RED KİT
(Lucky Luke)
1947 yılında, Belçika'da yayınlanan Spirou dergisinde genç çizer Morris, yıllar boyu büyük yayın başarılarına imza atacak olan bir western parodisi çizgiromanını ortaya koymuştur: Lucky Luke/Red Kit. 1973'e dek bu yayının sayfalarında boy göstermeye devam eden Red Kit, ilk çıkışının üzerinden tam sekiz sene geçtikten sonra, 1955 yılında türe damgasını vuran René Goscinny adlı yeni bir senaristle yoluna devam etmiştir.
Réne Goscinny, bu western parodisinin kendini tekrarlayan konularını yenilemek ve zenginleştirmek için devreye girmiş ve 1957 yılında da dahiyane bir buluşla Vahşi Batı'ya nam salmış ve gerçekten yaşamış haydutları, Dalton Kardeşler'i; hemen ardından da çizgiroman tarihinin en şapşal görünüşlü köpeği Ran Tan Plan/Rin Tin Tin'i başlıktaki vazgeçilmez karakterler haline getirmiştir. Bu atmosfer zenginliği Red Kit'in 1974 yılında önce Pilote'a, daha sonra da Journal de Lucky Luke adı altında sadece iki sayı yayınlanan Dargaud'un portföyüne geçmesine yetmiştir. Bu talep patlamasını takiben de bir albüm dizisi olarak yeniden ortaya çıkmıştır.
1967 yılında Bilge Şakrak tarafından yayınlanan bir Red Kit sayısı.
Siyah fular, gösterişli büyük kovboy şapkası, kemerin iki tarafından sallanan tabancalar, çizmeler ve mavi renkli pantalonu ve sigara karşıtı oluncaya kadar ağzından eksik etmediği sigarası ya da bu kampanyaya verdiği destekten sonra sigaranın yerini alan saman çöpü ile benzerleri arasından hemen sıyrılan Red Kit, her macerasının sonunda batmakta olan güneşe doğru Düldül'le ilerleyen ve, "Ben, evinden uzak yalnız bir kovboyum," nakaratını söyleyen bir çizgi roman kahramanıdır. Bu parodi şeklindeki western, Amerika'nın batısında yaşamış hemen tüm ünlü kişileri öykülerine dahil etmekle de ün kazanmıştır. Bunlardan Jesse James, efsanevi yargıç Roy Bean, Calamity Jane, Billy the Kid, Dalton Kardeşler ve hatta buraları ziyaret eden şarkıcı Sarah Bernhardt dahi Red Kit karelerine misafir, olmuştur. Red Kit, öte yandan tarih sahnesine yeni yeni katılan Birleşik Devletler tarihindeki en belirgin ve önemli olayları da senaryo kurgularının arasına ustaca serpiştirmeyi başarmış bir çizgiroman olarak bilinmektedir. Batıya doğru açılan kervanlar, Pony-Express, Pasifik ve Atlas Okyanusu sahillerini buluşturan demiryolunun inşası, kızılderilerle yaşam, altına hücum, petrolün bulunuşu, Oklohama'nın yerleşime açılması, köprü inşaatları gibi ABD tarihindeki sayısız önemli olayı kendi kurgusu içinde değerlendirmiştir.
Bilge Şakrak'ın yayınladığı 1968,1971 ve 1972 mini boy Red Kit serileri
Red Kit, çizgiromanlar arasında bir anlamda da her biri unutulmaz yan karakterlerin bolluğuyla dikkat çeken bir başlık olmuştur. Gerçek simaların dışında bunlardan bazıları da hayali tiplerdir. Mesela Red Kit'in sevimli ve akıllı atı Jolly Jumper/ Düldül en çok bilinen ve hatırlanan yan karakterlerden biridir. Onu tekerlekli sandalyede yaşamaya mahkum olmasına rağmen batının hızına ayak uyduran ihtiyarlar, kara giysileriyle sevimsiz işlerini yapmaya çalışan cenaze levazımatçıları, kanun adamı kimlikleriyle suçlularla savaşan şerifler, gururlu tavırlarıyla kızılderili şefleri, düşman aileleri, çıkarcılar, senatörler, batının cazibesine kapılıp burayı ziyarete gelen arşidükler, tabii ki haydutlar, Çinliler, sanatçı ruhlarıyla batıyı aydınlatmaya çalışan kumpanyacılar, sahte iksirlerini pazarlamaya çalışan doktorlar, hapishaneler vs. Tüm bunlar ve daha fazlası Red Kit'in unutulmaz tiplemeleri ve Vahşi Batı fonları olmuştur.
1961 Bilgi ve 1962 Yurdagül Yayınlarının Red Kit serilerinden iki kapak.
Goscinny'nin 1977 yılındaki ani ölümüyle yalnız kalan Morris, çok sevdiği başlığın devam etmesini sağlamak amacıyla Fransız ve Belçikalı birçok senariste yeni hikayeler yazması için teklif götürmüştür. Sonuçta Vicq, Guy Vidal, La Hartog van Banda, Bob de Groot ile X.Fauche ve J.Léturgie'nin ortak senaryoları sayesinde bazı yeni maceralar çizilmiş ve başlık hayranlarıyla buluşmasını sürdürmüştür. Diğer yandan Morris, yıllardır kendisine asistanlık yapan Januier ve Frederic Garcia'nın da bazı kısa Red Kit serüvenlerine imza atmalarına müsaade etmiştir. Bu deneme 1987 yılında Fauche ve Léturgie'nin kendi yazdıkları senaryolarla Red Kit başlığından sonra kendi özel başlığını kazanan ilk karakter olarak Rin Rin Tin'in albümlerinin yayınlanmasına kadar gitmiştir. Böylece Rin Tin Tin de çizgi roman dünyasında kendi özel albüm ve maceralarıyla boy göstermeye hak kazanmıştır.
İnkılap Yayınların tarafından çıkarılan büyük boy bir Red Kit albümü.
Red Kit, yayınlandığı hemen her ülkede büyük yayın başarıları elde etmiş ve beğeni kazanmıştır. Ülkemizde belki de en çok tanınan kovboy çizgiromanlarından biri olan olan Lucky Luke, Red Kit adı altında pek çok yayınevi tarafından siyah-beyaz ve renkli formatlarda yayın şansı bulan ender kahramanlardan biri olmuştur. İlk yayınlandığı dergi olan Dolmuş mizah dergisi, Turhan Selçuk tarafından çıkarılmış ve 1956 yılından itibaren gözükmeye başlamıştır. Red Kit serileri yayımlayan yayıncılar ve serilere başlangıç tarihleri şöyle gelişmiştir: Adnan Şakrak'ın Bilge Yayınlarından haftalık fasikülleri 1959 yılı ortaları ve Nisan 1961; Sait Yurdagül'ün sahibi olduğu Yurdagül Yayınları'ndan haftalık fasiküller 'kitap' ibaresiyle 1962 ve 1963; Bilge Şakrak'dan 1963 sonu, 1965 sonu, Ağustos 1967 ile 1969 başında 'özel sayı'larının yanı sıra 1969 sonu (1969 serisinde Lucky Luke başlığı da logoya yerleştirilmiştir) ve 1973; Yaşar Şilliler'in sahibi olduğu Şilliler Yayınevi'nden 1974.
Üç farklı Milliyet Gazetesi ilavesi Red Kit sayısı.
Tamamı sonradan ciltlenerek yeniden piyasaya sunulan bu fasikül serileri haricinde direkt olarak cilt halinde okuyucuyla buluşan seriler ise şöyledir: Yayın hakkını bu dönemde elinde bulunduran Yaşar Şilliler'den 'yeni seri' ibareli Haziran 1977, Mart 1981, 1983 yılı başı ve 1984 (bunlar en uzun süre yayında kalan Red Kit serileridir). 1962'de Karaca Yayınları tarafından çıkarılan haftalık Arkadaş dergisinde tefrika edilen üç macerası ertesi yıl gayet kaliteli olarak hazırlanmış albümler haline getirilmiştir. Aynca 1965 ve 1971'de Bilge Şakrak tarafından fasiküller halinde iki kez büyük boy, aynca 1966 sonu, Ekim 1967, Haziran 1969, Ekim 1969, Haziran 1970, Eylül 1971 ve Haziran 1972'den itibarense yedi seri küçük boy; 1980'ların ortasında Nil Yayınlarından ciltli ve küçük boy olarak okurU boğarcasına bayiye sunulmuştur. Bunlar arasında Şakrak'ın Ekim 1969 ve Haziran 1972 serileri en uzun ömürlüleri olarak dönemin tarihine geçmiştir.
Red Kit'in Şilliler'den çıkan 1974,1977, 1981, 1983 ve 1984 serilerinden birer kapak.
Bu arada 1967'de Alptekin, 1971'de Amatör gibi periyodik yayınlarda da dolgu çizgiromanı olarak bazı maceraları yayınlanmış, 1972'den itibaren Milliyet Çocuk dergisine taşınmıştır. Haziran 1980' den sonraki sayılarında Milliyet Çocuk dergisiyle birlikte ilave olarak verilen Milliyet Çizgi-Roman dergisinde birkaç macerası ve 1982'de okuyuculara sunulan 'özel sayı'larda da dört macerası yayınlanmıştır. Ayrıca derginin 1987 yılında verdiği Çizgi-Roman Albümü ilavesinde ve 1988 yılında Milliyet Gazetesi tarafından verilen Milliyet Çizgi-Romanhn ilavesi olmuş ve burada Red Kit'in bazı maceraları yayınlanmıştır. Ancak en kaliteli Red Kit baskıları Temmuz 1984 yılından itibaren tüm maceralarını büyük boy ve ciltli albümler halinde basan Milliyet Yayınları gerçekleştirmiştir. 1990'da yeniden yayına giren Milliyet Çocuk dergisinde ve Aralık 1992'de başlayan Milliyet Gazetesi ilavesi Galaksi'de maceraları basılmıştır. Yine 1990'lar boyunca ve değişik formatlarda bu sevimli kovboyun çok sayıda macerasını da Milliyet tarafından defalarca gazete ilavesi olarak verilmiştir. 1990'ların ortalarında Gelişim Yayınlarınca 'çocuk eğitim kitapları dizisi' olarak sunulan Red Kit fasikülleri ise okumayı öğrenme tekniğine göre alt yazılı olarak düzenlenmişlerdir. Son olarak 1996 yılından itibaren İnkılâp Kitabevi tarafından büyük boy renkli albümleri orijinaline uygun formatta yayınlanmıştır.
(Lucky Luke)
1947 yılında, Belçika'da yayınlanan Spirou dergisinde genç çizer Morris, yıllar boyu büyük yayın başarılarına imza atacak olan bir western parodisi çizgiromanını ortaya koymuştur: Lucky Luke/Red Kit. 1973'e dek bu yayının sayfalarında boy göstermeye devam eden Red Kit, ilk çıkışının üzerinden tam sekiz sene geçtikten sonra, 1955 yılında türe damgasını vuran René Goscinny adlı yeni bir senaristle yoluna devam etmiştir.
Réne Goscinny, bu western parodisinin kendini tekrarlayan konularını yenilemek ve zenginleştirmek için devreye girmiş ve 1957 yılında da dahiyane bir buluşla Vahşi Batı'ya nam salmış ve gerçekten yaşamış haydutları, Dalton Kardeşler'i; hemen ardından da çizgiroman tarihinin en şapşal görünüşlü köpeği Ran Tan Plan/Rin Tin Tin'i başlıktaki vazgeçilmez karakterler haline getirmiştir. Bu atmosfer zenginliği Red Kit'in 1974 yılında önce Pilote'a, daha sonra da Journal de Lucky Luke adı altında sadece iki sayı yayınlanan Dargaud'un portföyüne geçmesine yetmiştir. Bu talep patlamasını takiben de bir albüm dizisi olarak yeniden ortaya çıkmıştır.
1967 yılında Bilge Şakrak tarafından yayınlanan bir Red Kit sayısı.
Siyah fular, gösterişli büyük kovboy şapkası, kemerin iki tarafından sallanan tabancalar, çizmeler ve mavi renkli pantalonu ve sigara karşıtı oluncaya kadar ağzından eksik etmediği sigarası ya da bu kampanyaya verdiği destekten sonra sigaranın yerini alan saman çöpü ile benzerleri arasından hemen sıyrılan Red Kit, her macerasının sonunda batmakta olan güneşe doğru Düldül'le ilerleyen ve, "Ben, evinden uzak yalnız bir kovboyum," nakaratını söyleyen bir çizgi roman kahramanıdır. Bu parodi şeklindeki western, Amerika'nın batısında yaşamış hemen tüm ünlü kişileri öykülerine dahil etmekle de ün kazanmıştır. Bunlardan Jesse James, efsanevi yargıç Roy Bean, Calamity Jane, Billy the Kid, Dalton Kardeşler ve hatta buraları ziyaret eden şarkıcı Sarah Bernhardt dahi Red Kit karelerine misafir, olmuştur. Red Kit, öte yandan tarih sahnesine yeni yeni katılan Birleşik Devletler tarihindeki en belirgin ve önemli olayları da senaryo kurgularının arasına ustaca serpiştirmeyi başarmış bir çizgiroman olarak bilinmektedir. Batıya doğru açılan kervanlar, Pony-Express, Pasifik ve Atlas Okyanusu sahillerini buluşturan demiryolunun inşası, kızılderilerle yaşam, altına hücum, petrolün bulunuşu, Oklohama'nın yerleşime açılması, köprü inşaatları gibi ABD tarihindeki sayısız önemli olayı kendi kurgusu içinde değerlendirmiştir.
Bilge Şakrak'ın yayınladığı 1968,1971 ve 1972 mini boy Red Kit serileri
Red Kit, çizgiromanlar arasında bir anlamda da her biri unutulmaz yan karakterlerin bolluğuyla dikkat çeken bir başlık olmuştur. Gerçek simaların dışında bunlardan bazıları da hayali tiplerdir. Mesela Red Kit'in sevimli ve akıllı atı Jolly Jumper/ Düldül en çok bilinen ve hatırlanan yan karakterlerden biridir. Onu tekerlekli sandalyede yaşamaya mahkum olmasına rağmen batının hızına ayak uyduran ihtiyarlar, kara giysileriyle sevimsiz işlerini yapmaya çalışan cenaze levazımatçıları, kanun adamı kimlikleriyle suçlularla savaşan şerifler, gururlu tavırlarıyla kızılderili şefleri, düşman aileleri, çıkarcılar, senatörler, batının cazibesine kapılıp burayı ziyarete gelen arşidükler, tabii ki haydutlar, Çinliler, sanatçı ruhlarıyla batıyı aydınlatmaya çalışan kumpanyacılar, sahte iksirlerini pazarlamaya çalışan doktorlar, hapishaneler vs. Tüm bunlar ve daha fazlası Red Kit'in unutulmaz tiplemeleri ve Vahşi Batı fonları olmuştur.
1961 Bilgi ve 1962 Yurdagül Yayınlarının Red Kit serilerinden iki kapak.
Goscinny'nin 1977 yılındaki ani ölümüyle yalnız kalan Morris, çok sevdiği başlığın devam etmesini sağlamak amacıyla Fransız ve Belçikalı birçok senariste yeni hikayeler yazması için teklif götürmüştür. Sonuçta Vicq, Guy Vidal, La Hartog van Banda, Bob de Groot ile X.Fauche ve J.Léturgie'nin ortak senaryoları sayesinde bazı yeni maceralar çizilmiş ve başlık hayranlarıyla buluşmasını sürdürmüştür. Diğer yandan Morris, yıllardır kendisine asistanlık yapan Januier ve Frederic Garcia'nın da bazı kısa Red Kit serüvenlerine imza atmalarına müsaade etmiştir. Bu deneme 1987 yılında Fauche ve Léturgie'nin kendi yazdıkları senaryolarla Red Kit başlığından sonra kendi özel başlığını kazanan ilk karakter olarak Rin Rin Tin'in albümlerinin yayınlanmasına kadar gitmiştir. Böylece Rin Tin Tin de çizgi roman dünyasında kendi özel albüm ve maceralarıyla boy göstermeye hak kazanmıştır.
İnkılap Yayınların tarafından çıkarılan büyük boy bir Red Kit albümü.
Red Kit, yayınlandığı hemen her ülkede büyük yayın başarıları elde etmiş ve beğeni kazanmıştır. Ülkemizde belki de en çok tanınan kovboy çizgiromanlarından biri olan olan Lucky Luke, Red Kit adı altında pek çok yayınevi tarafından siyah-beyaz ve renkli formatlarda yayın şansı bulan ender kahramanlardan biri olmuştur. İlk yayınlandığı dergi olan Dolmuş mizah dergisi, Turhan Selçuk tarafından çıkarılmış ve 1956 yılından itibaren gözükmeye başlamıştır. Red Kit serileri yayımlayan yayıncılar ve serilere başlangıç tarihleri şöyle gelişmiştir: Adnan Şakrak'ın Bilge Yayınlarından haftalık fasikülleri 1959 yılı ortaları ve Nisan 1961; Sait Yurdagül'ün sahibi olduğu Yurdagül Yayınları'ndan haftalık fasiküller 'kitap' ibaresiyle 1962 ve 1963; Bilge Şakrak'dan 1963 sonu, 1965 sonu, Ağustos 1967 ile 1969 başında 'özel sayı'larının yanı sıra 1969 sonu (1969 serisinde Lucky Luke başlığı da logoya yerleştirilmiştir) ve 1973; Yaşar Şilliler'in sahibi olduğu Şilliler Yayınevi'nden 1974.
Üç farklı Milliyet Gazetesi ilavesi Red Kit sayısı.
Tamamı sonradan ciltlenerek yeniden piyasaya sunulan bu fasikül serileri haricinde direkt olarak cilt halinde okuyucuyla buluşan seriler ise şöyledir: Yayın hakkını bu dönemde elinde bulunduran Yaşar Şilliler'den 'yeni seri' ibareli Haziran 1977, Mart 1981, 1983 yılı başı ve 1984 (bunlar en uzun süre yayında kalan Red Kit serileridir). 1962'de Karaca Yayınları tarafından çıkarılan haftalık Arkadaş dergisinde tefrika edilen üç macerası ertesi yıl gayet kaliteli olarak hazırlanmış albümler haline getirilmiştir. Aynca 1965 ve 1971'de Bilge Şakrak tarafından fasiküller halinde iki kez büyük boy, aynca 1966 sonu, Ekim 1967, Haziran 1969, Ekim 1969, Haziran 1970, Eylül 1971 ve Haziran 1972'den itibarense yedi seri küçük boy; 1980'ların ortasında Nil Yayınlarından ciltli ve küçük boy olarak okurU boğarcasına bayiye sunulmuştur. Bunlar arasında Şakrak'ın Ekim 1969 ve Haziran 1972 serileri en uzun ömürlüleri olarak dönemin tarihine geçmiştir.
Red Kit'in Şilliler'den çıkan 1974,1977, 1981, 1983 ve 1984 serilerinden birer kapak.
Bu arada 1967'de Alptekin, 1971'de Amatör gibi periyodik yayınlarda da dolgu çizgiromanı olarak bazı maceraları yayınlanmış, 1972'den itibaren Milliyet Çocuk dergisine taşınmıştır. Haziran 1980' den sonraki sayılarında Milliyet Çocuk dergisiyle birlikte ilave olarak verilen Milliyet Çizgi-Roman dergisinde birkaç macerası ve 1982'de okuyuculara sunulan 'özel sayı'larda da dört macerası yayınlanmıştır. Ayrıca derginin 1987 yılında verdiği Çizgi-Roman Albümü ilavesinde ve 1988 yılında Milliyet Gazetesi tarafından verilen Milliyet Çizgi-Romanhn ilavesi olmuş ve burada Red Kit'in bazı maceraları yayınlanmıştır. Ancak en kaliteli Red Kit baskıları Temmuz 1984 yılından itibaren tüm maceralarını büyük boy ve ciltli albümler halinde basan Milliyet Yayınları gerçekleştirmiştir. 1990'da yeniden yayına giren Milliyet Çocuk dergisinde ve Aralık 1992'de başlayan Milliyet Gazetesi ilavesi Galaksi'de maceraları basılmıştır. Yine 1990'lar boyunca ve değişik formatlarda bu sevimli kovboyun çok sayıda macerasını da Milliyet tarafından defalarca gazete ilavesi olarak verilmiştir. 1990'ların ortalarında Gelişim Yayınlarınca 'çocuk eğitim kitapları dizisi' olarak sunulan Red Kit fasikülleri ise okumayı öğrenme tekniğine göre alt yazılı olarak düzenlenmişlerdir. Son olarak 1996 yılından itibaren İnkılâp Kitabevi tarafından büyük boy renkli albümleri orijinaline uygun formatta yayınlanmıştır.
