Karadeniz Bölgesi’nin doğu kesiminde, Rize iline bağlı bir ilçe olan İkizdere, doğusunda Çamlıhemşin, güneydoğusunda Erzurum, güneyinde Erzurum ve Gümüşhane, batısında Trabzon illeri, kuzeyinde Kalkandere ve Merkez ilçe, kuzeydoğusunda da Çayeli ilçesi ile çevrilidir. Rize’nin güneybatı kesiminde, yüksekliği 2.000 m.yi bulan Rize Dağlarının birleştiği derin vadide yer alan ilçe topraklarını, Doğu Karadeniz Dağlarının uzantıları olan Rize Dağları engebelendirir. İlçenin doğusunda Çağrankaya Dağları, batısında Manre Dağları bulunmaktadır. Bu dağlar vadilerle parçalanmıştır. Dağların yüksek kesimlerinde Alp tipi çayırlarla kaplı yaylalar yer almaktadır.
İlçe topraklarını İkizdere sulamaktadır. Rize Dağlarından kaynaklanan Çamlık ve Cimil Dereleri ile Karadere’nin birleşmesinden oluşan İkizdere, kuzeye doğru akar ve ilçe sınırları dışına çıkar. Dağların doruklarında buzyalakları ve buzul gölleri vardır. Rize’ye 54 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 898 km2 olup, toplam nüfusu 15.295’tir.
Tipik Karadeniz İklimi hüküm sürmekte olan ilçe her mevsim yağışlıdır. Bitki örtüsü ormanlarla kaplı olup, yüksek alanlarda iğne yapraklı ağaçlar, kızılağaç, gürgen, meşe, kestane, ladin, köknar ağaçlarından oluşan ormanlar bulunmaktadır.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Ekilebilir alanların kısıtlı olması nedeni ile tarımsal üretim miktarı düşüktür. Bununla birlikte yetiştirilen ürünlerin başında çay ve patates gelmektedir. Az miktarda da mısır, armut, fındık yetiştirilir. Hayvancılıkta ise yaylalarda sığır ve koyun yetiştirilir. Arıcılık da ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.
Yüksekliği 2.000 m.yi bulan sarp ve yüksek Rize dağlarının birleştiği derin bir vadide kurulmuştur. Doğuda Çağrankaya Dağları, batıda Manle Dağlarının arasındaki vadide, Çamlık Deresi ile Cimil Deresinin birleştiği yerde kurulan İkizdere, adını bu derelerden almıştır.
Eski bir yerleşim yeri olan İkizdere uzun yıllar Bizans egemenliği altında kalmış, bu dönemde Rize’ye bağlı bir manastır ile idare edilmiştir. İstanbul’un Latinler tarafından 1204’te işgal edilmesinden sonra, Alexios Komnenos Gürcülerden de yardım alarak Trabzon’da bağımsız bir Trabzon-Rum Devleti kurmuştur (1204-1461). Tarihi belgelerde yörenin, Trabzon Rum İmparatorluğu’nun sınırları içerisinde olduğu belirtilmektedir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Rize ve çevresi Selçukluların kontrolüne girmişse de daha sonra Trabzon Rum Devleti buraya yeniden hakim olmuştur. Fatih Sultan Mehmet’in 1461’de Trabzon’u ele geçirmesi ile birlikte Osmanlı topraklarına katmıştır.
Osmanlı döneminde, 1878’de Rize’nin sancak merkezi olması ile nahiye olmuştur. Eski adı Kuray-ı Sab’a olan İkizdere, XIX.yüzyıl sonlarında Trabzon vilayetinin Lazistan Sancağındaki Rize Kazasına bağlı bir nahiye merkezi idi. 15 Şubat 1916 tarihinde Rus işgaline uğrayan yöre, 11 Mart 1918 tarihinde işgalden kurtulmuştur. 1945’te ilçe olan Güneyce’ye bağlı bucak merkezi iken, ilçe merkezi 1952’de İkizdere’ye taşınmıştır.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Merkez Camisi, Şimşirli Köyü Camisi, Güneyce Hacı Şeyh Camisi, Güneyce Köprüsü, Sivil Mimari Örneklerinden ahşap evler bulunmaktadır. Ayrıca ilçede bulunan yaylalar ile Şimşirli ve Ilıcaköy madensuyu kaynakları doğal güzelliklerinin başında gelmektedir.
Merkez Camisi
Rize İkizdere ilçesi Çamlık Köyü’nde bulunan bu cami, XIX. yüzyılın sonlarında yapılmıştır. Cami eğimli bir arazide bir teras üzerindedir. Batısına medrese ve meşruta eklenmiştir.
XIX. yüzyılda Rize’de yapılmış ahşap camilerden bir örnek olan cami dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür. Batı cephesinin ortasından içerisine girilen caminin kuzeyinde mahfil bulunmaktadır. İbadet mekânı yalnızca güney cephesindeki iki sıra pencere ile aydınlatılmıştır.
Caminin kapısı mihrap ve minberi ile tavanı ahşap oymalarla bezenmiştir. Burada barok üslupta kıvrık dallı bordürler, örgü motifleri görülmektedir.
Güneyce Hacı Şeyh Camisi
Rize İkizdere ilçesi, Kurtuluş Mahallesi'nde meyilli bir arazide bulunan bu cami h.1304 (1887) tarihinde İstanbul Kütüphane Müdürü Hacı Osman Niyazi Sipahioğlu tarafından yaptırılmıştır. Ustaları ise Pazarlı Ali ile Hasan’dır.
Cami iki katlı olup zemin katında taş duvarlı bir medrese bulunmaktadır. Ahşap olarak inşa edilen caminin kuzeydeki giriş kapısının sağında birkaç mezardan oluşan bir hazire vardır. İbadet mekânı batı duvarı eğimden ötürü taştan örülmüştür. Caminin girişi çeşitli onarımlarla değişikliğe uğramış ve özelliğini kaybetmiştir. Girişteki mahfil diğer örneklerde olduğu gibi U şeklinde mihrap duvarına kadar uzanmaktadır.
Camide zengin ağaç işi örnekleri bulunmaktadır. Özellikle minberin yan yüzleri, tavanlar barok motiflerle bezenmiştir. Mihrap yuvarlak bir niş şeklinde ahşap olup çevresi barok üslupta bitkisel motiflerle süslenmiştir.
Şimşirli Köyü Camisi
Rize İkizdere ilçesi Şimşirli Köyü’nde bulunan bu cami arazinin eğiminden dolayı yüksek taş duvarlı bir subasman üzerine,1853-1857 yılları arasında Ahmet Usta tarafından yapılmıştır.
Ahşap yığma tekniğinde, kareye yakın bir dikdörtgen planlıdır. Caminin kuzey cephedeki giriş kısmının üzerinde iç mahfile bağlanan fevkani bir mahfil bulunmaktadır. Caminin niş şeklindeki mihrabı üzerinde bir kitabe bulunmaktadır:
Kitabe:
Hayatında bilinüz öğrenmeyen din
Ne nefi etsun ana Kabri içre telkin Amele Ahmet Usta
H. 1270 (1853).
Camini ahşap minberi barok üslupta ağaç işçiliğinin güzel bir örneğidir. Burada stilize bir ağaçtan çıkan kıvrık dallar bütün yüzeyi boş yer bırakmamacasına doldurmuştur. Ayrıca mahfel korkulukları, tavanlar da ağaç işçiliğinin en güzel örneklerini sergilemektedir. Caminin orijinal pencere kapaklarının bir kısmı günümüze gelememiştir.
Kuzeyinde bir medresesi vardır. Bu medrese ile cami arasında 1988 yılında yapılan minare yer almaktadır.
Güneyce Köprüsü
Rize ili İkizdere ilçesinde, İyidere Suyu üzerinde bulunan bu köprünün yapımına 1898 ylında başlanmış ve 1901 yılında bitirilmiştir. Banisi bilinmemektedir. 1971 yılındaki bir selden yıkılmış, 1978 yılında da yeniden onarılmıştır.
Kesme ve moloz taştan olan köprü yuvarlak kemerli ve tek gözlüdür. Köprünün genişliği 26.50 m.dir. Tempan duvarları kemerin eğilimini azaltmıştır. Korkuluk duvarları tek taş dizisinden yapılmıştır.
