"Yönetmen Steven Spielberg'ün Tenten'in Maceraları filmi ile yeniden gündeme gelen ünlü çizgi roman kahramanı Tenten'in Türkiye'ye birkaç defa geldiğini biliyor muydunuz? Büyükçekmece Gölü'nde yüzen, Suriçi'nde dolaşan Tenten, İstanbul'u dünyanın cenneti olarak görüyor!"
Batman, Superman, Örümcek Adam, Hulk, X-men... ABD kökenli çizgi roman kahramanlarının artık Hollywood'da yüzü eskidi. Şimdi moda Avrupa kökenli çizgi roman kahramanlarının filmini çekmek. Hollywood'un önce Şirinler sonra da Tenten'e el atması, başka türlü açıklanamaz herhalde. Belçikalı çizer Herge'nin 1920'lerin sonunda can verdiği, 20. yüzyıl popüler hayatında hatırı sayılır bir yeri olan Tenten, Peter Jackson'ın yapımcılığını üstlendiği Steven Spielberg'in yönettiği üç boyutlu animasyon film Tenten'in Maceraları'yla artık starlık mertebesine yükseldi. Aslen gazeteci olan dik saçlı, temiz yüzlü kahramanımız, Altın Yengecin Kıskacı, Tekboynuz'un Esrarı ve Kızıl Korsan'ın Hazinesi albümlerinin kolajıyla oluşturulan bir 'yeni' macera ile sevenlerinin karşısına çıkıyor. Bu macera, bütün dünyada Tenten rüzgarının yeniden esmesine vesile oluyor. Tartışmalı bir çizgi roman kahramanı Tenten (Tintin)... Çizeri Herge'nin politik tercihlerinin kurbanı olan Tenten, ilk gençlik dönemindeki Kongo macerasında siyahları aşağıladığı gerekçesiyle ırkçı ve Esrarengiz Yıldız'daki Yahudilere yaklaşımı nedeniyle de Yahudi düşmanı olmakla itham edildi. Sonraları Herge, Tenten'e yöneltilen bu eleştirileri dikkate alarak Tenten'i duyarlı bir maceraperest olarak sunsa da (mesela sömürgeciliğe karşı çıkmışlığı var) kahramanımız bu ithamlardan kurtulamadı... Öyle ki, 1999'da, Tenten'in 70. yaş gününde Fransız parlamentosunda bile bu konu tartışılmıştı. Bugüne kadar maceradan maceraya koştuğu 23 albümü yayımlanan Tenten'in, Türkiye ile ilişkisi ise ancak kendisinin çözeceği türden bir maceraya konu olabilecek ilginç olaylarla dolu. İletişim Yayınları'ndan çıkan Levent Cantek'in Türkiye'de Çizgi Roman kitabında ve Hakan Alpin'in Çizgi Roman Ansiklopedisi'nde, Tenten'in Türkiye'deki macerasını ayrıntılarıyla okurken, bir Tenten okuru olarak 'Yoksa kandırıldık mı?' sorusunun hemen akla gelmesi de bu yüzden.
SUCUKÇU BİR TENTEN
Türkiye'de ilk olarak 1950'de Armağan ve Doğan Kardeş dergisinde yayımlanan Tenten'in yakın dostları, bir anda aile üyeleri oluvermiş. Mesela Armağan'daki maceralarında Kaptan Haddok (Haddock), kahramanın amcası, Profesör Turnösol (Tournesol) da babası olarak okura sunulmuş. Ama bu değişiklik, Tenten'in başına geleceklerle kıyaslandığında masumane kalabilir. Tenten'in Türkiye'de yayımlanan birçok macerası uydurma! Mesela Burhaneddin Şener ile Ali Recan (Yüzbaşı Volkan'ın çizeri olarak tanınır), kendilerini Herge'nin yerine koyup yepyeni Tenten maceraları çizmiş. Bu uydurma maceraların ikisinde (Tenten İstanbul'da ve Marmara Canavarı) Tenten, Türkiye'ye geliyor. Tabii İstanbul'a getirilen Tenten ve dostları hemen Türkleşiyor! Nasıl mı? Mesela Tenten, Kayseri sucuğundan bahsediyor, "Sen anlayana kadar Üsküdar'da sabah oldu," gibi Türkçe deyimler kullanıyor, Büyükçekmece Gölü'nde yüzüyor. Kaptan ise Gemilerde Talim Var şarkısını söylüyor, Kavalıdere şarabı istiyor. Ama bunlar yapılırken bir taraftan da telif meselesinden ürkülüyor. Bunun için kimi sayılarda, sayfaların altına şöyle garip notlar da düşülüyor: "Sayın okuyucular bu öyküyü okuyun ve aman hiç kimselere bahsetmeyin." Şimdilik Tenten'in dokuz macerasının (Tenten İstanbul'da, Marmara Canavarı, Tenten Afrika'da, Merih'e Gidiyoruz, Uğursuz Film, Esrarlı Sirk, Asilere Karşı, Perili Dağ, Yamyamlar Arasında) uydurma olduğu tespit edilmiş durumda. İşin tuhafı bu uydurma Tenten maceralarının Herge'ye gösterildiği de rivayet edilir. Öyle ki Herge albümleri görünce şaşırmış. Şaşırması Tenten'e yeni maceralar uydurulmasından değil, çizimlerin orijinal çizimlerden ayırt edilemeyecek kadar iyi olmasından!
FİLM İCABI TÜRKİYE'YE GELMİŞTİ
Ama uydurma maceralarla Türkiye'ye gelen Tenten'in bir film vesilesiyle İstanbul'a uğradığı da biliniyor. 1961 yapımı Tenten İstanbul'da/ Tintin and the Mystery of the Golden Fleece filminde Kaptan 'a kalan miras nedeniyle kahramanız, İstanbul'a geliyor. Çekimleri Türkiye ve Yunanistan'da yapılan filmde kimi Türk oyuncular da (Ulvi Uraz, Faik Coşkun) rol alıyor. Tenten, İstanbul'da Kasımpaşa'da, Suriçi'ndeki mahallelerde ve Rumelihisarı'nda dostu Kaptan Haddok ve köpeği Milu (Milou) ile bir macera yaşadıktan sonra Yunanistan'a doğru yol alıyor. Zaten bu filmin senaryosunun da uydurma öykülerden Tenten İstanbul'a ilham verdiğini de söyleyelim. Yazıyı, Tenten'in uydurma macerası Marmara Canavarı'ndaki girizgahıyla bitirelim: "Sevgili Tenten okuyucuları; bu yazı Kaptan ile ben, İstanbul'da geçirme kararı verdik. Geçen gelişimizde güzel İstanbul'a bir türlü doyamamıştık. Kaptan, Kınalıada'ya yerleşmeyi ve bütün yazı balıkçılıkla, yüzmekle geçirmemizi istedi. Ben de onun bu teklifini sevinerek kabul ettim. Şimdi Kaptan, harıl harıl tekne ve oltalarla meşguldür. Dünyanın cenneti İstanbul'da sakin bir yaz geçirmek istiyoruz. Bakalım neler olacak?
TENTEN'İN ETKİLERİ
*Tenten'i her macerasında farklı bir coğrafyaya sürükleyen çizeri Herge'nin en önemli bilgi kaynakları arasında National Geographic dergisi var.
*Fransızların efsanevi komutanı Charles de Gaulle, popülerlik anlamında dünyadaki tek rakibinin Tenten olduğunu iddia eder.
*Tenten'in toplam 23 albümü, 200 milyondan fazla basıldı ve 50'den fazla dile çevrildi.
*Tenten'in albümleri kimi filmlerde de yer aldı. Kramer Kramer'e Karşı'da, Dustin Hoffman'ın canlandırdığı Ted Kramer'ın, oğluna Kızıl Korsanın Hazinesi albümünü okuduğu, ünlü Hintli yönetmen Satyajit Ray'in de bazı filmlerinde Tenten'in albümlerini gösterdiği bilinir.
*Tenten gazeteci olsa da pek yazı yazdığı görülmemiştir. Ama onun gazeteci kimliği kimi (Superman, Örümcek Adam) başka çizgi roman kahramanlarına da ikinci kimlik konusunda ilham vermiştir.
