İbradı İlçesi

[Colinmccay]

ilçenin doğusunda Beratlı, Trabeza, Kurkur, Çuvallı, Aktepe; batısında Melik, Toka, Geçkar ve Çeçkar, Uluçukur. Kesik; kuzeyinde Zimbit, Obet, Gaydan, Uluçukur, Akpınar, Lök, Pınarcık, Enerli; güneyinde Katara, Karadağ, Akıncı, Kurtgediği dağları ile çevrilmiştir.

Ovalar

Gembos: Gembos ve Gemboğazı ovası İbradı'nın kuzeyinde Dereköy ile Göynem ve İbradı arasındadır. Rakamı 130 metredir. Dağlardan inen sularla dolar göl halini alır. En kuzey ucu Taşköprü, en güney ucun da Başpayam İbradı belidir. Ortası, Ortapayam ve Erilikli adıyla anılır. Kapladığı arazi aynı bir bademi andırır. Bu ovanın genişliği 2 km. uzunluğu 15 km'dir.
Haziran'da su çekildikten sonra hemen ekilir, toprağı alivyonlu olduğundan 40 gün sonra bereketli mahsul alınır.
Eynif: Toka, Karadağ ve Cimriği Dağları arasındadır. Genişliği Gembos'a yakındır.
Üzümcü: Bu da bölgedeki ovaların büyüklüğündedir. Başlar Köyü yakınında olup, İbradı' nın Çukurviran Mahallesi yanındadır. Ekim ve meraya elverişli bir sahadır.
Bu üç ovadan başka Söbice, Atalanı, Şehriman, Görenci, Tozakiçi, Çukurviran, iletir, Masat, Aşağıyazı, Elmaağacı, Düzlen, Halaç, Zibbitalanı, Kuyubaşı, Hökez, Söğüt, ve Kızılağaç gibi yerlerde küçük çapta ovaları bulunmaktadır.

Yaylalar

İbradı'nın kendisi bir yayladır. Çünkü Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat' m İbradı'yı yazlık konaklama yeri olarak kullandığı söylenir. Denizden yüksekliği 950 metre olan İbradı' da yaz aylarında ortalama sıcaklık gündüz 30 derece gece ise 10 derecedir. Nem ise yok denecek kadar az olduğu için insan vücudunda terleme olmaz. Yöre halkından özellikle hayvancılıktan geçimini temin edenler ise 1200-1500 metre yüksekliğindeki ardıç, sedir ve çam ormanlarıyla kaplı Sütleğen, Söbüce, Sülek, Elmaağacı yaylarına çıkmakta, buraların doğa güzelliğinin yanısıra serin havası ve soğuk kaynak suları ile insanların ilgisini çekmektedir. Çadırlı olarak kamp yapmak için ideal yerler, İbradı -Beyşehir yolu üzerindeki yaylalardır.

Akarsular

Bodamya'dan başlayarak Gümüşdamla'da (Zilan) İbradı konağı adındaki yerde çıkan pınarlardan meydana gelen ve Üzümdere önünden geçtikten sonra Unulla (Ürünlü) ile Menerye arasından geçerek, Manavgat' a inen Manavgat Çayı bölgenin en büyük ırmağıdır. Bu ırmak üzerinde Üzümdere Köyü civarında Gavuryolu denilen yerde başka bir pınar suyunu alarak İbradı Değirmeni yanında epeyce çoğalmış olur. Irmak kenarında zeytin, incir gibi iklime has bitkiler yetişmektedir ve özellikle turistlerin ilgisini çeken Alabalık bulunmaktadır.
Bunlardan başka Söğüt, Boğazyurt, Söbüce, Dalkatran, Ardıçpınar ve Gürecik gibi dereler mevcuttur.

Mağaralar

Mağara İbradı İlçe Merkezine 7 km. uzaklıktaki Ürünlü Köyü' nün yaklaşık 5 km. güneydoğusunda derin ve sarp Manavgat Vadisi'nin batı yamacında yer alır. Ürünlü'den mağaraya kadar ancak bir saatlik yürüşle gidilebilir.
Altınbeşik-Düdensuyu Mağrası ilk kez 1966 yılında Türkiye Speleoloji Derneği kurucusu ve onur başkanı Dr. Temuçin AYGEN tarafından bölgede Oymapınar Barajı ile ilgili araştırmalar yaptığı sırada bulunmuş ve adına bir üst kısımda yer alan Altınbeşik Tepesinden almıştır. Ülkemizin uluslararası çapta bilimsel önemi bu mağara içinden çıkan su, yeraltından Beyşehir Gölü ile irtibatlıdır.
İlçenin 8 km. güneyinde Manavgat Çayı üzerindeki Alabalık Vadisi 15 km. uzunluğunda etrafındaki çınar ve çam ormanlarıyla kapalı yemyeşil serin bir vadi olup, ırmakta bol miktarda alabalık mevcut olup, üzerindeki restoranlarla turizme hizmet vermekte ve halka açık piknik yeri olarak çevre halkı tarafından kullanılmaktadır.

Ormanlar

İbradı Antalya'dan 167 km. uzaklıkta Torosların içinde, deniz seviyesinden 950 metre yükseklikte, yaylaları ise deniz seviyesinden 1200-1500 metre yükseklikte olup, kuzeyinde 10-25 km. mesafe içerisinde geniş orman bölgesi bulunmaktadır. Meşe, kayın, çam, sedir, köknar ve ardıç ormanları ile kaplıdır.

Ekonomik ve Sosyal Yapı

Eğitim

İlçede okuma yazma oranı %96'dır.

İlçe halkına ve öğrencilere eğitim vermek amacı ile 1978 yılında açılan Halk Kütüphanesi hizmete devam etmektedir.

İlçede Bulunan Okullar :

İlköğretim : 1 Adet ( 6 Adet Taşımalı İlköğretim Okulu )

PİO : 1 “

ÇPL : 1 “

İlçede toplam 378 Öğrenci eğitim görmektedir. 30 Öğretmen bulunmaktadır. 6 İlkokul taşımalı eğitim çerçevesinde ilçe merkezine taşınmaktadır. Taşımalı eğitim Öğrenci sayısı 73'dür.

İdari Yapı

İbradı 20.05.1990 tarihinde yayınlanan 3644 Sayılı Kanunla İlçe yapılmıştır. Başlıngıçta 18 köy bağlanmış, ancak bunlardan 14 tanesi kısa süre sonra İlçeden ayrılmıştır. İlçenin şu anda üç köyü ve bir beldesi bulunmaktadır.
Nüfus

İbradı Merkez : 6991

Ormana Beldesi, Başlar Köyü, Ürünlü Köyü, Üzümdere Köyü : 3835

Ekonomi

İlçenin dağlık bir bölgede bulunuşu hayvancılık faaliyetlerini geliştirmiştir. En çok beslenen hayvan kıl keçisidir. Tarımsal faaliyetlerde pazara dönük bir üretim yapılmamaktadır. Tahıl ve meyvecilik başlıca yer tutmaktadır. Yüksek kesimlerdeki Ormanlardan kesim ve dikim işçiliği yapılmaktadır.

İlçede bir Tarım Kredi Kooperatifi, 5 Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve T.C. Ziraat Bankası mevcuttur. İlçede Sanayi Kuruluşu bulunmamaktadır. İlçenin genel arazi varlığı 45400 hektardır. Bu arazinin değerlendirilmesi şu şekilde olmaktadır.

Hububat ........................................7600 Dekar.

Çayır ve Mera .............................17200 Dekar.

Ormanlık Saha ..........................306700 Dekar.

İşe Yaramaz Arazi ....................116170 Dekar.

Meyvelik ..Bağ...............................1400 Dekar

Zeytinlik ........................................ 40 Dekar.

Sebzelik ........................................ 50 Dekar.

Yem Bitkileri ................................. 500 Dekar.

Nadas Alanı ................................... 770 Dekar.

Su Yüzeyi ................................... 300 Dekar.

Ekilmeyen Arazi…………………3000 Dekar.

Hayvancılık :

Kıl Keçisi ..................................9500 Adet

Kültür Hayvanı (Sığır)...............1222 “

Koyun ...................................... .6500 “

Arı Kovanı ................................ 1960 “

Tavuk ........................................7000 “

Tarım Ürünleri Üretim Miktarı :

Hububat......................................12500 Ton

İncir ............................................ 5 “

Zeytin .......................................... 1 “

Meyve ...................................... 1600 “

Sebze………………………………40 “

Turizm

İlçede turizm açısından değer taşıyan en önemli varlık 1994 yılında çevresindeki alanla birlikte milli park ilan edilen Altınbeşik Mağarası'dır. Henüz Turizme açılmamış olan mağara bu haliyle bile yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. İlçe merkezine 7 km. uzaklıktaki Ürünlü Köyü yakınındaki Mağaraya yürüyerek 1,5 saatte ulaşılmaktadır, ilçede Roma devrini ait olduğu tahmin edilen tarihi kalıntılarda bulunmaktadır. Ormana Beldesi Ürünlü Köyü arasında Roma dönemi Erimna Antik Kenti ile Çukurviran Mahallesi civarındaki kalıntılardan söz edilebilir.
İlçenin dağlık coğrafyası kendisine özgü doğal bir turizm potansiyeli oluşturmakta, özellikle safari turları ve günü birlik geziler için uygun bulunmaktadır. Yine İbradı Merkezi'nde 7 adet tarihi konak koruma altına alınarak turizme kazandırılmıştır.

Arkeolojik ve Tarihi Kalıntılar, Yapılar, Camiler:

İbradı Antik Melas Irmağının çıkışına yakın dağlık kısımdadır. Vaktiyle Psidya sınırları buraya kadar uzanırdı. Psidya hudutları içinde olan Erimna şehrin meydana getirdiği Ormana Beldesi ile Unulla (Ürünlü) Köyü arasındaki küçük bir tepe üzerinde bazı burç ve sarnıç harabeleri ile çeşitli taşlara rastlanmaktadır. İbradı'nın Çukurviran Soğukoluk ve Kayadibi mevkiilerinde Yunan Kadim devrine ait taş ve yapılara rastlanmaktadır. Eynif ve Kesik Beli yolu üzerinde Bahadır Oluğu Pınarı bir Selçuklu eseridir. Yine bu çevrede Tolhan canlılığını korumaktadır. İlçede 7 adet eski konak (ev) bir adet cami, bir mezarlık, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarındandır. İbradı Mezarlığı Arkeolojik sit alanı kapsamında, Çukurviran Mahallesi'ndeki anıt mezar, İbradı'daki asırlık Arabastı Kestanesi ağacı da korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarındandır.

Tarihçesi

Psidya bölgesinin sınırları içerisinde kalan İbradı yöresinde ilk yerleşimin başlangıcı kesinlik kazanamamıştır. Yörede yeterince araştırma ve kazı çalışmaları yapılmamıştır. Günümüze ulaşabilen kalıntıların çoğunluğu Roma dönemine ait olanlardır. Bunlardan İbradi'ye 2 km. uzaklıktaki Ormana ile 7 km. uzaklıktaki Ürünlü Köyü arasında Roma dönemine ait Erimna antik kentinin kalıntıları bulunmaktadır. Küçük bir tepe üzerinde yer alan bu kalıntılar, burç, sarnıçlar ve temel taşlarından ibarettir. Bu kentin nekropol alanı Ormana'yı çevreleyen kayalık sırtlar üzerinde görülmektedir. Bununla beraber Ormana'ya 11 km. uzaklıkta Çukurviran Köyü yakınlarında Helenistik döneme ait bazı kalıntıların oluşu Roma öncesinde MÖ. III.-II.yüzyıllarda burada Helenistik yerleşim olduğunu göstermektedir. Selçuklu döneminde burada Sultan Alaeddin Keykubat'ın yazlık bir konaklama yerinin olduğuna kaynaklarda rastlanmışsa da bununla ilgili bir kalıntıya rastlanamamıştır. Kesikbel mevkiinde temel taşları günümüze gelen bir Kervansarayın bulunduğu da bilinmektedir. İbradı'ya 2 km. mesafede kurulu Ormana Belediyesi ile 7 km. mesafedeki Ürünlü Köyü' nün arasında helenistik dönem Erymna Antik Kenti'nin kalıntıları mevcuttur. Kentin nekropolü ise Ormana'yı çevreleyen kayalık sırtlardır.

Yine Ormana'ya 11 km. uzaklıkta Çukurviran Köyü çevresinde Helenistik dönemlere ait kalıntılar görülmektedir. İbradı kervan yolunun Kesikbel mevkiinde bulunan Selçuklu Kervansarayı'ndan geriye sadece temel taşları kalmıştır. Evliya Çelebi, ünlü Seyahatname'sinde ibradı'nın 17. Asırda oldukça mamur ve mühim bir belde olduğunu yazar.

Yöredeki belli başlı eserler arasında, İbrali'deki XIX.yüzyıl sonlarından kalma yedi adet ev, Tolhan, Cami ve mezarlık alanı bulunmaktadır. Ayrıca Arabastı Kestanesi ağacı da korunması gereken kültür varlıkları arasındadır.

İbradi 1990 yılında ilçe olmuş ve 18 köy buraya bağlanmıştır. Günümüzde ilçeye bağlı yalnızca üç köy ve bir belde bulunmaktadır.

Alıntıdır. bakunin tarafından düzenlenmiştir.