sanayi A.Ş.’dir. Bölgede çıkartılan Barit madeni öğütülerek yurt dışına ihraç edilmektedir.
İlçede gıda üzerine gelişmiş bir sanayi kolu yoktur. Ş.Karaağaç tarihi kadar eski ve ilçe özdeşleşmiş bulunan aile tipi helva imalatı yapılmaktadır.
Artan süt üretiminin gereği olarak, günlük işleme kapasitesi 100 ton/gün olan; ancak, hali hazırda 20 ton işleyebilen mandıra tipi gelişmiş tesislerde kaşar peyniri, lor, salamura peynir imalatı yapılmaktadır.
İlçe sınırları içindeki ormanlık alan 278.940 dekardır. Bunlar maki tabir edilen çalılıklar, mavi sedir, karaçam, palamut, adi çam gibi iğne yapraklılardan oluşmaktadır. İlçede orman ürünleri sanayi bulunmamaktadır.
Tarihçesi
Beyşehir Gölünün kuzeyinde kalan Şarkikaraağaç’ta, çeşitli uygarlıklar birbirini izlemiştir. Yörede bulunan Yeniköy Höyük (Yeniköy) ve Örenköy Höyük’de (Örenköy) Geç Neolitik (MÖ 8000-5500) döneme tarihlenen bulgularla karşılaşılmıştır. Arak Höyük (Arak), Örenköy Höyük (Örenköy), Beyköy Höyük’de (Beyköy) Erken Kalkolitik (MÖ 5500-4500) ; Çavundur Höyük (Çavundur), Ördekçi Höyük (Ördekçi), Salur Höyük (Salur), Armutlu Höyük (Armutlu), Karayaka Höyük (Karayaka), Kıyakdede Höyük (Kıyakdede), Karaçayır I ve II höyükleri (Ş.Karaağaç) ile Nudra Höyüklerin’de (Göksöğüt) de Tunç Çağ (MÖ 3000-1200) dönemine ait kalıntıları ile karşılaşılmıştır.
Hitit tabletlerinde (MÖ l800-l200) bugünkü Şarkikaraağaç topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Hitit (MÖ l800-1200), Frig (MÖ 750-690), Lidya (MÖ 690-547) ve Pers (MÖ 547-334) , Makedonya, Seleukoslar, Pergamon Krallığı, Roma ve Bizanslılar yöreye hakim olmuşlardır.
Karalis Gölü’nün (Beyşehir) kuzeyinde Salur Köyü yakınında Anabura antik kenti kurulmuştur. MÖ. I. yüzyılın ilk çeyreği içinde Strabon’un Geographika isimli eserinde kent halkından Anaburalılar diye söz edilmiştir. J.R. Sterrett, Enevre denilen yerde ortaya çıkan yazıtlarda “Anabura” ismini bularak kentin yerini kesinleştirmiştir. Kent Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan Tetrapolisin bir üyesidir. Şehir kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde yer alır. Bu kentten günümüze gelebilen yeterli bir kalıntı bulunmamaktadır.
Romalılar MÖ. 102-49 yılları arasında burasını Kilikia Eyaletine, sonra da Asia Eyaletine bağlamışlardır. MÖ.39 yılında Galat Kralı Amyntasın kontrolüne giren bölge MÖ.25 yılına kadar bu durumda kalmış, daha sonra Galatia Eyaleti içine alınmıştır.
Roma İmparatorluk döneminde, Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvaç) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma yolu üzerinde bugünkü Şarkikaraağaç civarında kurulduğu bilinen Neapolis kenti hakkında yeterli bilgi yoktur. Plinius, kentten “Naturalis Historia” isimli eserinde kısaca değinmiş, antik kentin Galatia’da olduğu yazmıştır. Ptolomaios ise, kenti Pisidia’nın Galatia’ya yakınında göstermiştir. Neapolis’in Trakyalı kolonistler tarafından kurulduğu sanılmaktadır. MS.III.yüzyıla ait bir yazıttan bölgede bir tetrapolisin olduğu bilinmektedir. Tetrapolisin, Anabura (Enevre) ve Neapolis (Şarkikaraağaç) kentleri bilinmekte; diğer ikisi bilinmemektedir. Bölge Roma imparatorluğunun MS 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Oğuz boylarına mensup aşiretler buraya yerleşmiştir. Yöre Bizanslılar’la Selçuklular arasında el değiştirmiş, II. Kılıç Arslan zamanında (ll56-1192) yapılan Miryakefalon Savaşı’ndan (1176) sonra, 1182 yılında Uluborlu’nun fethinden kısa süre önce Karaağaç ve havalisi Selçuklu egemenliğine girmiştir. Türk Boylarından Saçıkara aşireti buraya yerleşmiştir. Hamitoğulları Beyliği hakimiyetine giren (1341) Şarkikaraağaç, İlyas Bey zamanında Karamanoğulları tarafından ele geçirilmiştir. İlyas Beyin oğlu Kemaleddin Hüseyin Bey’de 1380 yılında Osmanlı Padişahı I. Murad ile yaptığı anlaşma sonucunda bölge Isparta ve çevresi ile birlikte Osmanlı egemenliğine bırakmıştır. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Timur Yıldırım Beyazıt’ı yenmiş ve yöreyi Karamanoğulları’na vermiştir. Çelebi Sultan Mehmet 1414 yılında Karamanoğullarından yöreyi tekrar geri almıştır.
Osmanlı döneminde Karaağaç-ı Yalvaç ve Karaağaç isimleri ile tanınmıştır. Bu isim Denizli’deki Karaağaç (Acıpayam) ile karıştırılmaması için ve daha doğuda olduğundan Karaağaç-ı Şarki olarak isimlendirilmiştir. Bu isim Cumhuriyet döneminden sonra Şarkikaraağaç’a dönüştürülmüştür.
XIX.yüzyılda Konya vilayetinin Hamid sancağına bağlı Karaağaç kazasının sınırları içerisinde idi. Kurtuluş Savaşı sırasında Delibaş Ayaklanması olarak bilinen Konya ayaklanması yöreyi de etkilemiştir. Belediye teşkilatı 1864 yılında kurulmuştur. İlçe 1876 yılında Konya’dan ayrılarak Isparta iline bağlanmıştır.
İlçede günümüze gelebilen eserler arasında;
Ulu Cami (Cami-i Kebir)
Zengibar Kalesi
Ördekçi Kalesi
Anabura Kalesi
Kızıldağ Milli Parkı bulunmaktadır.
Zengibar Kalesi
Isparta Şarkikaraağaç ilçesi, Zengibar (Muratbağı) Köyü’nün doğusundaki dağın tepesinde yer alan Zengibar Kalesi’nin kitabesi günümüze gelememiştir. Kaynaklarda da herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Bu nedenle kalenin ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir.
Zengibar Kalesi yıkılmış ve günümüze dağın zirvesine doğru uzanan sur duvarlarının yalnızca temel taşları gelebilmiştir. Bu taşlar oldukça büyük ölçüde kesme taşlardır.
Ördekçi Kalesi
Isparta Şarkikaraağaç ilçesi Ördekçi Köyü yakınındaki Sivri Dağ’da bulunan yayladaki Ördekçi Kalesinin kitabesi günümüze gelememiş olup, kaynaklarda da herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Ördekçi Kalesinden günümüze çok az temel kalıntısı dışında hiçbir iz gelememiştir.
Anabura Kalesi
Isparta Şarkikaraağaç ilçesi Salur Köyü, Kızılkale Dağı üzerinde bulunan kalenin günümüze yıkılmış ve pek az kalıntısı gelebilmiştir. Bu kalenin de ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Bazı kaynaklarda Roma dönemine ait olduğu yazılı olsa da bu da kesin değildir.
Günümüze gelebilen temelleri kaba yontma taştan ve moloz taştandır.
Kızıldağ Milli Parkı
Isparta Şarkikaraağaç ilçesine 5 km. uzaklıkta bulunan Kızıldağ Milli parkı 59.600 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Milli Park Isparta il merkezine 120 km. uzaklıktadır. Kızıldağ Milli Parkı alt florası çok zengin bir tür yapısına sahip olup, sadece tıbbi ve aromatik bitki sayısı 80’in üzerindedir.
Kızıldağ Milli Parkı’nda tavşan, tilki, sansar, kurt, çakal, yaban domuzu ve kuş türlerinden kartal, akbaba, şahin, doğan, atmaca, baykuş türleri gibi yırtıcılar; keklik, ardıç kuşu, üveyik, kaya güvercini gibi kuşlar ile yaklaşık 181 su kuşu türü yaşamaktadır.
Alıntıdır. bakunin tarafından düzenlenmiştir.
