Gönen İlçesi

[Colinmccay]

COĞRAFİ KONUM:

Gönen, Isparta ilinin 24 km kuzeyinde olup, doğusunda Atabey, batısında Keçiborlu, kuzeyinde Uluborlu ilçeleri ile komşudur. Güneybatısında Burdur ili bulunmaktadır. Isparta-Burdur karayoluna 5 km mesafede olup, yüzölçümü 372 km², rakımı 1050 metredir. İlçe 1850 metre yükseklikteki Tınaz Tepenin hafif meyilli yamaçlarında bir yerleşim merkezidir. Güneyden kuzeye 2 km, doğudan batıya 2 km mesafede dörtgen biçiminde bir yerleşim alanına sahip olan ilçenin nüfusu 16.894’dir.

Gönen İlçe Merkezi Mahalle İsimleri: 1. Alacamescit 2. Cami 3. Kasap 4. Musalla 5. Pazar.

Kasaba Mahalle İsimleri: 1. Güneykent (Orta, Tekke, Yenice).

EKONOMİK YAPI:

I. TARIM VE HAYVANCILIK:

A) Bitkisel Üretim: İlçenin gelir kaynağı daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Toplam işlenebilir tarım arazisi 10.881 hektardır. 33.640 dekar sulanabilir tarım alanının ancak 24.340 dekarı sulanmaktır. Halen inşaatına devam edilen Gönen Uludere, Uzundere, Kızılcık, Merkez Kızıldere ve Kavak Göletlerinin faaliyete geçmesi halinde, sulanabilir tarım alanına 752 hektarlık alan dahil olacaktır.

2002 yılı itibariyle gerçekleşen projeler ile 15 aileye tam bodur kiraz fidanı dağıtımı ve 10 aileye 240 m2’lik sera dağıtımı yapılmıştır. İlçedeki meyveciliğin daha verimli hale getirilebilmesi için Özel İdare Müdürlüğü, Tarım İlçe Müdürlüğü ve Belediye Başkanlığının ortaklaşa yapmış olduğu 5000 m2’lik arazi üzerine kurulan ve 15.000.000.000 TL mal olan örnek bahçede 1.250 adet çeşitli cins ve miktarlarda elma çeşidi yetiştirilmektedir.

İlçeyi ekonomik yönden etkileyen ürünlerin başında elma yetiştiriciliği gelmektedir. Normal, yarı bodur ve bir miktar da tam bodur elma çeşitleri mevcuttur. Dikim alanı itibariyle ilçe merkezi birinci sırada yer almaktadır. Toplam 528 ha elma alanında 106.250 adet meyve veren elma ağacından 16.000 ton elma üretilmektedir. Üretilen elmaların bir kısmı bahçede satılırken bir kısmı da yörede bulunan soğuk hava depolarında muhafaza edildikten sonra pazarlanmaktadır. Elma bahçelerinin tamamına yakını Starking ve Golden çeşitlerinden oluşmaktadır. Son yıllarda yörede yapılan çalışmalar neticesinde dış pazarın talepleri de dikkate alınarak, üreticiler tarafından yeni çeşitlerle modern bahçelerin kurulması yönünde önemli adımlar atılmıştır.

İlçede tarımsal yönden önemli ürünlerden birisi de güldür. 345 ha yağ gülü alanı mevcuttur. Bu alanlardan 1597 ton yağ gülü çiçeği elde edilmiştir. Üretilen gül çiçeği Gülbirlik Kooperatifi ve yörede faaliyet gösteren firmalar tarafından alınarak değerlendirilmektedir.

İlçede alan olarak en fazla ekilen ürün arpadır. Kuru tarım yapılan alanların büyük bir kısmında (3020 ha.alanda) arpa tarımı yapılmaktadır. Arpa ve buğday alanlarında sulama yapılmamaktadır. Üretilen arpanın tamamı hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Genellikle sulu görünen fakat sulanmayan kıraç alanlarda buğday ekimi yapılmaktadır.

İlçede özellikle domates dikimi yaygınlaşmaktadır. Sırık domates çeşitlerinin ve salçalık domates yetiştiriciliğinde büyük bir artış olmuştur. Ayrıca seracılık gittikçe yayılmaktadır. 7070 m².lik yay çatılı plastik sera alanı bulunmaktadır.

B) Hayvancılık: İlçede hayvancılık önemli ölçüde yapılmaktadır. 2.633 adet büyükbaş ve 9.600 adet küçükbaş hayvan bulunmaktadır.

İlçedeki çiftçilere 2002 yılında Doğrudan Destekleme Projesi kapsamında 980.560.660.500 TL dağıtılmıştır. İlçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile Tarım İlçe Müdürlüğünün ortaklaşa işbirliğinde 2002 yılında ilçe ve bağlı köylerdeki 20 aileye 200 adet koyun dağıtılmıştır.

II. SANAYİ VE TİCARET:

İlçede 9 adet kooperatif, 440 adet traktör, 6 adet selektör ile zirai mücadele hizmeti için kurulmuş 1 adet Tahmin ve Uyarı İstasyonu mevcuttur.

Gönen ilçesi idari sınırları içerisinde, Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi 1998 yılında tamamlanmıştır. İlçe merkezinde 1 banka şubesi, Tarım Kredi Kooperatifi, Süt Mamülleri Üretim ve Tüketim Kooperatifi, Toprak Su Kooperatifi faaliyet göstermektedir. İlçe girişinde 500 işçi kapasiteli KİMO Konfeksiyon Fabrikası ve İzogül İzolasyon Fabrikası faaliyete geçmiştir. İlçede meyveciliğe destek veren 3500 ton kapasiteli Soğuk Hava Deposu bulunmaktadır.

Tarihçesi

Gönen tarih boyunca Kaue, Kawana, Iustinianopolis, Gonana, Konana, Könan ve Gönan adlarıyla anılmıştır. Roma İmparatoru Augustos’un Pisidia adı verilen bölgede kurduğu dört şehirden biridir. Daha sonraları Gönen seklinde söylenmiş ve günümüze kadar bu adı taşımaktadır.

Gönen’in tarihi M.Ö.III. ve IV.yüzyıla kadar dayanır. Yapılan araştırmalara göre ilk yerleşim yeri Yuvacca, bugünkü yayla adıyla bilinen yerdir. Buraya ilk gelenler Yürekçi göçerleridir. O zamanlar Gönen’in bulunduğu yer ve ova göl halinde olduğu için yerleşim Yuvacca’da gerçekleşmiştir. Yürekçi Yörüklerinin önemli geçim kaynağı da hayvancılık olmuştur.

Isparta yöresindeki yerleşimler ve arkeolojik araştırmalar göz önüne alındığında Gönen’de de ilk yerleşimin MÖ.3000 yıllarında başladığı sanılmaktadır. Yörede, Hitit, Frig, Lydia, Pers, Makedonya, Seleukos, Pergamon Krallığı ve Romalıların hakim olmuştur. MÖ. l30 yılında Romalılar tarafından MÖ.102-49 yılları arasında Kilikia Eyaletine, daha sonra da Asia Eyaletine bağlanmıştır. MÖ.39 yılında Galat Kralı Amyntas’ın kontrolüne giren bölge, MÖ.25 yılına kadar bu durumda kalmış, daha sonra Galatia Eyaleti içine alınmıştır. Bölge Roma İmparatorluğunun MS.395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Roma Döneminde, bugünkü Gönen ilçesi yakınında olduğu sanılan Konana antik kenti hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Gönen’in doğusunda yer alan antik kentten, ilk olarak Ptolemaios’da söz etmiştir. Şehrin yerini 1879 yılında G. Hirschfeld tespit etmiştir. L. Robert’in İğdecik Köyü’nde bulduğu mil taşı ile bu iddia kesinleşmiştir. Konana’da MÖ I. yüzyıldan itibaren sikke basılmış ve bu durum, İmparator Hadrianus (MS 117-138)’dan Gallienus (MS 260-268) dönemine kadar sürmüştür.

MS.713-714 yıllarında Arapların egemenliğine geçmesine rağmen, bu durum kısa sürmüş ve tekrar Bizanslıların egemenliği altına girmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Anadolu topraklarının büyük bir bölümüne hakim olan Selçuklular buraya kadar uzanmışlardır. Selçuklulardan sonra Hamidoğulları Beyliğine bağlı olan yörenin bir bölümü, Hamidoğlu Hüseyin Bey tarafından Osmanlı Padişahı I.Murat’a verilmiştir. Osmanlı döneminde Gönen’in bulunduğu alanda on altı köy kurulmuş ve Osmanlı kayıtlarına da “Hamitelindeki Gönen” olarak geçmiştir. Ayrıca Selçuklu dönemine ait bir hamam kitabesinde “Sehr-i Gönen Kasaba-i Isparta” yazılı oluşu, Gönen’in önemli bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. 1522 ve 1568 yıllarındaki tahrirlerde ise Pazar, Kadı, Dutluca, Yağıbasan, Yakaköy, Alaca, Mescid ve Cüneyd Mescidi isimli yedi mahallenin yer aldığı görülmektedir.

Kurtuluş Savaşı öncesi, İtalyanların Antalya’yı işgallerinden sonra, işgale Burdur ve Isparta yönünde devam edeceklerinin anlaşılması üzerine Isparta’da yerel direniş çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmaların önderliğini İbrahim Bey (Demiralay) ile Müftü Hüseyin Hüsnü yapmışlardır. Hafız İbrahim teşkilatlanmayı gerçekleştirmek için 22 Haziran1919 tarihinde bir bildiri yayınlamış, bu bildiriyi duyan Gönenliler bir toplantı yaparak, Gönen’den 76 gönüllüyü Isparta’daki birliğe hemen göndermişlerdir.

Gönen’in 1948 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş, 1991 tarihinde de ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Gönen’in doğusunda yer alan antik Konana kentinin bulunduğu yerde ele geçen mimari buluntular ve mezar stelleri Isparta Müzesi’nde sergilenmektedir. İlçede Yunus EmreTürbesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede geleneksel olarak Kuru Fasulye ve Aşure Günleri yapılmaktadır.

Alıntıdır. bakunin tarafından düzenlenmiştir.