Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Yönetmen: Sigmund Weinberg, Reşat Rıdvan veya Fuat Uzkınay
Senaryo: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay (Moliere'in “Le Mariage Force - Zor Nikâh” oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay
Oyuncular: Arşak Benliyan, Behzat Butak, Ahmet Fehim, İ. Galip Arcan, Rozali Benliyan, Lusi Avuşyak, İsmail Zahit, Karakaş, Hakkı Necip Ağrıman, Baltazar, Kemal Emin Bara
Yapım: (MOSD) Merkez Ordu Sinema Dairesi
Konu: Genç bir kızla evlenmek zorunda kalan yaşlı bir adamın güldürüsü
Not: Sigmund Weinberg bu filmi çekmeye başladığında oyuncuların askere alınması sebebiyle filmi tamamlayamamıştır. Daha sonra filmin yönetmenliğini Reşad Rıdvan yapmış, operatörlüğü de Fuat Uzkınay üstlenmiş ve film 1918 yılında bitmiştir. Vahram Balıkçıyan ise filmin çekildikten sonra İngiltere‘ye götürüldüğünü ve orada gösterime girdikten sonra, geri dönmediğini belirtmektedir. (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, s: 26, Metis yayınları, Kasım 1987)
Himmet Ağa'nın İzdivacı yapımına ilk başlanan film olmasına rağmen seyirci önüne çıkan ilk Türk filmi değildir. Arşak Benliyan Operet Kumpanyasının erkek oyuncularının askere alınması ile yarım kalmış 1918 yılında tamamlanabilmiş. 1917 yılında, daha sonra gazeteci olarak ün yapacak olan Sedat Simavi'nin, Mehmet Rauf'un dört perdelik bir oyunundan sinemaya uyarlayarak çektiği ve aynı yıl gösterilen 'Pençe' filmi seyirci ile ilk kez buluşan Türk filmdir.
Filmin oyuncularına geçmeden önce Reşad Rıdvan’dan bahsetmek istiyorum.
Reşad Rıdvan
Adı: Reşad Rıdvan
Doğum: İstanbul
Ölüm: 1919 – İstanbul
(Türk tiyatro adamı. Darülbedayi’nin ilk yöneticilerindendir.)
İstanbul’da doğdu, Ağustos 1919’da aynı kentte öldü. 1890’da, İstanbul’un en önemli tiyatrolarından biri olan ve 1971’de yanan Tepebaşı Tiyatrosu’nu yaptıran şehremini Rıdvan Paşa’nın (1856-1906) oğluydu. Tiyatroya olan düşkünlüğünü babası hoş karşılamamış, onun bu hevesini kırmak için bütün yolları denemişti. Hatta İstanbul’daki tiyatroları kapatmasının arkasında oğlunu tiyatrodan uzaklaştırmak düşüncesinin yattığı bile söylenir. Bu yasak 1906’da Rıdvan Paşa’nın öldürülmesi üzerine son buldu. Reşad Rıdvan kendisi gibi tiyatroya düşkün arkadaşlarıyla birlikte bu sanatı canlandırmak amacını güden toplantılar düzenledi ve bazı toplulukları dostlarının da yardımıyla paraca destekledi. 1908’de II.Meşrutiyet ilan edilince önce Burhanettin Tepsi’nin (1882-1947) kurduğu tiyatroya katıldı, sonra aynı yıl Osmanlı Dram Kumpanyası’m kurdu. Bu topluluk, başta Reşat Nuri’den (Güntekin) Plevne, Namık Kemal’den Arif Bey ve Gülnihal, A. Vefik Paşa’dan Zor Nikâh olmak üzere pek çok oyun sahneledi.
Reşad Rıdvan, 1914’te Darülbedayi’nin kuruluşu sırasında çalışmaları yönlendirmek üzere getirtilen A. Antoine’ın çevirmeni ve yardımcısı, aynı zamanda da Tiyatro Bölümü başkanı oldu. Ertesi yıl Darülbedayi Yönetim Kurulu’nca kurumun içişleri müdürlüğüne getirildi. Bazı kaynaklarda yönetmenlik de yaptığı yazılıdır.
Weinberg 1916 yılında Himmet Ağa’nın İzdivacı filmini çekmeye başladı. Ancak filmi oyuncuların askere alınması sebebiyle tamamlayamamıştır. 1916 da başlayan film 1918 de Reşat Rıdvan Bey'in rejisörlüğünde Fuat Beyin operatörlüğü ile tamamlanmıştır.
Arşak Benliyan
Doğum: 1865 – İstanbul
Ölüm: 1923 - İstanbul
(“Milli Operet Kumpanyası”nın kurucusu)
Tiyatro oyuncusu, opera sanatçısı ve yönetmeni Arşak Benliyan 1865 yılında İstanbul‘da doğdu. Babasının adı Haçadur olan Benliyan Tomas Fasulyeciyan‘ın öğrencilerinden biridir. Yaşamının büyük bir bölümünü Balkanlar‘da ve bilhassa Bulgaristan‘da geçirmiş, orada birçok tiyatro oyunu sergileyen Benliyan “İbiş” adıyla ün yaptı. Bir ara Mısır‘a gitti, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra 1910‘da İstanbul’a geri döndü. Reşat Rıdvan‘la Burhanettin Tepsi‘nin Beyoğlu Odeon Tiyatrosu‘ndaki oyunlarına haftada iki kez kendi repertuarı ile katıldı. Daha çok Türk Operasının kurucusu Dikran Çuhaciyan‘ın eserlerini sahneledi. Leblebici Horhor, Köse Kâhya, Arif‘in Hilesi operetlerini yineledi. 1913‘te “Milli Operet Kumpanyası”nı kurdu. Hocanın Telaşı, Memiş Çelebi, İki Fidan Bir Yılan, Mürebbiye gibi yerli konulu operetlerle Clairette‘in 28 Günlük Askerliği, Madmoselle Nitouche gibi Fransızcadan aktarma operetler sergiledi. Operet oyunculuğundan çok, operet grubu kurması yönünden önemli bir isim oldu. Temsillerinde eşi Bulgar asıllı Rozali Benliyan da başroller oynadı. 1923 yılında ölen Benliyan Şişli Ermeni Mezarlığında gömülü.
Behzat Butak
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Behzat Butak
Ahmet Fehim
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ahmet Fehim
i. Galip Arcan
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: İ. Galip Arcan
Rozali Benliyan
Arşak Benliyan’ın Bulgar asıllı eşidir. “Milli Operet Kumpanyası”nın oyuncularındandır. Eşi ile birlikte “Himmet Ağa’nın İzdivacı” filminde rol almıştır. Hakkında fazla bilgi yoktur.
Lusi Avuşyak
Rozali Benliyan ile birlikte “Himmet Ağa’nın İzdivacı” filminde yer alan ilk kadın oyunculardandır. Hakkında fazla bilgi yoktur.
İsmail Zahit
İlk tiyatrocu ve sinema oyuncularındandır. İstanbul’da doğduğunu biliyoruz. Hakkında başka bir bilgiye ulaşamadım.
FİLMLERİ:
Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Binnaz (1919)
Yönetmen: Ahmet Fehim, Fazlı Necip
Senaryo: Münif Fehim (Yusuf Ziya Ortaç'ın manzum oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Mille Blanche, Hüseyin Kemal Gürmen, Rana Dilberyan, Hakkı Necip, İsmail Zahit, Eliza Binemeciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, Raşit Rıza
Yapım: Malul Gaziler Cemiyeti
Konu: Lale Devri'nin ünlü güzellerinden Binnaz'la onu elde etmek için birbirleriyle yarışan Efe Ahmet ve Hamza'nın aşk öyküsü.
Not: İlk başarılı ticari film. O yıllarda 1.500 Osmanlı Lirasına mal olan film, 5.500 Osmanlı Lirası hasılat topladı.
Mürebbiye (1919)
Yönetmen ve Senaryo: Ahmet Fehim (Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanından)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Raşit Rıza (Samako), Behzat Butak, Ahmet Fehim, Madam Kalitea, İsmail Zahit, Bayzar Fasulyeciyan
Yapım: Malûl Gaziler Cemiyeti
Konu: Bir Türk ailesinin yanına mürebbiye olarak girip, köşkteki erkekleri baştan çıkaran Fransız yosması Anjel'in öyküsü.
Not: Türk sinemasında kadın kişiliği üzerine kurulan ilk film denemesi. Sansüre uğrayan ilk filmdir. Konunun ahlaksız bir Fransız mürebbiye üzerine kurulu olması nedeni ile İstanbul'daki İşgal Kuvvetleri Kumandanı General Franchet d'Esparay tarafından Anadolu'da gösterimi yasaklandı.
Karakaş
Bu oyuncunun “Arşak Karakaş” olduğunu tahmin ediyorum.
Gerçek Adı: Tzavak Gözüryan
Diğer Adı: Karakaş (Arşak Karakaş)
Doğum: Bilinmiyor
Ölüm: 11 Kasım 1929 – İstanbul
FİLMLERİ:
Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Kaçakçılar (1929-1931)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Said Köknar, Talat Artamel, Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Karakaş, Atıf Kaptan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Fakir bir balıkçı ailesinden iki kardeşin âşık oldukları besleme bir kızla, onları kötü yoldan kurtaran bir çobanın öyküsü.
Gösterim Tarihi: 3 Şubat 1932
Not:
1- Çekimine sesli olarak başlanıp (1929) bir bölümü "İstanbul Sokaklarında" (1931) filmi ile birlikte Epinay Stüdyosu'nda (Faris) yeniden seslendirildi.
2- Çekim sırasında meydana gelen kazada oyunculardan Karakaş ile Savak Gözüryan (1895-1929) öldü, Said Köknar yaralandı. Bu nedenle film iki yıl sonra (1931) tamamlanabildi.
Hakkı Necip Ağrıman
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hakkı Necip Ağrıman
Baltazar
Hakkında hiçbir bilgiye ulaşılamadı.
Kemal Emin Bara
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Kemal Emin Bara
SAYGILAR!..
Yönetmen: Sigmund Weinberg, Reşat Rıdvan veya Fuat Uzkınay
Senaryo: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay (Moliere'in “Le Mariage Force - Zor Nikâh” oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Sigmund Weinberg, Fuat Uzkınay
Oyuncular: Arşak Benliyan, Behzat Butak, Ahmet Fehim, İ. Galip Arcan, Rozali Benliyan, Lusi Avuşyak, İsmail Zahit, Karakaş, Hakkı Necip Ağrıman, Baltazar, Kemal Emin Bara
Yapım: (MOSD) Merkez Ordu Sinema Dairesi
Konu: Genç bir kızla evlenmek zorunda kalan yaşlı bir adamın güldürüsü
Not: Sigmund Weinberg bu filmi çekmeye başladığında oyuncuların askere alınması sebebiyle filmi tamamlayamamıştır. Daha sonra filmin yönetmenliğini Reşad Rıdvan yapmış, operatörlüğü de Fuat Uzkınay üstlenmiş ve film 1918 yılında bitmiştir. Vahram Balıkçıyan ise filmin çekildikten sonra İngiltere‘ye götürüldüğünü ve orada gösterime girdikten sonra, geri dönmediğini belirtmektedir. (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, s: 26, Metis yayınları, Kasım 1987)
Himmet Ağa'nın İzdivacı yapımına ilk başlanan film olmasına rağmen seyirci önüne çıkan ilk Türk filmi değildir. Arşak Benliyan Operet Kumpanyasının erkek oyuncularının askere alınması ile yarım kalmış 1918 yılında tamamlanabilmiş. 1917 yılında, daha sonra gazeteci olarak ün yapacak olan Sedat Simavi'nin, Mehmet Rauf'un dört perdelik bir oyunundan sinemaya uyarlayarak çektiği ve aynı yıl gösterilen 'Pençe' filmi seyirci ile ilk kez buluşan Türk filmdir.
Filmin oyuncularına geçmeden önce Reşad Rıdvan’dan bahsetmek istiyorum.
Reşad Rıdvan
Adı: Reşad Rıdvan
Doğum: İstanbul
Ölüm: 1919 – İstanbul
(Türk tiyatro adamı. Darülbedayi’nin ilk yöneticilerindendir.)
İstanbul’da doğdu, Ağustos 1919’da aynı kentte öldü. 1890’da, İstanbul’un en önemli tiyatrolarından biri olan ve 1971’de yanan Tepebaşı Tiyatrosu’nu yaptıran şehremini Rıdvan Paşa’nın (1856-1906) oğluydu. Tiyatroya olan düşkünlüğünü babası hoş karşılamamış, onun bu hevesini kırmak için bütün yolları denemişti. Hatta İstanbul’daki tiyatroları kapatmasının arkasında oğlunu tiyatrodan uzaklaştırmak düşüncesinin yattığı bile söylenir. Bu yasak 1906’da Rıdvan Paşa’nın öldürülmesi üzerine son buldu. Reşad Rıdvan kendisi gibi tiyatroya düşkün arkadaşlarıyla birlikte bu sanatı canlandırmak amacını güden toplantılar düzenledi ve bazı toplulukları dostlarının da yardımıyla paraca destekledi. 1908’de II.Meşrutiyet ilan edilince önce Burhanettin Tepsi’nin (1882-1947) kurduğu tiyatroya katıldı, sonra aynı yıl Osmanlı Dram Kumpanyası’m kurdu. Bu topluluk, başta Reşat Nuri’den (Güntekin) Plevne, Namık Kemal’den Arif Bey ve Gülnihal, A. Vefik Paşa’dan Zor Nikâh olmak üzere pek çok oyun sahneledi.
Reşad Rıdvan, 1914’te Darülbedayi’nin kuruluşu sırasında çalışmaları yönlendirmek üzere getirtilen A. Antoine’ın çevirmeni ve yardımcısı, aynı zamanda da Tiyatro Bölümü başkanı oldu. Ertesi yıl Darülbedayi Yönetim Kurulu’nca kurumun içişleri müdürlüğüne getirildi. Bazı kaynaklarda yönetmenlik de yaptığı yazılıdır.
Weinberg 1916 yılında Himmet Ağa’nın İzdivacı filmini çekmeye başladı. Ancak filmi oyuncuların askere alınması sebebiyle tamamlayamamıştır. 1916 da başlayan film 1918 de Reşat Rıdvan Bey'in rejisörlüğünde Fuat Beyin operatörlüğü ile tamamlanmıştır.
Arşak Benliyan
Doğum: 1865 – İstanbul
Ölüm: 1923 - İstanbul
(“Milli Operet Kumpanyası”nın kurucusu)
Tiyatro oyuncusu, opera sanatçısı ve yönetmeni Arşak Benliyan 1865 yılında İstanbul‘da doğdu. Babasının adı Haçadur olan Benliyan Tomas Fasulyeciyan‘ın öğrencilerinden biridir. Yaşamının büyük bir bölümünü Balkanlar‘da ve bilhassa Bulgaristan‘da geçirmiş, orada birçok tiyatro oyunu sergileyen Benliyan “İbiş” adıyla ün yaptı. Bir ara Mısır‘a gitti, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra 1910‘da İstanbul’a geri döndü. Reşat Rıdvan‘la Burhanettin Tepsi‘nin Beyoğlu Odeon Tiyatrosu‘ndaki oyunlarına haftada iki kez kendi repertuarı ile katıldı. Daha çok Türk Operasının kurucusu Dikran Çuhaciyan‘ın eserlerini sahneledi. Leblebici Horhor, Köse Kâhya, Arif‘in Hilesi operetlerini yineledi. 1913‘te “Milli Operet Kumpanyası”nı kurdu. Hocanın Telaşı, Memiş Çelebi, İki Fidan Bir Yılan, Mürebbiye gibi yerli konulu operetlerle Clairette‘in 28 Günlük Askerliği, Madmoselle Nitouche gibi Fransızcadan aktarma operetler sergiledi. Operet oyunculuğundan çok, operet grubu kurması yönünden önemli bir isim oldu. Temsillerinde eşi Bulgar asıllı Rozali Benliyan da başroller oynadı. 1923 yılında ölen Benliyan Şişli Ermeni Mezarlığında gömülü.
Behzat Butak
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Behzat Butak
Ahmet Fehim
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Ahmet Fehim
i. Galip Arcan
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: İ. Galip Arcan
Rozali Benliyan
Arşak Benliyan’ın Bulgar asıllı eşidir. “Milli Operet Kumpanyası”nın oyuncularındandır. Eşi ile birlikte “Himmet Ağa’nın İzdivacı” filminde rol almıştır. Hakkında fazla bilgi yoktur.
Lusi Avuşyak
Rozali Benliyan ile birlikte “Himmet Ağa’nın İzdivacı” filminde yer alan ilk kadın oyunculardandır. Hakkında fazla bilgi yoktur.
İsmail Zahit
İlk tiyatrocu ve sinema oyuncularındandır. İstanbul’da doğduğunu biliyoruz. Hakkında başka bir bilgiye ulaşamadım.
FİLMLERİ:
Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Binnaz (1919)
Yönetmen: Ahmet Fehim, Fazlı Necip
Senaryo: Münif Fehim (Yusuf Ziya Ortaç'ın manzum oyunundan)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Mille Blanche, Hüseyin Kemal Gürmen, Rana Dilberyan, Hakkı Necip, İsmail Zahit, Eliza Binemeciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, Raşit Rıza
Yapım: Malul Gaziler Cemiyeti
Konu: Lale Devri'nin ünlü güzellerinden Binnaz'la onu elde etmek için birbirleriyle yarışan Efe Ahmet ve Hamza'nın aşk öyküsü.
Not: İlk başarılı ticari film. O yıllarda 1.500 Osmanlı Lirasına mal olan film, 5.500 Osmanlı Lirası hasılat topladı.
Mürebbiye (1919)
Yönetmen ve Senaryo: Ahmet Fehim (Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanından)
Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay
Oynayanlar: Raşit Rıza (Samako), Behzat Butak, Ahmet Fehim, Madam Kalitea, İsmail Zahit, Bayzar Fasulyeciyan
Yapım: Malûl Gaziler Cemiyeti
Konu: Bir Türk ailesinin yanına mürebbiye olarak girip, köşkteki erkekleri baştan çıkaran Fransız yosması Anjel'in öyküsü.
Not: Türk sinemasında kadın kişiliği üzerine kurulan ilk film denemesi. Sansüre uğrayan ilk filmdir. Konunun ahlaksız bir Fransız mürebbiye üzerine kurulu olması nedeni ile İstanbul'daki İşgal Kuvvetleri Kumandanı General Franchet d'Esparay tarafından Anadolu'da gösterimi yasaklandı.
Karakaş
Bu oyuncunun “Arşak Karakaş” olduğunu tahmin ediyorum.
Gerçek Adı: Tzavak Gözüryan
Diğer Adı: Karakaş (Arşak Karakaş)
Doğum: Bilinmiyor
Ölüm: 11 Kasım 1929 – İstanbul
FİLMLERİ:
Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916-1918)
Kaçakçılar (1929-1931)
Yönetmen ve Senaryo: Muhsin Ertuğrul
Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar
Oynayanlar: Behzat Butak, Said Köknar, Talat Artamel, Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, İ. Galip Arcan, Karakaş, Atıf Kaptan
Yapım: İpek Film (İpekçi Kardeşler)
Konu: Fakir bir balıkçı ailesinden iki kardeşin âşık oldukları besleme bir kızla, onları kötü yoldan kurtaran bir çobanın öyküsü.
Gösterim Tarihi: 3 Şubat 1932
Not:
1- Çekimine sesli olarak başlanıp (1929) bir bölümü "İstanbul Sokaklarında" (1931) filmi ile birlikte Epinay Stüdyosu'nda (Faris) yeniden seslendirildi.
2- Çekim sırasında meydana gelen kazada oyunculardan Karakaş ile Savak Gözüryan (1895-1929) öldü, Said Köknar yaralandı. Bu nedenle film iki yıl sonra (1931) tamamlanabildi.
Hakkı Necip Ağrıman
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Hakkı Necip Ağrıman
Baltazar
Hakkında hiçbir bilgiye ulaşılamadı.
Kemal Emin Bara
Ayrıca incelenmiştir.
Sinemaya Emek Verenler: Kemal Emin Bara
SAYGILAR!..
Son düzenleme: