Derik

[bakunin]

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Mardin İli’ne bağlı bir ilçe olan Derik, kuzeyinde Diyarbakır, doğusunda Mazıdağı, güneyinde Kızıltepe, batısında da Şanlıurfa ile çevrilidir. İlçe Mazıdağı’nın güney eteklerinden Kızıltepe-Ceylanpınar ovalarına doğru alçalan alanları kaplar. İlçe toprakları kuzeyden güneye doğru alçalmaktadır. İlçe merkezinin üç tarafı dağlarla çevrilidir. Bu dağların yüksekliği 1.500 m.yi aşmamaktadır. İlçedeki dağlar Mardin Eşiği Dağları olarak adlandırılmaktadır. İlçenin büyük bir bölümü Harran’dan Nusaybin’e kadar uzanan bir ovadadır. Ovanın önemli bir bölümü de tarih öncesi dönemlerde faaliyet göstermiş yanardağların püskürttüğü volkanik siyah taşlar ile kaplıdır. Günümüzde sönmüş bu yanardağlardan, çimento sanayisinde hammadde olarak kullanılan Ponza madeni çıkarılmaktadır.

İlçenin akarsuları az olup, bunlar küçük çay ve derelerdir. Çad Deresi, Turcel Deresi, Ballı Deresi ve Cırcıp Deresi bunların başında gelmektedir. Ayrıca Künreş, şerefli, Yıldız ve Dumluca göletleri sulama amaçlı olarak yapılmıştır. Deniz seviyesinden 780 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 1.397 km2, toplam nüfusu da 2000 Yılı Nüfus Sayım Sonuçlarına göre, toplam nüfusu 20.700’dür.

İlçenin ova kesimi bozkır, Mazıdağı yamaçları ise meşelerle kaplıdır. Orman alanlarındaki ağaçlar son yıllarda giderek çoğalmakta ve gürleşmektedir. İlçede iklim, karasal iklim ile Akdeniz iklimi arasında özellik göstermektedir.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, küçük sanayi ve ticarete dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, mercimek, nohut, üzüm, zeytin ve bademdir. Dağ köylerinde küçükbaş hayvan yetiştirilir. Koyun, tiftik keçisi, kıl keçisi besiciliği yapılmaktadır.

Derik’in bilinen tarihi Roma dönemine kadar uzanmaktadır. Roma tarihleri bu bölgeden altın çıkarıldığını belirtmişlerdir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular, ardından da Artuklular yöreye hakim olmuşlardır. XIV.yüzyılda Diyarbakır yöresinde yaşayan Terka aşiretinin bir kolu olan Davutoğulları ve Kayahanlılar buraya gelerek yerleşmişlerdir. XVI.yüzyılda kaza merkezi olan Derik, Derük-i Ülya (Yukarı Derik) ve Derük-i Şüfla (Aşağı Derik olmak üzere iki mahalleden oluşmuştur.

Şemseddin Sami Kâmusül Alâm’ında Derik’i; Diyarbekir Vilayeti Mardin Sancağına bağlı kaza merkezi bir kasaba olarak tanımlamaktadır.

Belediye teşkilâtı 1874’te kurulan Derik, Cumhuriyetin ilanından sonra, 1923’te Mardin’e bağlı kaza konumunu sürdürmüştür.

İlçeden günümüze gelen tarihi eserler arasında; Mor Cırcıs Manastırı bulunmaktadır

Rabat Kalesi

Mardin Derik ilçesinin 15 km. batısında Hisaraltı Köyü’nde bulunan Rabat Kalesi’nin kitabesi günümüze ulaşamamış olup, kaynaklarda da yeterli bir bilgiye rastlanmamıştır. Bu bakımdan kalenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır.

Kale Artuklular döneminde onarılmış, bu dönemde de bir takım ilavelerle genişletilmiştir. Artuklu dönemi öncesi hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Günümüze gelebilen kalıntılarından kalenin yöresel kesme taştan ve yer yer de moloz taştan yapıldığı anlaşılmaktadır. Oldukça büyük ölçüde olan kale 15 burcu olup, dikdörtgen planlıdır. Köşelerinde dört gözetleme kulesi bulunmaktadır. Buradaki burçlar ve kuleler 15 m. yüksekliğe kadar ulaşmaktadır. Kalenin doğu ve batısında iki kapısı vardır.

Kale içerisinde, yeraltında depolar ve birtakım barınaklar olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kale içerisindeki kalıntılardan bir bölümünün kale komutanına ait bir köşke ait olduğu da iddia edilmiştir

Deniz Mağarası

Mardin Derik ilçesinin batısında, Hanok’un 8 km. kuzeybatısındaki Buhur Köyü’nde bulunan bu mağara içerisinde yeraltı gölü bulunmaktadır. Bu yüzden de bu mağaraya Deniz Mağarası ismi verilmiştir.

Hanok (Cin) Mağarası

Mardin Derik ilçesinin batısında, Çukursu Köyü’nün yakınında bulunmaktadır

Mor Cırcıs Manastır

Mardin, Derik ilçe merkezinde bulunan Mor Cırcıs Manastırı’nın yapım tarihi ile ilgili bir bilgiye kaynaklarda rastlanmamaktadır.

[/CENTER]

Manastır, kesme taştan yapılmış bir kilise ile çevresindeki müştemilattan meydana gelmiştir. Dikdörtgen planlı kilise kesme taştan yapılmıştır. Kilisenin özellikle yüksek tavanı ve apsisine yönelik U şeklindeki koro balkonunun oluşturduğu, kendisine özgü bir mimarisi vardır.