Sinemaya Emek Verenler: Muhsin Ertuğrul

reader20

Onursal Üye
23 Kas 2011
849
18,578
Denizli
mpjDWS.jpg

Doğum: 07 Mart 1892 – İstanbul
Babası: Hariciye Nezareti (Dışişleri Bakanlığı) memurlarından Hüseyin Hüsnü Bey
Annesi: Alman asıllı Fatma Dilruh Hanım
Ölüm: 29 Nisan 1979 - İzmir
Eğitim: Mercan İdadisi (Lise)
(Sinema Filmi Yönetmeni, Tiyatro Yönetmeni, Oyuncu, Çevirmen)
y4DxvP.jpg

Çocukluğundan başlayarak gördüğü meddah, karagöz, ortaoyunu gibi geleneksel sahne gösterileri, onda derin bir tiyatro tutkusuna yol açmıştı. Babasının onu Saray’da kâtip olması için yönlendirmek istemesi sonuç vermedi. İstanbul’da Tefeyyüz Mektebi ve Darüledep okullarında ilköğrenimini tamamladıktan sonra, Soğukçeşme ve Toptaşı rüştiyeleri (ortaokulları) ile Mercan İdadisi (Lisesi)’nde okudu. Daha rüştiye öğrencisiyken arkadaşları ile amatör tiyatro çalışmalarına başladı.
1909'da Erenköy'deki Burhanettin Tiyatrosu'nda Arthur Conan Doyle'ın Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çıktı. Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı.
1911'de tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Orada Comedie Française ve birçok Rus tiyatro topluluklarının oyunlarını izledi.
1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adıyla İsmail Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduğu toplulukla çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı. Aynı yıl Şehzadebaşı'nda Ertuğrul Sineması'nı açtı. Burada film gösterileri yanı sıra Karanlık İçinde Buse, Fener Bekçileri gibi oyunlar da sunuldu. Tekrar Paris'e giderek Jacques Copeau ve Andre Antoine'ın Odeon Tiyatrosu'ndaki çalışmalarını izledi.
1914'te Darülbedayi Osmani adıyla kurulan (daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları adını alacak olan kurum) Müzik ve Tiyatro Okulu'nun kuruluş çalışmalarında Reşat Rıdvan Bey ile Andre Antoine'a yardımcı oldu. Aynı yıl açılan sınavla Darülbedayi'ye yardımcı öğretmen olarak atandı.
rXeiG5.jpg

1918'de Berlin'e giderek sinemayla tanıştı. 1919 - 1920'de kendi adına Berlin'de bir film şirketi kurdu ve Samson adlı filmi çekti. Diğer film şirketleri için de yönetmenlik yaptı.
1921'de İstanbul'a dönüp Darülbedayi'ye yönetmen olarak katıldı. Uzun yıllar hem sinema hem de tiyatro oyunları yönetti.
1947'de kurulmakta olan Devlet Tiyatrosunu yönetmek üzere Ankara Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi'nin başına getirildi. Türkiye'de ilk kez Brecht'in bir oyununu ve Shakespeare'in 400. doğum yıl dönümü nedeniyle beş sahnede beş Shakespeare oyunu sahneletti. Bu çalışmaları nedeniyle bazı eleştirilere hedef oldu.
y4DsC8.jpg

1966'da İstanbul Belediye Meclisi'nin kararıyla başrejisörlük kadrosu kaldırıldı. Kamuoyunda, mecliste ve medyada büyük tepkilere yol açan "Muhsin Ertuğrul olayı", Türk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumlandı. Muhsin Ertuğrul, yeniden çağrılmasına karşın Şehir Tiyatrosunda görev almadı.
23 Ekim 1971'de Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir sanatçıya verilen Devlet Kültür Armağanı'na layık görülen Ertuğrul, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nde 'tiyatro eleştirisi' dersleri, LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri vermekteydi. Türkiye'nin ilk özel film yapım şirketi olan Kemal Film'in yerli film yapımına başlaması için yardımcı oldu.
wLyipf.png

1923 yılında çektiği Ateşten Gömlek filminde başrolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi. Ertuğrul, 1931 yılında ilk sesli Türk filmi olan "İstanbul Sokaklarında"yı çekti.1941 yılında eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başladı.
1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro, 1948'de Büyük Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açtı. Daha birçok tiyatro salonunun açılmasına öncülük etti. Tiyatro tarihine ve Türk tiyatrosunun gelişmesine çok önemli ölçülerde katkıda bulundu.
y4Desb.jpg

Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan 1979 tarihinde İzmir’de ölmesine karşın, vasiyeti üzerine, İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. Şehir Tiyatrolarının bir sahnesine onun adı verildi. Yine adını yaşatan, bir meslek eğitim okulu kuruldu. Ölümünden sonra, adını yaşatmayı amaçlayan “Muhsin Ertuğrul Tiyatro Ödülleri” verilmeye başlandı. Her ölüm yıldönümünde, mezarı başında yapılan anma toplantıları, bir gelenek haline gelmiştir. Özellikle Türk tiyatro ve sinema tarihinde, köşe taşı sayılabilecek bir kişiliktir. Tarihçi ve araştırmacılar, Türk sinema ve tiyatrosundaki belli bir dönemi, ”Muhsin Ertuğrul Dönemi” olarak tanımlamakta görüş birliği içindedirler.
bk8SAr.jpg

Muhsin Ertuğrul, tamamına yakını dünyanın ünlü yazarlarının eserleri olmak üzere elli kadar oyun sahneye koymuş ve yönetmişti. Yirmiden fazla da sinema filmi çekti… Kendisine “Goethe Madalyası” (1932), Ege Üniversitesi Senatosu tarafından “Fahri Doktor” unvanı, Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk kez “Devlet Kültür Armağanı” (1971), II. Venedik Film Festivali’nde “Leblebici Horhor” filmi nedeniyle “Onur Madalyası” verilmiştir. Anıları iki ayrı kitap olarak yayımlandı.


Hakkında bir belgesel hazırlanmıştır.


FİLMLERİ:
Samson "Istırap" (1919)
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: “Samson” Filmi

Siyah Lale Bayramı (1920)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Oynayanlar: Johan De Witt, Theodor Becker, Cornelis De Witt, Otto Sommerstorff, Carl De Vogt, Overste de Tilly, Tenier Tudor,Hollanda prensi-Erich Toremski
Ülke: Almanya


Boğaziçi Esrarı "Nur Baba" (1922)
VM5ytL.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun romanından)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Küçük Kemal, Refik Kemal Arduman, Madam Sarmatova, Vasfi Rıza Zobu, Behzat Butak, İ. Galip Arcan, Emin Beliğ, Aznif Mınakyan, Vahram Papazyan, Helena Antinova, Hakkı Necip Ağrıman, Anna Mariyeviç, Ali Rıza
Yapım: Kemal Film (Şakir Seden)
Konu: Tekkesini zengin ve güzel kadınlar için bir tuzak olarak kullanan, şehvet düşkünü bir Bektaşi Şeyhi'nin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 13 Aralık 1923
Not 1: Filmin dış sahneleri çekilirken Eyüp Camisi'nin avlusu Bektaşiler tarafından basıldı. Saldırı sırasında bazı oyuncuları tartakladılar ve filmin çekimi ancak polis kuvvetlerinin koruması altında tamamlandı. Daha sonra ise yeni bir olaya meydan verilmemesi için İşgal Kuvvetleri yönetimi filmi yasakladı ve film ancak İstanbul'un kurtuluşundan sonra gösterime girebildi.
(Bkz.: Rakım Çalapala, "Stüdyoya Baskın", Yıldız der. s. 132, 1 Ağustos 1944)
Not 2: Filmi çekme makinesini parçalamak amacıyla belki yüzlerce kişi kameranın üzerine saldırdı. O aralık derviş kıyafetiyle rol yapan ünlü aktör Vahram Papazyan, ancak kaçmak suretiyle canını kurtardı. Vahram'ın kaçmasıyla boşalan Derviş Figani rolünü ben yüklendim. Filmi, dinci çevrelerin karşı tepkilerinden kurtarmak amacıyla, adını değiştirerek Boğaziçi'nin Esrarı diye seyirciye sundular. (Bkz.: Muhsin Ertuğrul,Benden Sonra Tufan Olmasın!. Sh. 300-301, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları 1989)

İstanbul'da Bir Facia-i Aşk "Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli" (1922)
RSc0MA.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Günlük bir olaya dayanan ilk özgün senaryo)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Anna Mariyeviç, Behzat Bu tak, Roza Felekyan, Onnik Binemeciyan, Vahram Papazyan, Emin Beliğ, Liane Console, Refik Kemal Arduman, Vasfi Rıza Zobu, Aznif Mınakyan, Siranuş Aleksenyan, Matmazel Blanche
Yapım: Kemal Film (Şakir Seden)
Konu: Şişli güzeli olarak ün yapan Mediha adlı bir fahişeyle, onu öldüren dostu Hamdi Bey'in dramatik öyküsü.
Gösterim Tarihi: 20 Kasım 1922
Not: İlk özel sinema kuruluşu Kemal Film şirketi ile Muhsin Ertuğrul'un Türkiye'de yönettiği ilk filmi.
(Bkz. Rakım Çalapala, Yıldız der. s. 34. 1 Eylül 1944)

Ateşten Gömlek (1923)
y6dWa0.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Halide E. Adıvar’ın romanından)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Bedia Muvahhit, Emin Beliğ, Sait Köknar, Neyyire Neyir, Behzat Butak, Hakkı Necip Ağrıman, Vasfi Rıza Zobu, Refik Kemal Arduman, Panayot
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Yunanlıların işgali sırasında eşi ve çocuğu öldürülen Ayşe ile İhsan'ın sonları ölümle biten öyküsü.
Gösterim Tarihi: 23 Nisan 1923
Not: İlk "Kurtuluş Savaşı filmi denemesi". Türk asıllı kadın oyuncuların sinemaya girdikleri ilk film (Neyyire Neyir, Bedia Muvahhit). "Ateşten Gömlek" sinemalarda iki ayrı bölüm olarak yani çift bilet karşılığı izleyiciye sunuldu.
(Muhsin Ertuğrul, Benden Sonra Tufan Olmasın!. Sh. 303, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınlan 1989)

Kız Kulesinde Bir Facia (1923)
YcIHGo.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Pierre Antier ve P Cloquemin 'in "Les Gardiens de Phare - Fener Bekçileri adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Neyyire Neyir, Emin Beliğ, Ali Rıza, Aznif Mınakyan, Hakkı Necip Ağrıman
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Kuduz bir köpeğin ısırıp, kuduran oğlunu, kendi elleriyle öldürmek zorunda kalan bir babanın acı öyküsü.
Gösterim Tarihi: Mart 1924


Leblebici Horhor (1923)
y9PGqj.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Tekfor Nalyan-Dikran Çuhacıyan ikilisinin aynı adlı operetinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Elena Artinova, Maurice Mea, Tolayan, J enya Godeskaya, Vasfi Rıza Zobu, Refik Kemal Arduman, Ali Rıza, Meddah Sururi, M. Kemal Küçük
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Mirasyedi Hurşit ile, leblebici kızı Fadime'nin aşk öyküsü.
Gösterim Tarihi: 7 Aralık 1923
Not: Sessiz çekilen film, Elhamra sinemasında orkestra eşliğinde müzik çalınarak gösterildi.


Sözde Kızlar (1924)
kDWo2Z.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Peyami Safa'nın aynı adlı romanından)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Elena Artinova, Jenya Godenskaya, Panayota, Behzat Butak, Kemal Küçük, Refik Kemal Arduman, Maurice Mea, Gavroş Toloyan, Kadri Ögelman
Yapım: Kemal Film (Seden Kardeşler)
Konu: Yunan işgalinden sonra kaybolan babasını aramak üzere İstanbul'a gelen Mebrure'nin büyük kentteki öyküsü.


Tamilla (1925)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Oynayanlar: Anna Zarzhitskaya, Nikolai Kuchinsky, Ivan Kapralov, Matvei Lyarov, Osip Merlatti, O. Nazarova, B. Shelestov-Zauze, Silenchuk, M. Smolensky, Tatyana Tarnovskaya
Ülke: Rusya Federasyonu


Spartaküs "Cnaptak" (1926)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Oynayanlar: Matthew Lyarov, Boris Rakitin, Lisevitskaya, Vasili Kosenko, Brody, B. Shelestov-Sause, Denisov, Osip Merlatti, Sergei Minin, Nikolai Deynar, İvan Kononenko-Kozelsky, Basil Ludvinskaya, S. Shkliarsky, C. Ostashevsky, J. Savchenko, A. Simonov, A. Nazarov
Ülke: Rusya Federasyonu


Ankara Postası (1928)
y9kMWn.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul (Francois de Curel'in "La Terre Inhumaine- İnsafsız Toprak" adlı eseri ile Reşat Nuri Güntekin'in "Bir Gece Faciası" adıyla uyarladığı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Münire Eyüp (Neyyire Neyir), Nafia Arcan, ismet Sırrı, Muhsin Ertuğrul, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, İ Galip Arcan, M. Kemal Küçük, Sait Köknar, Emin Beliğ, Hüseyin Kemal Gürmen, Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Kuvva-i Millicilerle çalışan bir kurye ile, sonunda hedefine ulaşan bir "taaruz emri"nin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 2 Ekim 1929
Not: İki buçuk günde 16.575 kişi tarafından izlenerek o güne dek en büyük kasa geliri sağlandı.


Bir Sigara Yüzünden (1928)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: M. Kemal Küçük, Talat Artemel, Vasfı Rıza Zobu, Şaziye Moral, Mahmut Moralı
Yapım: İnhisarlar İdaresi
Konu: Bir sigara tiryakisinin öyküsü.
Not: Kısa öykülü film.


Kaçakçılar (1929-1931)
dxzXYV.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Said Köknar, Talat Artamel, Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Karakaş, Atıf Kaptan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Fakir bir balıkçı ailesinden iki kardeşin âşık oldukları besleme bir kızla, onları kötü yoldan kurtaran bir çobanın öyküsü.
Gösterim Tarihi: 3 Şubat 1932
Not 1: Çekimine sesli olarak başlanıp (1929) bir bölümü "İstanbul Sokaklarında" (1931) filmi ile birlikte Epinay Stüdyosu'nda (Paris) yeniden seslendirildi.
Not 2: Çekim sırasında meydana gelen kazada oyunculardan Karakaş ile Savak Gözüryan (1895-1929) öldü, Said Köknar yaralandı. Bu nedenle film iki yıl sonra (1931) tamamlanabildi.


İstanbul Sokaklarında (1931)
y9RNVy.jpg

Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar, Nicolas Farkas
Müzik: Hasan Ferit Alnar, Hüseyin Sadettin Arel
Oynayanlar: Talat Artemel, Semiha Berksoy, Behzat Butak, Azize Emir, Bedia Muvahhit, Periklis Gavrilidis, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Lilian Griş, Nişanyan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Aynı kadına âşık olup başlarına çeşitli felaketler gelen iki kardeşin öyküsü.
Gösterim Tarihi: 2 Aralık 1931
Not: İlk sesli, şarkılı film denemesi. Paris'te Epinay stüdyolarında Tobis Klang işlemiyle seslendirildi. Yalnızca iç sahneleri sesli çekildi. Aynı zamanda ilk "Türk-Mısır-Yunan ortak yapımı"
Eleştiri 1: Mevzu fazla mübalağaya kaçılmış tarafları rötuş edilmek şartı ile güzel intihap edilmiştir. Yalnız ne var ki, rejisörün iktidarı bu mevzuu sahneye koymak hususunda kafi gelmemiştir.
(Bkz. Ahmet Hidayet, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931. )
Eleştiri 2: İstanbul Sokaklarında, sesli filminin evvela fotoğrafı itibari ile, mükemmeliyetini kaydetmek lazımdır. ( Yunus Nadi, Cumhuriyet gaz., 2 Aralık 1931)

Bir Millet Uyanıyor (1932)
bPbobm.png

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu (kendi eserinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Atıf Kaptan, Ercüment Behzat Lav, Ferdi Tayfur, Naşit Özcan, Emin Beliğ, Sait Köknar, Emel Rıza, Kevser, Mahmut Moralı, Muammer Gözalan, Behzat Butak, İ. Galip Arcan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul'a gizli bir görevle gelen Kuvva-i Milliyeci bir subayla, Yüzbaşı Davut'a aşık olan öğretmen Nesrin'in öyküsü.
Gösterim Tarihi: 7 Aralık 1932
Not: Filmin sonuna Kurtuluş Savaşı ile ilgili belgeseller eklenmiştir.
Eleştiri: Filmin en kuvvetli sahneleri Yahya Kaptan'ın (Atıf Kaptan) ölümü, düşmanların İstanbul'u terki ve bilhassa "Ateş" emrini aldıkları halde bir türlü dostlarına ateş edemeyen ve nihayet kucaklaşarak "İnkılap" diye bağırdıkları sahnelerdir.
(Bkz. Cihat Muammer, Hollywood Bir Millet Uyanıyor Dünyası s.39, 14 Kanunievvel (Aralık) 1932)

Mineli Kuş (1932)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Nazım Hikmet Ran
Müzik: Mesut Cemil Tel
Oynayanlar: Münir Nurettin Selçuk
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Gösterim Tarihi: 30 Ağustos 1932
Not: Filmin çekilemediğini veyahut yarıda kaldığı söylense de Melek(Emek) ve Elhamra sinemalarında 30.8.1932 tarihinde gösterilmiş. Başrol de M. N. Selçuk, Güfteleri N. Hikmet'e ait iki şarkıyı seslendirmiş: "Kanatları Gümüş Yavru Bir Kuş", " Martılar Ah Eder Çırparlar Kanat "


Cici Berber (1933)
y9Vq3y.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Mesut Cemil
Oynayanlar: Şevkiye May, Zozo Dalmas, Muammer Karaca, Ferdi Tayfur, Mahmut Moralı, Hadi Hün, İ. Galip Arcan, Necdet Mahfi Ayral, Ferih Egemen, Muvaffak İhsan Garan, Şayeste Ayanoğlu, Eyüp Sabri, Cahide Sonku
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Eleni adlı Rum kızına aşık olup, babası Yani'nin dükkanına berber olarak giren gazeteci Selim'in güldürü öyküsü.
Gösterim Tarihi: 29 Kasım 1933
Not: Türkçe kopyası İpek Sineması'nda; Rumca kopyası ise, Melek Sineması'nda gösterime girdi.


Fena Yol "O Kakos Dhromos" (1933)
wOST5Y.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Grigorios Ksenopulos'un romanından)
Görüntü Yönetmeni: Theodoridis
Müzik: Sotini Yetrudi
Oynayanlar: Marika Kotopuli, Kiveli, Giorgios Papas, Gavrilidis, Necdet Mahfi Ayral
Yapım: Türk-Yunan (C. Helmis ve Theodoridis) ortak yapımı
Konu: Güzel bir kız olan arkadaşı Hrisula'yı kıskanıp kötü yola düşen çirkin Kristina'nın öyküsü.
Gösterim Tarihi: Mart 1933


Karım Beni Aldatırsa (1933)
y9nGqf.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, İ. Galip Arcan, Muammer Karaca, Bedia Muvahhit, Sami Ayanoğlu, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, Refik Kemal Arduman, Zeki Alpan, Ferih Egemen
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir moda dershanesinde kürek hocalığı yapan Orhan'ın Çapkınlık öyküleri.
Gösterim Tarihi:20 Ocak 1933
Not: Operet türü modasının önünü açan ilk film.
Eleştiri: Film basın tarafından genellikle beğenilmiş, halk ilk operet filmi olarak bir kordelaya büyük ilgi göstermişti.
(Bkz. Hikmet Feridun (Es), "Yeni Türkçe Film - Karım Beni Aldatırsa" Akşam gaz., 31 Ocak 1933)

Naşit Dolandırıcı (1933)
Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Naşit Özcan, Ahmet Güldürür, Hüseyin Şiret, Müzehher
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir sosyete dolandırıcısının güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 16 Kasım 1933
Not: Kısa öykülü film.


Söz Bir Allah Bir (1933)
gyWXWX.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Mahmut Yesari'nin Maurice Henneguin ve Pierre Veber'den "Kudret Helvası" adıyla uyarladığı "Et moi j't dis gu'elle T'a fait de l'reil - Sana Göz Kırptı Derim" adlı oyundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Bedia Ştadzer (Muvahhit), Muammer Karaca, Melek Tayfur, Cahide Sonku, Necla Sertel, Semiha Berksoy, Mahmut Moralı, Ferih Egemen, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İki canciğer arkadaş olan Avukat Şadan ile Arnavut Recep'in güldürüsü.
Gösterim Tarihi: 30 Ekim 1933
Not: Operet türünde bir film


Aysel Bataklı Damın Kızı "Bir Köy Hikayesi" (1934)
y9JyO1.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Selma Lagerlöfün "Tösen Fran Stormyrtorpet" adlı öyküsü ile İsveçli yönetmen Viktctor Sjöström 'ün uyarladığı Bataklık Kızı" filminden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar, Remzi Ar
Müzik: Cemal Reşit Rey
Oynayanlar: Cahide Sonku, Talat Artemel, Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, Sait Köknar, Behzat Butak, Mahmut Moralı, İ. Galip Arcan, Nafia Arcan, Naciye, Müfit Kiper, Hadi Hün, Sami Ayanoğlu, Ergun Köknar
Yapım: Muhsin Ertuğrul kendi adına yapıp işletmesini İpek Film'e devretti.
Konu: İki Anadolulu ailenin Aysel ile Ali'nin aşk öyküsü.
Gösterim Tarihi: Ocak 1934
Eleştiri 1: Bu film Türklüğün özü ve Türk'ün ta kendisidir.
(Darülbedayi, s.55, 1 Ocak 1935)
Eleştiri 2: "Bataklı Damın Kızı Aysel", Muhsin Ertuğrul'un genellikle çok saldırıya uğramış, çok kötülenmiş sineması içinde en olumlu ve ilginç örnek . . . . (Bkz. Atilla Dorsay, Sinema . . . )

Leblebici Horhor Ağa (1934)
z2qst9.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Tekfor Nalyan-Dikran Çuhacıyan ikilisinin aynı adlı operetinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Vasfi Rıza Zobu, Ferdi Tayfur, Feriha Tevfik, Necla Sertel, Mahmut Moralı, Muammer Karaca, Kadri Ögelman, Fatma Andaç
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Mirasyedi Hurşit beyle, Horhor adlı bir leblebicinin kızı Fadime'nin aşk öyküsü.
Gösterim Tarihi: Mart 1934
Not: Filmin bazı bölümleri İş Bankasından alınan kredi ile tamamlandı. Üçüncü kez çevrilen bu filmin ilk iki çevrimi 1916 ve 1923 yıllarında gerçekleştirilmiştir.
Ödül: 2. Uluslararası Venedik Film Şenliği'nde (1934) "Onur Diploması".


Milyon Avcıları (1934)
y9QSJx.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Max Neufeld'in 1933'de çevirdiği "Sehnsucht 202" adlı filminden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Feriha Tevfik, Necla Sertel, Sami Ayanoğlu, Necdet Mahfi Ayral, Sait Köknar, Ferdi Tayfur, Melek Tayfur, Muammer Karaca, Mahmut Moralı
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir ilan bürosuna verilen ilanların karışmasıyla ortaya çıkan komik olayların öyküsü.
Gösterim Tarihi: Ocak 1934


Aynaroz Kadısı (1938)
K9Mj0S.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Necdet Mahfi Ayral (Musahipzade Celal'in aynı adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Şevkiye May, Behzat Butak, Vasfi Rıza Zobu, İ. Galip Arcan, Necla Sertel, Müfit Kiper, Mahmut Moralı, Kadri Ögelman, Emin Beliğ, Nevin Akkaya, Sami Ayanoğlu, Yaşar Ozsoy, Muammer Karaca, Refik Kemal Arduman, Halide Pişkin, Perihan Yanal, Neşet Berküren
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Rüşvet ve kadına düşkün, Aynaroz kadısının çevirdiği dolapların öyküsü.
Gösterim Tarihi: 1 Aralık 1938
Eleştiri: Mevzu ve rejisindeki iptidailikten başka, filmin bazı münasebetsiz derecede açık sahneleri, birçok karilerimizin de mektuplarında yazdıkları gibi bu eser hakkında iyi fikirler beslenmesini icap ettirecek mahiyette değildi. Nitekim hükümet de "Ayranoz Kadısı"nı Türkiye hudutları dışında oynatmamak suretiyle yerinde bir karar vermiş bulunuyor.
(Bkz. Rejisör, Yıldız der., s.8, 15 Şubat 1939)

Allah'ın Cenneti (1939)
y9r5rs.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Ziya Şakir (Kendi öyküsünden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Sadettin Kaynak
Oynayanlar: Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, Behzat Butak, Münir Nurettin Selçuk, Gülseren Sadak, Perihan Yanal, Hadi Hün, Halide Pişkin, Emin Beliğ, Muammer Karaca, Yasemin Esmergül, Hakkı Necip Ağrıman, Neşet Berküren, Muhip Arcıman, Yaşar Özsoy, Saim Bilge
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Boğaziçi’nde yaşayan zengin bir ailenin öyküsü
Gösterim Tarihi: 26 Ekim 1939
Not: İlk şarkıcı-oyuncu denemesi.


Bir Kavuk Devrildi (1939)
MwDXWb.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Necdet Mahfi Ayral (Musahipzade Celal'in oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Mahmut Moralı, Emin Beliğ, Vasfi Rıza Zobu, Muammer Karaca, Samiye Hün, Refik Kemal Arduman, Talat Artemel, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, Yaşar Özsoy, Sami Ayanoğlu, Sait Köknar, Muazzez Akçay, Mualla Akçay, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir kavukçu dükkânı sahibi Neşati ile sadrazam olan yakınının öyküsü.
Gösterim Tarihi: 31 Ocak 1939
Not: Bazı açık saçık sahneleri nedeni ile Yunanistan ve diğer ülkelerde filmin gösterimine izin verilmedi. Ayrıca " Aynaroz Kadısı" adlı filmle birlikte her iki yapım "Türk tarihini tezyif edici" bulunarak dönemin bazı milletvekillerinin tepkisini çekti.


Tosun Paşa (1939)
y9r1mn.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Jean de Letraz'ın "Le Bichon" adlı oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhlis Sabahattin
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Mahmut Moralı, Feriha Tevfik, Halide Pişkin, Necla Sertel, Suavi Tedü, Şevkiye May
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Tosun adlı gayri meşru bir çocuğun çevresinde geçen olayların öyküsü.
Gösterim Tarihi: 11 Kasım 1939


Akasya Palas (1940)
caPnUi.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Necdet Mahfi Ayral (Mahmut Yesari'nin Georges Feydeau'dan uyarladığı "La puce a L'orielle" adlı oyundan.)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Necdet Mahfi Ayral, Sait Köknar, Vasfi Rıza Zobu, Cahide Sonku, Perihan Yanal, Elefterya, Refik Kemal Arduman, Karakaş, Nelly, Kadri Ögelman
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Birbirlerine benzeyen Kamil ile Cafer'in Akasya Palas otelinde geçen maceralarının öyküsü.
Gösterim Tarihi: 1 Kasım 1940


Nasreddin Hoca Düğünde (1940-1943)
y9r6yb.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul, Ferdi Tayfur
Senaryo: Burhan Felek
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Sadettin Kaynak
Oynayanlar: Hazım Körmükçü, Necla Sertel, Sait Köknar, Reşit Gürzap, Kani Kıpçak, Sami Ayanoğlu, Yaşar Özsoy, Sait Kaya, Müfit Kiper, Şükriye Atav, Muazzez Arçay, Reşit Baran, Sadettin Kaynak, Müzeyyen Senar Işıl, Zati Sungur, Ferdi Tayfur
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Bir sünnet düğününde geçen olayların güldürüsü.
Not: Nasrettin Hoca'yı canlandıran Hazım Körmükçü'nün ani bir rahatsızlık geçirmesi nedeni ile çekime ara verildi. Uzun bir süre yarım kalan filmin bazı bölümlerini Ferdi Tayfur çekip tamamladı. 1943 yılında gösterime giren filme Körmükçü'nün iddialarına göre bazı gereksiz sahneler eklenmişti. İzni alınmadan yapılan değişiklik ve eklemelere karşı çıkan sanatçı, İpek Film kurumuna dava açtı.
(Bkz.: Kim Haklı? Hazım mı, Sinemacılar mı?" Hollywood Dünyası, s.1, 30 İlkteşrin (Ekim) 1943)
Eleştiri: İlk fıkralardan bir-ikisi çekildikten sonra görmek üzere beni çağırdılar. Doğrusu beğenmedim. Bu sahneler, kahvede hocaya altın bozdurdukları ve alacaklının gelip para bozdurduğu fıkralardı. Beğenmedim. Çünkü sahne tamimiyle ölü ve hareketsiz olmaktan başka, artistler de konuşacakları şeyleri ezberlemediklerinden hadise ile münasebet almayacak sözler söylüyorlardı. (Bkz. Burhan Felek, Cumhuriyet gaz., 2 İkinciteşrin (Kasım) 1943)

Şehvet Kurbanı (1940)
9pteqm.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet) (Victor Fleming'in "The Way of ali Flesh" adlı filminden-1927)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Muhittin Sadak
Oynayanlar: Cahide Sonku, Muhsin Ertuğrul, Suavi Tedü, Necla Sertel, Nevin Akkaya, Gülseren Sadak, Ferdi Tayfur, Sait Köknar, Nuri Işılay, Kadri Ögelman, Emin Beliğ, Hadi Hün, Necdet Mahfi Ayral, Müfit Kiper, Kani Kıpçak, Hakkı Necip Ağrıman, Muhip Arcıman, Yaşar Özsoy, Nemci Oy, Cahit Irgat, Saim Bilge, Kenan Çakak, Reşit Baran, Neşet Berküren, Mehdi Yeşildeniz, Mümtaz Ener, Faik Coşkun
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Âşık olduğu bar kadını uğruna elindeki avucundaki tüm paraları harcayıp kendini yitiren evli ve iki çocuklu veznedarın dramatik öyküsü.
Gösterim Tarihi: 6 Haziran 1940
Not: Suavi Tedü ile Türk Sinemasında ilk "Jön-Prömiye" tipinin doğuşu.


Kahveci Güzeli (1941)
y9Cnff.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: M. İhsan (Nazım Hikmet'in bir öyküsünden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Sadettin Kaynak
Oynayanlar: Behzat Butak, Münir Nurettin Selçuk, Hazım Körmükçü, Talat Artamel, Nezihe Becerikli, Nevin Seval, Cahit Irgat, Avni Dilligil, Hadi Hün, Yaşar Nezihi, Muazzez Arçay, Mümtaz Ener
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İyi çalışamayan bir kahveye çırak olarak kapılanan Tekin ile Keloğlan adlı iki kardeşin öyküsü


Kıskanç (1942)
3JML5L.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mümtaz Osman (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul, Cahide Sonku, İ. Galip Arcan, Suavi Tedü, Fatma (Andaç) Arkan, Sami Ayanoğlu, Necla Sertel, Nevin Akkaya, Behzat Butak, Sait Köknar, Muazzez Arçay, Kani Kıpçak, Hakkı Necip Ağrıman
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: İhanet eden karısı yüzünden katil olan bahtsız bir adamla, babasını savunmak için mahkemede tanıklık yapan avukat kızın dramı.


Yayla Kartalı (1945)
y9IpBN.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Necdet Mahfi Ayral (Faruk Nafiz Çamlıbel'in oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Yuvakim Filmeridis
Müzik: Sadettin Kaynak
Oynayanlar: Behzat Butak, Vasfi Rıza Zobu, Mahmut Moralı, Hadi Hün, Cahide Sonku, Necla Sertel, Suavi Tedü, Necdet Mahfi Ayral, Sevim (Nevin) Seval, Perihan Çakıl (Tedü), Gülistan Güzey, Reşit Baran, Yaşar Özsoy, Mümtaz Ener
Yapım: Halk Film (Fuat Rutkay)
Şarkılar: Necmi Rıza Ahıskan
Tangolar: Necip Celal( Antel)
Konu: Bir rastlantı sonucu büyük kentte ünlü bir şarkıcı olan Reşit'le, sonunda bara düşen sevgilisi Nermin'in dramı.
Gösterim Tarihi: 18 Aralık 1945


Kara Koyun (1946)
yYqed5.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Ercüment Er (Nazım Hikmet)
Görüntü Yönetmeni: Yuvakim Filmeridis
Müzik: Mustafa Sarısözen
Oynayanlar: Behzat Butak, Vasfi Rıza Zobu, Mahmut Moralı, Hadi Hün, Nevin Seval, Perihan Yanal, Mümtaz Ener, Haluk Sarıcı, Nafia Arcan, Kadri Ögelman
Yapım: Halk Film (Fuat Rutkay)
Şarkılar: Mefharet Yıldırım, Necmi Rıza
Konu: Bir Yörük obası beyinin kızı Hatçe ile Çoban Selim'in sonları ölümle biten aşk öyküsü.
Eleştiri: Senaryoyu yazan Ercüment Er, bazı teferruatı tahrif etmesine rağmen eserinde muvaffak olmuş sayılır. Bundan sonraki hatalar rejisör ve artistlere aittir.
(Nimet İdüz, Son Saat gaz., 15 Mart 1947)

Evli Mi Bekar Mı (1951)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: İbrahim Delideniz, Agah Hün, S. Bulaner, Kamuran Yüce, Fikret Hakan
Yapım: Doğan Kardeş
Konu: Komedi
Not: Kısa öykülü film, renkli çekildi.


Halıcı Kız (1953)
y9YP4y.jpg

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Senaryo: Mebrure Sami Alevok (Vedat Nedim Tör'ün eserinden)
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Müzik: Hasan Ferit Alnar
Oynayanlar: Heyecan Başaran, Asuman Korad, Müfit Kiper, Agah Hün, Handan Uran, İbrahim Delideniz, Kamuran Yüce, Mehdi Yeşildeniz, Altan Karındaş, Sadri Alışık, Şükran Güngör, Suna Pekuysal, Neriman Esen, Suat Taner, Kadri Ögelman, Kemal Tözem, Viktoria Haçikyan, Münir Özkul, Ertuğrul Bilda
Yapım: Doğan Kardeş Yay.
Konu: Patronunun oğlu tarafından iğfal edilip ve sonunda gerçek aşkı bulan halı tezgahı işçisi Gül'ün öyküsü.
Not: Halk önüne çıkan (Atlas Sineması, 13 Nisan 1953) ilk renkli film denemesi. Laboratuvar ve montaj işlemleri Almanya Bavaria Stüdyo'larında yapıldı.


SAYGILAR!..
 
Son düzenleme:
Üst