Yusufeli

[bakunin]

Doğu Karadeniz Bölümünde, Artvin il merkezinin güneybatısında yer alan Yusufeli İlçesi’nin doğusunda Erzurum’un Olur ve Oltu ilçeleri, güneyinde yine Erzurum’un Tortum, Uzundere ve İspir ilçeleri, batısında Rize’nin Çamlıhemşin ve Ardeşen ilçeleri, kuzeyinde ise Artvin Merkez, Arhavi ve Murgul ilçeleri yer alır. İI merkezine olan uzaklığı 85 km.dir. İlçe merkezi Çoruh Nehri ve Barhal Çayının birleştiği dar bir vadide kurulmuştur. Coğrafi konum itibariyle çok engebeli, dağlık ve kayalık bir alana sahiptir. Bölge arazisi Altıparmak sıradağlarından, kuzeyden batıya uzanmış şekliyle belirginleşir. Ayrıca Gâvur Dağları’nın silsilesi, Aradağ’ı ve Karadağ’ı meydana getirmektedir. Yüksekliği 3.428 metre olan Mersis kayalığı, 3.515 metre yüksekliğindeki Demirdağ ile 3.537 metre yüksekliğindeki Güngörmez Dağı ilçenin başlıca yüksek rakımlı dağlarıdır. İlçenin yüzey şekillerini genellikle doğu-batı doğrultusunda uzanan dağlarla, bu dağları birbirinden ayıran vadiler meydana getirir.

Ersis Kalesi​

İlçenin en büyük akarsuyu Çoruh Nehri’dir. Bunu Barhal ve Tortum Çayları takip eder. Çoruh Vadisinin uzunluğu Yusufeli sınırlarında 100 km.dir. Yüzölçümü 2.327 km2 olup, denizden yüksekliği 560 m.dir. 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 29.133'tür.

İlçe ekonomisi tarım, ormancılık ve hayvancılığa dayanmaktadır.Ayrıca arıcılık, seracılık da yapılmaktadır. Dağlardaki ormanlık alanlarda Çam, Ladin, Köknar, Karaağaç, Meşe ve Yabanı Kavak cinsleri bulunmaktadır. İlçe, nehir turizmi, dağ turizmi, yayla turizmi, av turizmi ve inanç turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Yerli ve yabancı çok sayıda turistin ilgisini çekmektedir.

Yeni bir kent oluşundan ötürü, yörede yeterince tarih öncesi araştırmaları yapılmamıştır. Bu nedenle İlkçağ tarihi ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır.

İlçenin ilk kuruluşu Erzurum sancağına bağlı 1879 yılında “Kiskim” (Alanbaşı Köyü) adı ile gerçekleştirilmiş, İlçe merkezi bir süre sonra Öğdem’e nakledilmiş, 1894 yılında da Ersis’e (bugünkü Kılıçkaya Beldesi) alınmıştır.

Altıparmak (Barhal) Vadisi ​

İlçe merkezi 1926 yılında tekrar Öğdem’e nakledilerek Artvin’e bağlanmıştır.1933 yılında Artvin’in ilçe olmasıyla Yusufeli yeniden Erzurum’a bağlanmıştır.1936 yılında Merkezi Artvin olmak üzere kurulan o günkü adı ile Çoruh Vilayetine bağlanmış, daha sonra 1950 yılında, bugünkü yerine nakledilerek Yusufeli İlçe Merkezi haline getirilmiştir. İlçe, bugünkü adını 1912 yılında Dahiliye Vekaletinin emri gereğince “Kiskim ve Keskin” isimleri karıştırıldığından Veliaht Yusuf İzzettin Efendinin ismine izafeten almıştır.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler; Barhal Kilisesi, İşhan Manastırı (Kanlı Kilise), Altıparmak Manastırı (Kilise Camisi), Dağyolu Manastırı, Dört Kilise Kalesi, Aşbişen Kalesi, Erkinis Kalesi, Ersis Kalesi, İşhan Kalesi, Nihah Kalesi, Oşnak Kalesi, Ögdem Kalesi'dir.

 

[bakunin]

İşhan Kilisesi

Köyün içinde bulunan manastır kilise ve şapelden oluşmakta olup, IX.yüzyılın ilk yarısında Bağratlı Gürcülerince yaptırılmıştır.Aynı zamanda Piskoposluk makamı olarak ta kullanılan yapı, XVl .yüzyıla kadar işlevini sürdürmüştür. Osmanlılar döneminde batı bölümü camiye dönüştürülerek, 1983 yılına kadar ibadete açık tutulmuştur.Günümüzde her iki yapıda terkedilmiş durumdadır. İlçe merkezine uzaklığı 34 km olup Olur-Oltu yol güzergahından sol taraftan 10km kadar içerdedir.


Tekkale Kilisesi

Köyün mezrasında, meskün mahalden uzak, vadinin içinde bulunan manastır, kompleks bir yapı olup, kilise, trapeza ve seminer odası ile bu yapı topluluğunun güneydoğusunda ayrı olarak inşa edilen şapelden oluşmaktadır.Yapı,Bağratlı krallığınca IX.Yüzyıl sonunda kurulmuştur.XVI.Yüzyıldan sonra işlevini yitirerek terkedilmiş olmasına rağmen günümüze ulaşmayı başarmıştır.Yörenin en büyük eğitim amaçlı kurumlarından biridir. Tekkale Köyümüzün 7 km kuzeyinde olup ilçe merkezine uzaklığı yaklaşık 14 km'dir.


Barhal Kilisesi

Manastırdan günümüze sadece kilisesi ulaşmış olup, yapı köyün içinde bulunmaktadır.Bir el yazmasına göre Manastır “Vaftizci Yahya” adına, X.Yüzyılda II.Bağrat döneminde inşa edilmiştir.XVI.Yüzyıldan sonra camiye çevrilmiş olup, günümüzde de cami olarak kullanılmaktadır.Tarafımızca tespit edilen H.1184 (M.1770) tarihli III.Mustafa tarafından verilen berata göre, daha önce imam Süleyman'ın ölümü üzerine Ahmet'ın yarım akçe karşılığında imam-hatipliğine getirilişini doğrulayan belge, caminin önemini ortaya koymaktadır. Kilise üç nefli bazilikal planlı olup, dıştan 28.55x18.65 m ölçülere sahiptir. Klise Altıparmak köy merkezinden sol tarafa giden yolun yaklaşık 2 km yukarısındadır.


Demirkent Camii

Köyün merkezinde bulunan yapının kitabesi bulunmadığından kesin olarak hangi tarihte inşa edildiği bilinmemektedir. Orijinalde kilise olduğu anlaşılan yapının en geç XIX.yüzyılda cami olarak kullanıldığı bilinmektedir.kare planlı, ahşap tavanlı, kırma çatılı olan yapının kuzeyinde iki katlı son cemaat yeri ve orijinal olmayan minaresi bulunmaktadır.Yapı, 3.20 m . derinliğindeki son cemaat yeri ile birlikte dıştan 16.25x12.75 m. ölçülere sahiptir.Mihrabı özelliksizken ahşap minberi baştan sona bitkisel motiflerle hareketlendirilmiştir.İki katlı son cemaat yeri yedi ahşap direk üzerine oturtulmuş olup, beş gözlü olarak planlanmıştır.Cepheleri vasıfsız taşla örülmüştür ve sıvalıdır.Kırma çatısında alaturka kiremit bulunmaktadır.Hareme giriş sağlayan kapı kanatları, mahvile ait tüm ahşap aksam ve tavandaki göbek süsü ile yapı görülmeye değer niteliktedir.

Diğer Yerler

Yusufeli ilçesi dağlık ve engebeli bir coğrafyaya sahip olduğu için özellikle güvenlik açısından geçmişte yerleşim birimi olarak seçilmiştir. Bundan dolayı da ilçemizin sınırları içinde 25'e yakın gözetleme kuleleri vardır. Bu kuleler genellikle vadilerdeki yüksek kayalıkların üzerine yapılmıştır. Her gözetleme kulesinden diğerinin görüldüğü ifade edilmektedir. Bunların haricinde Öğdem, Esendal, Çevreli, ve Tekkale köylerimizde kaleler mevcuttur. Ayrıca Demirkent köyümüzde geçmişte yiyecekleri özellikle yazın sıcaktan korumak için kullanılan soğuk hava mahsenleri halen günümüzde kullanılmaktadır.


Treking & Dağcılık

Dağ ve doğa yürüyüşü de diyebileceğimiz trekking için de her sene binlerce insan ilçemizi ziyaret etmektedir. Özellikle Barhal Vadisi ve Yaylalar köyünden Kaçkarlara doğru olan bölümde bu spor yaz mevsiminde yoğun olarak yapılmaktadır. Yusufeli yöresi yürüyüş rotası bakımından oldukça zengindir.Şimdiye kadar birbirinden farklı 17 trekking rotası tespit edilmiştir.Turistler 11 günlük trekking turu süresince dört mevsimi bir arada yaşamaktadırlar ki bu özellik Türkiye'nin hiçbir yerinde yoktur.

Yusufeli, dağ turizmi bakımından da, gerek Kaçkar Dağı (3937 m.) ve gerekse Altıparmak Dağları ile ideal bir turizm potansiyeline sahiptir.Kaçkar Dağı zirvesi çıkış rotasından en rahat ve en güvenlisi olan Yusufeli-Altıparmak-Yaylalar-Haristav Yaylası-Dilber Düzü rotasıdır. Kaçkar Dağında zirve yapmak için en uygun aylar Temmuz Ağustos aylarıdır.

Altıparmak Dağları silsilesi de dağcılar için mükemmel bir dağdır.Bu dağlarda görülmeye değer ilginç bir olay cereyan eder. Sahil tarafından gemlen bulutların Altıparmak Dağlarının üçüncü tepesine çarpması gözle görülür. Burada bulutlar yağmura dönüşür, biraz sonrada hemen buz taneleri haline gelerek zirveye dökülür. Altıparmaklar' ın bu üçüncü doruğunun yüksekliği ve yer şekilleri diğer doruklarla aynı olduğu halde bu olayın yalnızca bu üçüncü dorukta görülmesi çok ilginçtir.Bu olayı izlemek için her yıl yüzlerce turist Altıparmakları ziyaret etmektedir. İlçemizin kuzeyindeki Kaçkar ve Altıparmak dağlarında 50'ye yakın krater gölü bulunmaktadır. Bu göller bozulmamış doğasıyla ve tabii güzellikleriyle görülmeye değer yerlerdir. Kaçkar ve Altıparmak Dağlarının zirvelerindeki buzul gölleri gelen insanları güzellikleriyle dehşete düşürmektedir.