Diğer Adı: Ahmet Fehim Efendi
Doğum: 1856 – İstanbul (Değişik kaynaklarda 1857 ve 1859 olarak da geçer)
Babası: Abdülkadir Efendi (Dönemin önemli hattatlarındandır.)
Ölüm: 02 Ağustos 1930 - İstanbul
Eğitim Durumu: Tophane Sanayi Okulu
(İlk tiyatro oyuncularımızdandır.)
Ahmet Fehim, babasının çalıştığı "İdare-i Mahsusa"da tornacılıkla iş hayatına başladı. Ahmet Fehim Efendi, Güzel Sanatlar Okulu’nda atölye şefliği yaptı.
Gedikpaşa'ya sık sık gidip tiyatro seyreden Ahmet Fehim Efendi Gedikpaşa tiyatro sanatçılarıyla tanışmış sonrasında da sahne teklifi almış. 1876'da Güllü Agop'un Gedikpaşa Tiyatrosuna girdi. Burada Güllü Agop'un yönettiği "İki Sığırlar" adlı oyunda Uşak Bonifas rolüyle oyunculuğa başladı. 1879 yılında Tomas Fasulyaciyan'ın topluluğuna katılmak üzere Bursa'ya gitti.
Burada Ahmet Vefik Paşa'nın Moliere uyarlamalarında oynayarak büyük ün kazandı. Özellikle ilk sahne dekoru uygulamasını da gerçekleştirdiği Zor Nikah’taki oyunuyla ünlendi. Ahmet Vefik Paşa'nın Kasım 1822 yılında valilikten azline kadar çalıştı. Ahmet Vefik Paşa'nın Molier'den yaptığı uyarlamaların çoğunda oynadı. Bursa’daki tiyatro çalışmaları sona erince Fasulyeciyan grubuyla Filibe, Edirne, Çanakkale, Trabzon, Ordu illerini de kapsayan uzun bir Anadolu turnesine çıktı ve 1908 yılındaki İkinci Meşrutiyete kadar birçok turneye çıktı.
Turnenin bitiminde Ankara' da kaldı. Burada çeşitli tiyatro çalışmaları yaptı ve konserler düzenledi. İstanbul'a dönüşünde Osmanlı Komedi ve Vodvil Heyeti'ni kurdu, bir süre sonra Mardiros Mınakyan'ın Osmanlı Dram Kumpanyası'na katıldı. II. Meşrutiyet'ten sonra çeşitli tiyatro toplulukları kurarak Anadolu turnelerine çıktı.
İstanbul'da Mardiros Mınakyan ve Holas ile çalıştı. Meşrutiyetten sonra bir ara Rıza Şamako'yla birlikte çalışarak, Andre Antoine'ın 1914 yılında "Dar-ül-bedayi" düzenlemesi sırasında öğretmenliğe atandı. 1919 yılında "Malul Gaziler Cemiyeti" sinema kolu kurulunca, Ahmet Fehim Efendi bu kolun sanat danışmanlığına ve yönetmenliğine atandı ve aynı sene bu görevine başladı. Fakat bir müddet sonra tiyatro ve sinemadan ayrılarak anılarını kaleme almakla uğraştı.
1919 yılında Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Mürebbiye filmini yönetti ve başrolünde oynadı. O dönemde Müslüman kadınların oyunculuk yapması yasak olduğundan, filmde Beyaz Rus kadınlar rol alır. Film, işgal kuvvetlerince yasaklanır. İlk sansürlenen Türk filmi olarak sinema tarihimize geçer. Aynı sene Darülbedayi’de sahnelenen Binnaz oyununu beyazperdeye taşıdı ve Binnaz filminde yönetmenlik yaptı. Film, büyük bir ticari başarı yakalar ve yurtdışında da gösterilir.
1926’da jübilesini yapan Ahmet Fehim Efendi, 74 yaşında, İstanbul’da felç ve “mühlik bir mesane darlığı” (İ. Galip Arcan’ın ifadesiyle) neticesinde vefat eder. Mezarı Büyükada’dadır.
Ahmet Fehim Efendi’nin karikatürist Münif Fehim Özarman (d.1899 - ö.1983) adında oğlu vardı.
1926'da Vakit gazetesinde yayımlanan anıları 1977'de “Ahmet Fehim Bey'in Hâtıraları” adıyla kitaplaştırıldı. 2002 yılında ise hatıraları “Sahnede Elli sene” adıyla tekrar yayınlandı.
FİLMLERİ
Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Yönetmen: Sigmund Weinberg, Reşat Rıdvan veya Fuat Uzkınay
Senaryo: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay (Moliere'in “Le Mariage Force - Zor Nikâh” oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Arşak Benliyan, Behzat Butak, Ahmet Fehim, İ. Galip Arcan, Rozali Benliyan, Lusi Avuşyak, İsmail Zahit, Karakaş, Hakkı Necip, Baltazar, Kemal Emin Bara
Yapım: (MOSD) Merkez Ordu Sinema Dairesi
Konu: Genç bir kızla evlenmek zorunda kalan yaşlı bir adamın güldürüsü
Not: Sigmund Weinberg bu filmi çekmeye başladığında oyuncuların askere alınması sebebiyle filmi tamamlayamamıştır. Daha sonra filmin yönetmenliğini Reşad Rıdvan yapmış, operatörlüğü de Fuat Uzkınay (veya Reşat Rıdvan) üstlenmiş ve film 1918 yılında bitmiştir. Vahram Balıkçıyan ise filmin çekildikten sonra İngiltere‘ye götürüldüğünü ve orada gösterime girdikten sonra, geri dönmediğini belirtmektedir. (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, s: 26, Metis yayınları, Kasım 1987)
Binnaz (1919)
Yönetmen: Ahmet Fehim, Fazlı Necip
Senaryo: Münif Fehim (Yusuf Ziya Ortaç'ın manzum oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Mille Blanche, Hüseyin Kemal Gürmen, Rana Dilberyan, Hakkı Necip, İsmail Zahit, Eliza Binemeciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, Raşit Rıza
Yapım: Malul Gaziler Cemiyeti
Konu: Lale Devri'nin ünlü güzellerinden Binnaz'la onu elde etmek için birbirleriyle yarışan Efe Ahmet ve Hamza'nın aşk öyküsü.
Not: İlk başarılı ticari film. O yıllarda 1.500 Osmanlı Lirasına mal olan film, 5.500 Osmanlı Lirası hasılat topladı.
Mürebbiye (1919)
Yönetmen ve Senaryo: Ahmet Fehim (Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanından)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Raşit Rıza (Samako), Behzat Butak, Ahmet Fehim, Madam Kalitea, İsmail Zahit, Bayzar Fasulyeciyan
Yapım: Malûl Gaziler Cemiyeti
Konu: Bir Türk ailesinin yanına mürebbiye olarak girip, köşkteki erkekleri baştan çıkaran Fransız yosması Anjel'in öyküsü.
Not: Türk sinemasında kadın kişiliği üzerine kurulan ilk film denemesi. Sansüre uğrayan ilk filmdir. Konunun ahlaksız bir Fransız mürebbiye üzerine kurulu olması nedeni ile İstanbul'daki İşgal Kuvvetleri Kumandanı General Franchet d'Esparay tarafından Anadolu'da gösterimi yasaklandı.
SAYGILAR!..
Son düzenleme:
