Maske

Lami Tiryaki

Onursal Üye
21 Nis 2009
513
3,727
Yakın geçmişe kadar gün gelipte hepimiz operasyondaki doktorlar gibi sokaklarda maske ile dolaşağız deseler ciddiye almazdık herhalde. Covid-19 pandemisi maalesef bize bunun gerçek olabileceğini öğretti. Ben bir pandeminin ve sonuçlarının neye benzediğini ilk kez Terry Gilliam’ın Twelve Monkeys (On İki Maymun) filminde görmüştüm. Gerçi oradaki durum bir pandeminin çok ötesindeydi ama vahşi bir virüsün insanlığı ne hale getirebileceğine dair korkunç bir tablo sunmuştu. Bruce Willlis’in belki de hayatının en iyi rolünü oynadığı 1995 tarihli bu muhteşem filmi izlemenizi şiddetle öneririm.

Pek çoğumuza kabus gibi gelen ve bazılarımızın maalesef zevkle suistimal edip diğer insanların hayatını tehlikeye atabildikleri maske ile yaşamak, bazı çizgi roman veya sinema karakterlerinin hayatının bir parçası. Çizgi romandaki en çok bilinen maskeli kahramanların geçmişi 1930’lara kadar uzanıyor. Süpermen mesela. Maskeli kahramanların ilklerindendir. Her ne kadar suratını kapatan bir maskesi yoksa da, Süpermen’imiz sivil bir kıyafet, bir tutam saç perçemi ve gözlükleriyle insan kimliğine bürünüp sevdiklerine zarar gelmesini önler. Evet maskenin birinci görevi kahramanımızın kimliğinin ortaya çıkması tehlikesini ortadan kaldırması ve sevdiklerinin hayatını ve sağlığını korumaktır. Bundan başka, sivil haliyle adi bir suçlu veya maceracı muamelesi görmemek isteği de vardır. Batman/Bruce Wayne böyle bir karakter mesela. Mültimiyarder Bruce Wayne, geceleri bir yarasa maskesi/kostümü takıp suçlu avına çıkar, bizleri maceralarıyla mest eder. Süper kahramanlar arasında maske veya kostüm pek çoğunun alamet-i farikasıdır aslında.

Bruce Wayne, gecelerin Kaea Şövalyesi


Superman ve sevimli Clark Kent

Maskenin korkutucu özelliğini de yabana atmamak gerekir. EsseGesse’nin yarattığı ancak pek te hazzetmediklerini belirttikleri(1) Kinowa çizgi romanında, Amerika’ya göç eden yerleşimcilerden Sam Boyle’un kervanındaki insanlar kızılderililerin saldırısı sonucu katledilirler. Sam’in ve diğerlerinin kafaderileri yüzülür ve sadece oğlu canlı kalır. Kızılderililer Sam’in oğlunu da alarak giderler. Ancak Sam ölmemiştir! Iyileşir ve intikam yemini eder. Ördek derisinden yaptığı şeytan görünümlü korkutucu bir maske takarak kızılderilileri korkutur ve onları avlamaya başlar. Böylece yerliler arasında korkunç “Kinowa” kabusu ortaya çıkar.


Westernlerde şeytani simgeler.. Kinowa

Maskeli olmayıp maske takmak ta kahramanlarımızın özelliklerinden olabiliyor. Teks gençlik yıllarındaki kanun dışı döneminde bir süre maskeli dolaşmıştır. Bizde maalesef çok fazla popüler olamamış Kara Maske’de(Lone Ranger) diğer maskeli kahramanlara bir başka örnektir. Bazı maske kostümler karakterin yaptığı iş veya kişiliğiyle de örtüşüyor. Örneğin fotoroman kötü karakteri Killing, adı gibi ölümü anımsatan iskelet şeklinde maskeli bir kıyafet giyer. Yine benim en sevdiğim kötülerden Mandrake’nin düşmanı ve üvey kardeşi Lucifer(Luciphor) nam-ı diğer Kobra(Cobra), yanan yüzünü gizlemek için parlak metalden şahane bir maske kullanır. Yine Mandrake maceralarında yüzünü göstermeyen “8 Çetesi”nin gizemli lideri Okton’un Kobra olduğuna dair uzun yıllar süren şüphelerim vardı. Bir bölümde bunun geçrek olduğu açıklanmış(2). Doğrusu yakışır Kobra abime. Ben kötü karakterleri en az iyiler kadar severim. Onlar olmazsa iyiler de olamaz. Tabii Diabolik gibi kötü ile iyi arasında dengede olan maskeli kahraman/anti kahramanlar da yok değildir. Bu aslında ayrı bir inceleme konusu.


Muhteşem Kobra, nam-I diğer Okton!

Bazı karakterlerin yüzlerini gizlemek için maske takmaya ihtiyacı yoktur. Yüzlerini gizlemekle kalmayıp başkalarını taklit etmekte usta olanlardan bahsediyorum. Tom Braks(Alan Mistero) mesela. Olağanüstü kılık değiştirme ustası. Maceralarında kendi yüzü dışında bir dolu başkasının yüzüyle de görürüz onu. Tom Braks’ın bir kutu malzemeyle bu işi nasıl başardığı ile dalga geçenler olmuştur. Ama bence Büyülü Rüzgar’da sürekli Henry Task olarak gezen ve istediği zaman her kişiye benzeyebilen Dick Carr gibi “olabilir” bir karakterdir ve çokta severim(3). Bu tarz karakterler arasında yine Mandrake maceralarından tandığımız Kil Deve(Clay Camel) ve Teks’e bir ara dünyayı dar eden Proteus’u ve tabiiki Tommiks’in ezeli düşmanı muhteşem Binbir Surat’ı sayabiiriz.


Bir kılık değiştirme ustası. Kil Deve (Clay Camel)

Bizden örnekler var mı dersek, maskesiyle ünlü bir kahraman gelmiyor aklıma. Ama detaylarda maske, bizde de çok önemlidir. Örneğin maskeli kahramanlar Zorro ve Kara Maske’den esinlenen Yeşilçam’ın en ünlü maskeli kahramanları Maskeli Beşler’i unutmamak gerekir. 2000’lerde yapılan sulu zırtlak işlerden bahsetmiyorum tabii. 1960’ların Tamer Yiğit, Yusuf Sezgin, Yılmaz Köksal, Süleyman Turan ve Yıldırım Gencer’li Maskeli Beşler filmlerinden sözediyorum. Zorro ve Kara Maske esintileriyle yarım yüzyıl öncesinden gelen ne güzel bir maskeli macera ziyafetidir bu filmler. Bayılırım onlara. Bu arada Tamer Yiğit’in oynadığı bir de yerli “Zorro Kamçılı Adam” filmimiz mevcuttur. Bundan başka maske olayına Karaoğlan’da zaman zaman rastladık. Ötügen’in Çağrısı isimli Martin Mystere havası kokan macerasında, Karaoğlan’ın belki de hayatında yenemediği, hatta aşağılandığı tek ve en güçlü düşmanı Arkap, sürekli olarak bir maske ile yüzünü gizler. Yine bir Alexandre Dumas uyarlaması olan Demir Maske macerasında da maske figürünün bolca kullanıldığını görürüz.


Geçmişin maskelileri, Maskeli Beşler.

Bizler onları o kadar benimsedik ki, devam filmleri çekildi.

Tamer Yiğit Zorro rolünde. Çok güzel.

Devamı da çeklildi…

Aranırsa daha pek çok maske hikayesi listelenebilir tabii. Son olarak pek çoğumuzun çocukluğmuza damgasını vurmuş olan Kızılmaske’den sözetmeden geçmek olmaz tabii. Yüzünü hiç görmediğimiz halde bu kadar aileden biri gibi görüp sevdiğimiz başka bir kahraman yoktur herhalde. Aslında yapılan bir cinlikle gözlerini yok eden bir göz bandı ve başını da saklayan bir kostüm dışında Kızılmaske’nin vücudunun sadece “yüzü görünür”. Ama biz onu bu haliyle maskeli olarak biliriz ve sadece bize özgü bir kimlikle ona kostümünün bizdeki renginden dolayı “Kızılmaske” deriz. Aslında kostümün maske kısmı olan göz bandı siyahtır. Ancak Karamaske zaten kullanılan bir isimdir ve öyle olsa bile Kızılmaske kadar gizemli ve etkleyici bir isim olmazdı. Çevirmenlerimizin bir başka başarısı da bu güzel isimlendirmelerdir diye düşünüyorum. Kızılmaske çocukluğumda en gizemli ve mistik havası olan ancak korkutmayan hayal arkadaşım olarak uykumda, okulda, sokakta hep benimle birlikte olmuştur. Vinyet sayfalarında, atının üstündeki siyah kostümü ile durduğu fotoğrafı muhteşem heykeller gibi seyrederdim. Kostümü ona benzeyen bir başka kahraman Rakar ile birlikte ayrı bir dünyanın dostları gibi sürekli gider gelirdik birbirimize. Kızılmaske, 17 Şubat 1936’daki yayın başlangıcıyla(4) bir ihtimal kostümlü ve maskeli çizgi roman kahramanlarının ilki veya öncüllerindendir. Adında maske oan bu çocukluk arkadaşımız benim hala en iyi hayal dostlarımdan biri ve maceralarını okumak hala bana iyi geliyor. Şimdilerde 11 yaşındaki kızımla birlikte Fantom’un dünyasında gezip keyif çatıyoruz.


Maskeli kahraman deyince, olmazsa olmazımız, Kızılmaske!

Maskeli kahramanlarımızla mutlu yaşamaya bakalım, maske zorunluluğu devam ettikçe takmaya devam edelim. Maskemizle birbirimizi koruduğumuz her gün her birimiz birer maskeli kahramanız demektir.

Selamlar
Lami Tiryaki

Kaynakça:
(1) - EsseGesse Magazin, Hozcomics
(2) -
(3) - Büyülü Rüzgar Sayı 24:Yüzsüz Adam, Sayı 101-105
(4) -



 
Son düzenleme:

yeryüzü

Yönetici
3 Eki 2011
17,039
75,336
hiçbiryerde :)
Bugünlerde insanların takmakta zorlandıkları,
çabuk sıkılıp ne yapacaklarını bilemedikleri
bir "maske" ancak bu kadar güzel anlatılır,
ve hatta bir maske bu kadar güzel "teşvik"
edilebilirdi bir yazıyla. Bize farklı kahramanlarla
dünyayı gezdiren keyifli makale için çok teşekkür
ederim Lami Tiryaki üstadım.
 
Üst