- 31 May 2017
- 28
- 971
Eeeyy Dargaud Yayınevi!
Biz ders almayız, ders veririz!
Şimdi bana: “Sen de mi… Ne hakla” demeye kalkarsanız…
Ben de size, -Rahmetli Altan Erbulak’ın deyişiyle- “35’e bakla” der çıkarım işin içinden…
Yok, yok… Zannettiğiniz gibi modaya uyarak Avrupa’ya posta koymak, horozlanmak falan değil amacım… Paris’te, Avrupa’nın dünya çapında ünlü, daha çok, “Çizgi-romanın Kâbe’si” sayılan dev yayınevinde resmen, birebir yaşadığım bir olayı anlatacağım size…
İnanıp inanmamak size kalmış… Uğur Dündar’ın ünlü piyesi gibi, “Yalandan kim ölmüş” ama, anlatacağım yalan olsa bile güzel…
Ayrıca, o kadar yalan uydurabilsem, bugün herhalde bambaşka bir yerlerde olurdum…
Sayısı 100’ü aşan, “Karaoğlan” ve “Yandım Ali”nin maceraları bile, aslında bir gerçek olaya yaslanırlar.
AVRUPALININ ÇITASI 2 METREDE İSE, SEN 2.30’U AŞMAK ZORUNDASIN…
Yıl 1971… Paris’te ikinci yılım… Geçen yıl, Karaoğlan’ın maceralarını, gençler için yayın yapan “orta boy” bir yayınevine satmıştım, “KEBİR / L’İnvencible” (Yenilmez KEBİR) adıyla yayınlanıyor, 4 kıtaya, Francophone ülkelere dağıtımı yapılıyordu…
Tamam da… Ben en üst düzey ligde, “baba”larla bilek güreşi yapmak istiyordum. Henüz, “Kabe” Dargaud’un (Dargo okunur) kapısından içeri girmemiş… "Lucky Luke" (Red Kit) çizgi filminde çalışmak için, “Büyük Şef” Gossigny'e başvurmamış…
Western yıldızı, “Bluberry”i filme almak için yazarı – bir başka “Büyük şef”- Jean Michel Charlier ile ön anlaşmayı imzalamıştım. (Ek’te)
Rahmetli Gökşin Sipahioğlu’nun, Dünyanın en güzel, en büyük bulvarı denilen Şanzelize’nin en iyi yerindeki 2 odalı, küçük Sipa Presse Foto ajansı bürosu, -henüz dünyanın en büyük 3 Foto ajansından biri olmamıştı- Türk gazetecilerin ilk uğrak yeri gibiydi. Gökşin’le, yayıncılık dönemimden tanışırdık. Benim, (Türk Penthaus’u) Salıncak dergime resim önerirdi…
Bana, “Dargau’ya git” dedi. İlgililerle, aksansız Fransızcasıyla konuştu, randevu aldı, adresi elime tutuşturdu. Metroyla iki durak ötede, ama serde acemilik var ya… Taksiciye adresi verdim, gittim…
Rue (sokak) Pascal’da, camları füme, bir dev kule yapı…
Beni bekletmeden, döner kapıdan içeri aldılar. Bir genç öne düştü, birkaç kat çıkarken “Hayret, nasıl da kolaymış” dedim içimden. “Hemen kabul ettiler. Demek ihtiyaçları var”.
Geniş bir kat… Yerden tavana cam duvar. İlerde masalar, çalışan gençler. Beni, cam bölmeyle ayrılmış “şef”in masasına götürdüler.
İki kişiydiler; el sıkıştık, üstünde büyük boy çizilmiş resimler dolu, geniş bir masaya karşılıklı oturduk.
Tanışma sırasında ilk dikkatimi çeken şey, ikisinin de adının
Fransız adı olmamasıydı… İkisi de ya Polonyalıydı ya da Çeko-Slovak…
Verdiğim küçük boy Kebir’leri incelemeye başladılar.
Onlar benim kitap sayfalarımı çevirirken, ben de, geniş masa üstündeki renkli, büyük boy çizgi-roman sayfalarına bakıyorum uzaktan…
Hayatta hiç ustam olmadığından, ilk kez görüyorum böyle yarım afiş büyüklüğünde resimli-roman sayfalarını… Ve içimden, “Vay bee… Amma ineklemişler” diyorum. Hayatta yapamayacağım bir şey…
Çok geçmedi, Çeko-Polone-Macar kırması adamlardan biri bana döndü.
Öğrencisine ders veren hoca edasıyla, -benim yaş 40, onlar da 50’lik- ben yabancıyım, onlar Fransız olmuş, kefeni yırtmışlar ya… Başladı konuşmaya:
"Mösyö Yalaz, deseniniz sağlam, yüzler, ifadeler güzel… Ama… Çalışmalarınız biraz fazla baştan savma… Tipleri çizip arka planlara, fonlara hiç özen göstermemişsiniz.
Bizimle çalışabilmeniz için şöyle çalışmanız gerek…"
Masaüstündeki büyük boy “inekleme” resimlerden birini çekti, bana göstererek:
"Bize, böyle çalışmalar gerek… Bakın, detaylar nasıl işlenmiş, "fonlar nasıl ince ince değerlendirilmiş."
Adama, lise Fransızcamla, “Ne kada ekmek, o kada halva” anlamında laflar edip, o benim yaptıklarımın bir günlük gazetede her gün yayınlanan sayfalar olduğunu, karşılığında Fransız frangı değil, Türk Lirası aldığımı, öyle fona, detaya ayıracak vaktimin olmadığını söyledim.
Elindeki resimli-roman sayfasını göstererek, noktayı koydu:
"Bizimle çalışmak istiyorsan, böyle bir örnekle gel, en iyi ödemeyi yaparız."
Adamın bana örnek diye gösterdiği resim, Homeros’un, “Ulis’in maceraları” adlı ünlü destanından bir sayfa. Filme de alınmıştı ve Ulis rolünü Kirk Douglas oynamıştı. Çizerin adı da Enric Sio… O da Fransız kökenli değil, soyadına bakacak olursak… Anası Hollandalı, babası Güney Koreli falan olabilir...
(Kimin ne kökenli olduğu hiç umurumda değildir benim. Karşımdakinin “insan” olup olmadığına bakarım. Şu yukarıda saydıklarım, havayı yansıtmak için… Paris, Babil Kulesi gibi, tüm dünya insanlarının buluşup kaynaştığı bir yer…)
"OSMANLI TOKADI"NIN TAM ZAMANI...
Enric Sio’nun çizdiği destan kahramanı Ulysse, resmen Kirk Douglas idi.
Dargaud yöneticilerinin, bana örnek gösterdikleri çizer arkadaşımız, onun filminin fotoğraflarını toplamış, çenesindeki gamzeye kadar kopya ederek, ünlü aktörü bizimkilere Ulis diye kakalamıştı…
Önce adamlara, “Tamam Mösyö, bana bir konu verin, ben size iki sayfa resimleyip getireyim” demeyi düşündüm. İşi, rahat alırdım.
Şöyle, bir-iki saniye düşündüm… Oğlum Suat dedim, karar ver… Ya, evet efendim deyip işi alır, Dargau’nun ressamlarından biri olursun ya da bu heriflere iyi bir ders verir, işi de kaybedersin…
Gurbet elde insanın milliyetçiliği doruklara çıkıyor… Hele bir de, Ermeni Terör Örgütü ASALA’nın ardı ardına alçakça cinayetler işlediği günlerdeyseniz…
Oğlum Suat, dedim, tam yeri ve zamanı… Fırsat bu fırsat, patlat bir Osmanlı tokadı şu Frenglere!
Konu monu istemekten vazgeçtim… Aldım elime Enric Sio garibinin tablolarını… Bu kez ben başladım parmağımı sallaya sallaya konuşmaya, “Bu arkadaş var ya” dedim, “İyi bir işçi, ama çok kötü bir çizgi-romancı… Bir antiskop ressamı” dedim.
İlk “elektro-şok”u yemişlerdi. Bakakaldılar…
“Antiskop"un ne olduğunu biliyorlardı. Ne demek istediğimi hemen anlamışlardı.
(Antiskop, fotoğraf stüdyolarında, küçük resimleri büyültmek için kullanılan bir âlet. Kötü ressamlar da, küçük bir resmi istedikleri büyüklükte resim masası üstüne düşürmek için kullanırlar.)
Dargaud yayınevinin, belgesel çizgi-romanlar yayınlama bürosunun üst düzey redaktör an "şef"leri “kroke” haldeydiler…
Devam ettim:
“Enric Sio biraderimiz, Kirk Douglas’ın filminden topladığı fotolarla Ulysse çizmiş… Batıklardan çıkarılan antik vazolarda, Ulis’in otantik resimleri var. Onlardan yararlanması gerekmez miydi?”
Ufak bir şok daha yemişlerdi. Konuşmuyor, sadece bakıyorlardı.
Üsteledim:
“Şimdi siz bana, Napolyon üzerine bir senaryo verseniz, ben gider “Jozefin” filmindeki Marlon Brando’yu çizer miyim? İmparatorun ressamı David’in tablolarındaki Napolyon’u çizerim.”
Ufak bir kıpırdanma oldu, birbirlerine dönüp bakıştılar.
Beni susturabilene aşk olsun…
Masaüstünden bir fırtına sahnesi olan sayfayı aldım… Ülis’in gemisi Odisse fırtınaya yakalanıyor, gemi kayalara çarpıp parçalanıyor… Bol sıfırlı maaş alan usta ressamımız Enric Sio, fırtına sahnesini çizmek yerine, kutuyu simsiyah boyamış, yukarıya bir satırlık, “Ansızın müthiş bir fırtına koptu” yazısını koymuş…
Ve de birkaç balon içinde: “İMDAAAT! BATIYORUZ” feryatları…
Yaaa, aslında çok yufka yürekliyimdir… Lise yıllarımda boks çalışmıştım iki yıl… Kız yüzünden, kavgalarda yüzüme yumruk yememek için…
Errol Flynn’in, “Gentlement Jim” filmi idi boks anlayışım, rehberim...
Rakibim, yumruğumu yiyip sersemleyince üstüne gitmez, kendine gelmesini beklerdim. Salonda nakavt bekleyen bizim liseliler de illet olurlardı benim bu sportmence (!) davranışıma…
O gün, o 2 “Redakteur en chef”e karşı niye o kadar acımasızdım, halen çözmüş değilim…
Enric dostumuz, kopya edecek fırtına resmi bulamadığı için, siyah kare içine feryat balonları koymuş, çıkmış işin içinden…
Adamlardan iş alabilme şansımın sıfırlandığını hissedince, “İnceldiği yerden kopsun” deyip, elime başka bir sayfa alarak devam ettim:
“Ressamınızın sinema bilgisi de yok… Ülis, kadrın solunu gösterek, ‘Şuraya bakın! Evler var’ diye bağırıyor, tayfalar kadrın sağına doğru bakıyorlar. Sinemada buna ‘ters plana düşmek’ denir.”
Garibim çocuklar, nereden bilsinler karşılarındaki iş istemeye gelen “Müslüman” Türk’ün, 10 senaryo yazıp 8’ini filme çekmiş bir yapımcı yönetmen olduğunu?
GİNA KALMADI, BRİGİTTE VERELİM…
Masada kalan resimler içinde, Ülis’in düşmanı; kudretli, güzel prensesin resmi vardı. Yanındaki evcil kaplanı tasmasından tutuyordu. Egzotik takılar, oldukça erotik giysiler içinde, ünlü İtalyan yıldızı Gina Lolobrigida, doğrusu cuk oturmuştu hain prenses rolüne… Bizim antiskop ressamı oğlan, helâl olsun, iyi kopyalamıştı güzel yıldızı…
Prenses kadrın solundan, karşısındaki Ulis’e sesleniyordu. O sayfanın altında kalmış olan resimde, tanıdık bir başka güzeli tanır gibi oldum… Sayfayı çektim aldım, ne göreyim! Aynı takılarla, aynı kostüm içinde, kaplanın tasmasını tutan Prenses Brigitte Bardot! Bu kez kadrın sağından birilerine emirler veriyor.
İki sayfayı yan yana tutarak, Dargaud’un iki şefine gösterdim, “Enric dostumuz, Gina’nın sağa doğru bakan resmini bulamamış, O yöne bakan Brigitte Bardot resmi geçmiş eline, onu kopyalamış” dedim ve sustum… İnce, uzun olanı, benim Kebir’leri bana uzatırken, benimle tanışmaktan çok memnun olduklarını, telefon numaramı ve adresimi aldıklarını, ilk fırsatta beni arayacaklarını söyledi.
Daha kısa boylu ve daha az yakışıklı olanı, beni asansöre kadar yolcu etti…
Tahmin ettiğiniz gibi… Dargaud’dan ne bir telefon geldi, ne de bir mektup!
Ama eminim ki, “gelişmekte olan” bir ülkeden gelen bir resimli-roman yazar ve çizerinin Dargaud’un 2 şefine verdiği “BD”, “La bandes-dessinées” dersi, yayınevi editörleri arasında uzun zaman konuşulmuştur.
Suat Yalaz
Odatv.com
