Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Gümüşhane İli’ne bağlı bir ilçe olan Köse’nin kuzeyinde Gümüşhane il merkezi, doğusunda Bayburt il merkezi, batısında Kelkit ilçesi ve güneyinde Bayburt ili ve Kelkit ilçesi yer almaktadır. Kelkit Çayı Vadisinde kurulmuş olan Köse’nin kuzeyinde Köse Dağı ile güneyinde Köse Ovası, Mormuç Düzü yer almaktadır. İlçe topraklarını 3,5 km. uzunluğundaki Köse Çayı sulamakta olup, bunun üzerinde Köse Barajı yapılmıştır. Ayrıca Akbaba Köyü’nde de Akbaba Göleti bulunmaktadır.Deniz seviyesinden 1.650 m. yüksekliğindeki ilçenin yüzölçümü 500 km2 olup, toplam nüfusu 11.354’tür.
İlçe sismik aktivite açısından II.derecede deprem kuşağı içerisinde bulunmaktadır.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarım ürünlerinden bazıları, buğday, arpa, patates, fasulye, sebze ve yem bitkileridir. Hayvancılık hızla gelişmekte olup, büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, kümes hayvanları da yetiştirilmektedir. Ayrıca arıcılık yapılmaktadır. Bunların yanı sıra nakliyecilik ve yolcu taşımacılığı, ticaret ve madencilikte belli ölçülerde yapılmaktadır.
Köse’nin kuruluşu ve tarihi konusunda kesin bilgi ve bulgular bulunmamaktadır. Gümüşhane’nin diğer ilçelerinde olduğu gibi burada da Hitit, Asur, Makedonya, Roma ve Bizans hakimiyetinde kaldığı sanılmaktadır. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular buraya yerleşmiş, onları İlhanlı, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemi izlemiştir. Köse Mahmut Ağa adındaki bir beyin oymağı ile Yurtlar ve Ekinyüzü mevkilerine yerleştiği, daha sonra Örenlere Köse’nin 2 km doğusunda ve bugünkü yerine yerleştiği, Köse isminin de bu beyden kaynaklandığı söylenmektedir.
Köse, Bayburt tahrir kayıtlarında (1516) Bayburt sancağının Kelkit nahiyesine bağlı bir köy olarak geçmektedir. I.Dünya Savaşı sırasında Rus ve Ermeni işgaline uğramış ve 17 Şubat 1918’de bu işgalden kurtulmuştur.
Cumhuriyet döneminde Gümüşhane’nin il yapılmasının (1924) ardından Kelkit Kazasına bağlı bir bucak merkezi haline getirilmiştir. Köse, 1987 tarihinde de ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Özbeyli Köyü Camisi, Yaylım Köyü Kilisesi ve Altıntaş Mağarası bulunmaktadır.
Altıntaş Mağarası
Gümüşhane Köse ilçesi Altıntaş ve Yenice köyleri arasında Mağara Sırtı denilen mevkide bulunmaktadır. Mağaranın uzunluğu 295 m. olup, en derin noktası 37 m.ye ulaşan, yatay yönde gelişmiş bir mağaradır.
Altıntaş Mağarası Malm-alt kretase yaşlı kireçtaşları içinde oluşmuştur. Bu kireçtaşları gri, bej renkli resifal karekterde masif görünümdedir. Çok kırıklı ve faylı olması nedeniyle yoğun bir şekilde karstlaşmıştır. Mağara içerisinde sarkıt, dikit sütun, çeşitli renk ve desende rengarenk damlataşı şekilleri çok motifli şekiller bulunmaktadır.
Gümühane’de bu mağaralar dışında; İnönü Mağarası, Geremezini Mağarası, Mamatlar Mağarası , Cingora Mağarası, Küçük Cingora Mağarası, Karşı Mağara, Köroğlu Mağarası Kırkgöz Mağarası, Üstü açık Mağarası,Yaylım Mağarası, Kartalkaya Mağarası, Kaban Başı Mağarası, Arsa Mağarası, Köprübaşı Mağarası, Ambela Mağarası,Taşbaşı Mağarası bulunmaktadır.
YAYLIM KÖYÜ KİLİSESİ
Yapı, Köse İlçesi Yaylım Köyünde bulunan bu kilise XIX. yüzyılda yapılmıştır. Üç apsisli, üç neftli, dört sütunlu kilise giriş kapısı dahil, orjinalliğini muhafaza etmektedir. Beşik tonozlu örtülüdür. Kilise içerisinde yangın çıktığından fresko tekniğinde yapılmış bazı resimler yok olmuştur. Bu fresklerden geriye Meryem ana figürleri kalmıştır. Kilisenin bütün duvarları yontma taşla yapılmıştır.