Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Mardin İli’ne bağlı bir ilçe olan Savur, kuzeyde Diyarbakır, doğuda batman, güneyde Ömerli ve Merkez ilçe, batıda da Mazıdağı ilçesi ile çevrilidir. Mardin-Midyat Eşiğinin Diyarbakır Havzasına doğru alçalan kuzey yamaçlarında yer alan ilçe toprakları, oldukça engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçenin en yüksek noktası, ilçenin güneydoğusunda 1.160 m.ye ulaşan Ziyarettepe’dir. İlçe topraklarından kaynaklanan sular Dicle Irmağı aracılığı ile Basra Körfezi’ne ulaşır. İlçe topraklarını sulayan başlıca akarsular, Savur ve Bağlıca Çaylarıdır. Mardin’e 45 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.049 km2 olup, 2000 yılı Genel Nüfus sayım sonuçlarına göre, toplam nüfusu 29.866’dır.
İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
İlçenin ekonomisi genellikle tarıma dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; arpa, buğday, mercimek ve üzümdür. Savur, ilin en çok üzüm üreten ilçelerinden biridir. Az miktarda nohut, incir ve ceviz de yetiştirilir. Hayvancılıkta en çok sığır besiciliği yapılmaktadır. Savur çayı kıyılarında kavakçılık yapılmakta olup, ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. İlçede belli başlı sanayi kuruluşları arasında, Şarap Üretim tesisleri, marangozhane ve kereste atölyeleri bulunmaktadır.
Savur, Savur Çayı vadisinde kurulmuştur. Burası Süryaniler tarafından Saura, sonra da Savor isimleri ile tanınmıştır.
İlçenin ilkçağ tarihi ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bununla birlikte yörede bulunan kalıntılardan, yöredeki ilk yerleşimin Hititler döneminde başladığı anlaşılmaktadır. Bunun ardından Asurlular, İskitler, Babiller, Persler, Makedonyalılar, Abbasiler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Artuklular yöreye egemen olmuşlardır. Bizans döneminde Sasaniler ile Savur bir sınır kenti olmuştur.
Selçuklu egemenliğinden sonra yöre, Artukluların eline geçmiş, XV.yüzyılda Karakoyunlular ile Akkoyunlular arasında sık sık el değiştirmiş, XVI.yüzyılda Safeviler buraya hakim olmuştur. Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferi sırasında, 1517’de Osmanlı topraklarına katılmıştır.
XX.yüzyılın başlarında Diyar-ı Bekr vilayetinin Mardin sancağına bağlı bir kaza konumunda idi. Cumhuriyet döneminde de ilçe konumunu sürdürmüştür.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Savur (Sauras) Kalesi, Mor Dimet Manastırı ve Başkavak Köprüsü bulunmaktadır.
Savur (Sauras) Kalesi
Mardin Savur ilçesinde, yüksek bir tepe üzerindeki düzlükte bulunan bu kaleyi MS.II.yüzyılda Romalılar yaptırmıştır. Stratejik yönden yöreye hâkim bir yerde olan kale, Romalılar ile Araplar arasında sürekli el değiştirmiştir. İpek Yolunun korunması yönünden de önemli bir konumdadır.
Bu kale üzerinde yeterli bir araştırma yapılmamıştır. Günümüze gelebilen kalıntılarından yöresel kesme taş ve moloz taştan yapıldığı anlaşılmaktadır. Mimari yönden planını çıkarmak mümkün olamamıştır.
Mor Dimet Manastırı
Mardin Savur ilçesi Dereiçi Köyü’nde bulunan bu manastırın ne zaman yapıldığı konusunda kaynaklarda bir bilgiye rastlanılmamıştır.
Manastır, kilise ve onun çevresindeki yapılardan meydana gelmiştir. Kesme ve moloz taştan yapılmıştır. İnanışa göre bu manastıra gelen romatizma hastaları burada şifa buluyorlarmış. Bu nedenle de manastıra Romatizma Manastırı ismi de verilmiştir.
