"Wikipedia"nın Yönetim Şekli Eleştiri Aldı!

[Motion]

Wikipedia, Küçük Bir Editör Grubu
Tarafından Yönetiliyor!

Online ansiklopedinin yönetim şekli, ciddi bir eleştiri
kaynağına dönüştü!

Türkiye’de bir süredir yasaklı siteler arasında yer alan online ansiklopedi
Wikipedia’nın içerik yönetiminde açıklar olduğu konuşuluyor. Yapılan
araştırmaya göre Wikipedia’nın ilk 10 senesinde gerçekleştirilen 250
milyon düzenlemenin %77’sinin, editörlerinin yalnızca
%1’i tarafından yapıldığı ortaya çıktı!

Wikipedia’ya günlük 600 yeni içerik giriliyor ve bu içerikler sadece
1300 kişi tarafından takip ediliyor. 1300 kişi kulağa çok gelse de,
girilen içeriklerdeki teknik bilgi göz önünde bulundurulduğunda,
çok da fazla olmadığı anlaşılıyor.

Araştırmayı yapan "MIT" ve "Purdue Üniversitesi"...

"Purdue Üniversitesi" (Indiana/ABD)

Purdue Üniversitesi Veri Anlamlandırma Ağı yöneticisi Sorin Matei’ye
göre her 5 haftada bir, editörlerin %40’ı Wikipedia’dan ayrılıyor.
Matei, ayrıca içerik üretiminin ilk zamanlarda
daha adil olduğunu vurguluyor.

Online ansiklopedi büyüdükçe ve katkıda bulunanların sayısı arttıkça,
ortaya “üstün editörlerin” çıktığını söyleyen Matei, Wikipedia’nın
yönetim biçiminin daha çok adhokrasiyi (herkesin çok daha fazla yetki
alanının bulunduğu, bürokrasiden uzak hiyerarşi) andırdığını belirtiyor.
Adhokrasi kulağa hoş gelse de, bir online ansiklopedide
çok da iyi işlemeyebiliyor.

MIT Technology’ye (Massachusetts Institute of Technology) göre
Wikipedia’nın bürokratik yapısı, editörlerin ilgisini kaybetmesine
sebep oluyordu. Bu sebeple içerik düzenleme işlemlerine yarı
otomatik bir sistem dahil edildi. Bu düzenleme Wikipedia
sayfalarında gelen içerik saldırıları azaltırken, yeni editörlerin
2 ay içinde ayrılmasına da sebep oldu!

1300 kişilik “üstün editör” grubunun düşüncelerinin Wikipedia
sayfalarına şekil verdiği vurgulanıyor. Bu editörlerin görüşlerine
aykırı düşen sayfalar, sevmedikleri kişiler ve ürünlerle ilgili sayfalar
kaldırılabiliyor. Bu da şu anda Wikipedia’nın en büyük
problemleri arasında yer alıyor.

---------------------------------------------------------------------------

Wikipedia 2000'li yılların başlarında kuruldu ve günümüze kadar
ciddi bir yönetim deneyimi kazanması gerekiyordu. Bir çok kez
karşılaştığım yanlış/eksik bilgileri gördükçe yönetim ve içerik
denetiminin halen yerli yerine oturmadığını görüyorum...

Doğru bilgilerin yanında bir o kadar da "yanlış" ve
"taraflı bilgi" bulunmaktadır!

Sevgilerimle...
​

Kaynak :

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

 

[ertekin]

Vikipediye ulaşamıyorum. Virüs uyarısı veriyor. Nedendir acep?

 

[ilkhantok]

Adresdeki Wikipedia yazısının önüne 0 (sıfır) koyarsanız girebilirsiniz, ama verilerin dogrulugu konusunda benimde şüphelerim var

 

[Ray Luca]

Wikipedia Türkiye'de yaklaşık 6 aydır engelli.
O ayrı bir tartışma konusu ama doğruluk konusuna gelirsek;
Simpson ailesinden Homer ile Bart Simpson bir bölümde
"Dur şunu da değiştirelim, bunu da değiştirelim." diyerek
anasını ağlatmışlardı Wikipedia'nın.
Ben de kaç kere bugün doğan insanlar arasına
kendi ismini yazmış insanlar görmüş ve bunları silmiştim.
Yani doğruluk olayı biraz muallakta.

 

[scanfan]

Wikipedia Türkiye'de yaklaşık 6 aydır engelli.
O ayrı bir tartışma konusu ama doğruluk konusuna gelirsek;
Simpson ailesinden Homer ile Bart Simpson bir bölümde
"Dur şunu da değiştirelim, bunu da değiştirelim." diyerek
anasını ağlatmışlardı Wikipedia'nın.
Ben de kaç kere bugün doğan insanlar arasına
kendi ismini yazmış insanlar görmüş ve bunları silmiştim.
Yani doğruluk olayı biraz muallakta.

İşte "süper moderatörler" (ve diğer görevliler) tam da bu noktada işe yarıyor. Her türlü trol ve vandal orada da fazlasıyla var. Herhangi bir forumda bile trollük yapmak Wikipedi'de trollük yapmaktan daha zor, forumdaki trolün üyeliğini iptal edersin, belli bir IP aralığını takip edersin, olmadı yasal yollara başvurursun vs vs. Wikipedi ise trollerin saldırısına daha da açık gibi görünüyor, ama hiç de öyle değil. Wikipedi öyle özgür bir ortam ki, her isteyen üyelik almadan bile maddelerde değişiklik yapabiliyor, ekleme yaptığı gibi silme de yapabiliyor, kendi adını da bugün doğanlar kısmına yazabiliyor. Ama bunların çoğu sürekli devriyede olan moderatörler tarafından çok kısa bir süre içerisinde düzeltiliyor. Yanlış bilgiler orada uzun süre kalmazlar (yanlış bilginin bir sayfada ortalama kalma süresi hesaplanmıştı, şimdi unuttum dakikalı bir şeydi). Zaten çok özel bir yazılımı var, hiçbir bilgi kaybolmuyor ansiklopedide. History'si ilk günkü durumuna kadar geri döndürülebiliyor. O nedenle trollere bazen acıyorum, boşuna kendilerini helak ediyorlar diye. Çok iyi çalışan bir kontrol sistemi var, ayrıca çok sağlam bir de hiyerarşi sistemi vardır Wikipedia'da, birçok rütbede çalışan var, hepsi de gönüllü. Adminler filan da çok donanımlıdırlar. Üstelik sürekli istişare içindedirler. Bir de her sayfanın ayrıca bir sekmeyle girilen tartışma sayfası bulunur, en çok da siyasi konularda tartışma çok oluyor, ama ana prensip tarafsız olmak. Türkçe Wikipedi gibi nispeten küçük kollarda moderatörlerin azlığından olsa gerek bazı yanlış bilgiler gözden kaçabiliyor ve uzun süre düzeltilmeden kalabiliyor, ama en büyük Wikipedi olan İngilizce Wikipedi'de işler daha sıkı. Doğru bilgiyi "referansını düzgün vermek" şartıyla girdiğinizde o bilgiyi kimse silemez. İnadına silse bile orada da başvurulacak bir üst merci daima vardır, büyük anlaşmazlıkları çözmek için 'mahkemeler' bile kuruluyor. Bazen moderatörlerin bile kurul kararıyla uzaklaştırıldığı oluyor. Kaynağı şüpheli olan bilgileri bile hemen silmiyorlar, yanına daha sağlam kaynak bulunması için not bırakıyorlar. Tabii oranın da kuralları, bir anayasası var ve uyuluyor, uymayanlar uyarılıyor. Küçük Wikipedilere daha az güveniliyor, ama İngilizce Wikipedia daha sağlam gibi. Tabii her mükemmel buluş gibi bu da çok saldırıya uğradı, karalanmaya çalışıldı. Ama yine de dünyada en çok başvurulan bilgi kaynağı (diğer ansiklopedilerin pabucu çoktan dama atıldı) sürekli büyüyen, gelişen yani canlı bir bilgi kaynağı olan Wikipedia'dır. Zaten her bilgiye hemen inanmak zorunluluğu yoktur. Her önemli bilginin yanında referansı yani kaynağı tek tık mesafesinde. Çoğu referansa tıklayarak ulaşmak mümkün, bazılarının sadece kütüphane adresleri var. Kuşkulu referanslar zaten moderatörlerce işaretlenmiş. Son söz olarak ben Wikipedia'daki bilgilere büyük oranda güvenirim. Geleceğinin de çok parlak olduğunu düşünüyorum. Bazen kendi yazdığım maddelere veya maddelerden yapılmış alıntılara başka sitelerde rastladığımda ağzım kulaklarıma varıyor. Oysa çok uzun yıllar olmuş bu maddeleri gireli, referansları doğru olunca kimse dokunamıyor onlara (uzunca bir süredir katkıda bulunamıyorum oraya). Kayıtlı kullanıcıların ölümlerinden sonra üyelik haklarının nasıl korunacağı bile düşünülmüş. Orası ayrı bir gezegen gibi ya da ülkeler topluluğu gibi. İngilizce Wikipedia'da diğer dillerin (temsili ülkeler?) elçilikleri bile var!(Wikipedia:Local Embassy). Sadece kuralların olduğu sayfaları okumak ve iyice özümsemek bile günler hattâ haftalar alır. Kendi güvenilirliklerini bile masaya yatırmışlar, "Wikipedinin Güvenilirliği" (Reliability of Wikipedia) vb birçok kapsamlı madde var.

Ek Not: Çok uzun yıllardır girmiyordum, zaten şifremi de kaybetmişim (zamanında doğrulatma telefonu veya e-mail de girmemişim), geçenlerde 1 hafta süreyle olası her kelime ve rakamı deneye deneye nihayet şifremi hatırladım ve Opera'nın yerleşik VPN'si üzerinden log-in yapabildim ve ben buradayım selamı verip çıktım. Ama bugün baktım aynı VPN'den hesaba girilemiyor (hiçbir hesaba girilemiyor). Gerçi "wikizero" üzerinden, "0" ekleyerek sayfalara bakılabiliyor, ama log-in yapılamadığı için değişiklik yapılamıyor (belki başka VPN'ler çalışıyordur). Hep sinema, kültür, müzik, kitap vs konularda katkıda bulunmuştum vaktiyle. Dediğim gibi siyasi konular çok tartışma yarattığı için o konulara özellikle girmemiştim. Türkiye'de kapatılma nedeni Türkiye'nin dış ülkelerdeki bazı etkinlikleriyle ilgili yazılanlarmış ve denildiğine göre düzeltme hakkı da vermemişler. Eğer öyle yaptılarsa haksızlık etmişler. O maddeler bakmadım, zaten vikizero'da "tartışma" sekmeleri gözükmüyor. Türkçe Vikipedi'de sevgili "Motion"ı haklı çıkartacak bazı değişiklikler gördüm. Çok kaliteli "Admin"lerden (Türkçe adları "Hizmetliler") iki düzineden fazlası istifa etmiş veya topluluk kararıyla Hizmetlilikten azledilmişler, düz kullanıcı olarak devam ediyorlar, nedenini anlayamadım (tartışma sayfaları gözükmediğinden), çoğu Admin de aktif değil. Adminlerin üzerinde "Bürokratlar" var. Altlarında da "Devriyeler" bulunuyor. Ayrıca yarıresmi ünvanlar da var: "VikiPeri" (WikiFairy) ve "VikiCüceler" (trol zıttı) gibi gönüllü iyilik perileridir, sessizce imlâ düzeltirler, resim eklerler vs. Bir de bilgisayar "bot"ları var tabii, biteviye işleri bir çırpıda yapıyorlar. Erişimin kısıtlanması yerine Türk katılımcılara onlarla kendi ortamlarında sıkı bir mücadele fırsatı verilseydi daha mı iyi olurdu acaba? Zira sadece biz erişemiyoruz bu mecraya, diğer ülkelerin çoğundan erişim mümkün.

 

[Motion]

"scanfan" üstadımızın verdiği bilgiler oldukça önemli tespitler
içeriyor. Deneyimlerini ve görüşlerini aktardığı için kendisine
teşekkür ediyorum.​

Lakin Wikipedi'ye bir dönem katkıda bulunduğu için kendisinin tecrübeleri ve sistem hakkında ki genel görüşleri oldukça önemlidir. Kendisinin de değindiği gibi aslında yanlış/taraflı yazılan bilgiler kısa, orta veya uzun vade de mutlaka değiştiriliyor ve/veya toptan siliniyor. Wikipedi zaten bilgilerin doğruluğundan veya bu bilgilerden doğacak hukuki ve cezai sorumluluktan sözleşme metninde açıkca "sorumlu olmadığını" beyan ediyor. Yazılanlardan sadece "editörler" sorumlu; Wikipedi'nin sahibi "Wikimedia Vakfı" sadece "barındırma hizmeti" veren taraf olarak gözüküyor...

Wikipedi'yi kuran "Jimmy Wales" avukatlarıyla kafa kafaya verip "vakfı riske atmamak adına" güzel bir "kullanım sözleşmesi" oluşturmuşlar! Burada en önemli konu aslında "yanlış bilgi" değildir. Yanlış bilgi eninde sonunda "scanfan" üstadımızın da belirttiği gibi düzeltilir (evet bunun bir maliyeti var! - yanlış bilgi internet ortamında çok hızlı yayılır/yayılabilir ve düzeltilene kadar da iş işten geçmiş olabilir) ama daha da önemlisi "taraflı bilgidir!"

"süper editörler" fikir birlikteliğine varırsa "taraflı bilgi"yi düzeltmemiz çok zordur ve iş vakfın avukatlarına intikal eder! Ve Türkiye örneğinde olduğu gibi koca ansiklopedi gözünün yaşına bakmadan "ban"lanır!

Bu Türkiye'ye özgü bir şey değildir, Örneğin, 2008'de Almanya'da Wikipedia komple yasaklandı! Alman vatandaşları buna çok büyük bir tepki gösterdi. Yasaklanma nedeni; Alman Sol Parti Milletvekili "Lutz Heilmann"ın özgeçmişinde yazan bazı istenmeyen bilgilerin Wikipedia'da aynen yer almasıydı. Milletvekili mahkemeye bir dilekçe verdi ve Wikipedia'ya erişim bir an da engellendi! Daha sonra ne oldu? Wikipedia ilgili içeriği kaldırıldı ve 24 saat içinde Almanya'da Wikipedia yasağı kalktı! Ayrıca milletvekili böyle bir yola başvurduğu içinde Alman vatandaşlarından özür dilemişti...

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

... 2015'te Rusya'da da yasaklandı! Yasaklanma nedeni "kenevir bitkisini yetiştirme" tarifiydi! İlgili sayfa Rusya'nın başvurusu üzerine derhal kaldırıldı ve Wikipedia 24 saat içinde

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

...

Yani kontrol Wikipedi'nin sahibi "Wikimedia Vakfı"nın elinde, istediği içeriği saniyeler içerisinde kaldırabilir veya değiştirebilir, sadece istemesi önemli! Dolayısıyla ülkelere çifte standart uygulanıyorsa "özgür" ve "ansiklopedi" kelimelerinin içi boşaltılmış oluyor ve hiç bir anlamı da kalmıyor kanımca! Çünkü her iki kelime de tarafsız ve doğru bilgiyi verme adına Wikipedia tarafından "seçilmiş" kelimelerdi!

Albert Einstein'ın beğendiğim bir sözü var;
“Önyargıları parçalamak, atomu parçalamaktan daha zordur…”

----------------------------------------------------------------------------------

Bu arada Wikipedia'nın kurucusu "Jimmy Wales" yalan haberleri yayanlar ile mücadele için yine "insanların katkılarıyla" oluşacak bir site kurdu! Sitenin adı; Wikitribune!

Çok fazla incelemedim ama profesyonel gazeteciler ve topluluğa katkı sağlayan insanlar (editörler), küresel haberlerin doğru olup/olmadığının teyit edilmesini sağlayacaklar. Ücretsiz ve reklamsız bir site sanırım. Gelir modeli ise aylık destekçilerin bağışları üzerine kurulu. Bağışçılar sitenin ele alacağı konuların belirlenmesinde de rol oynuyor... Merak edenler

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

[/URL]'u ziyaret edebilirler.
(Henüz beta aşamasında...)

"scanfan" üstadımıza deneyimlerini aktardığı için bir kez daha teşekkür ederim...

Sevgilerimle...

 

[scanfan]

Siz olayın tam özüne girmişsiniz sevgili "Motion" üstadım. Doğru kelime tam da buydu: "çifte standart", en nefret ettiğim şeylerin başında gelir. Almanya ve Rusya'nın taleplerini hemen yerine getiren Wikipedia vakfı, iş Türkiye'ye gelince ağırdan alıyor. Ülkemizde erişimi 29 Nisan'da kısıtlanmış. Neredeyse 8 ay olmuş ve hiçbir adım atmamışlar. Ya o ülkelerin taleplerine de kulaklarını tıkasalardı, ya da Türkiye'nin taleplerini de aynı hızda karşılasalardı. Bu "çifte standart" değil de nedir. Aydınlattığınız için tekrar teşekkür ediyorum sevgili dostum.

 

[scanfan]

Amerikalı karikatürist "Jeff Koterba"nın 2012 tarihli "Wikipedia" lejandlı karikatürü. Wikipedia'ın insanların hayatına ne kadar fazla girmiş olduğunu vurguluyor. Hazırladığı bir ödevle ilgili olarak kütüphane memuruna danışan genç öğrenci belli ki "ansiklopedi" sözcüğünün ne anlama geldiğini bile bilmiyor, belki de basılı bir ansiklopedi görmemiştir bile. "Wikipedi" sözcüğü onun dünyasında "ansiklopedi" sözcüğünün yerini çoktan almış. Bu konuyu da yine ucundan kıyısından "çizgi"ye bağlamayı başardım! Karikatürün özgün dili "İngilizce"ydi, balonladım.(King Features Sendikasyonu'na bağlı olan "Jeff Koterba"nın karikatürleri 400 gazetede birden yayımlanıyormuş)

​

 

[scanfan]

Wikipedia Vakfı söz konusu içeriği kaldırmaya karar vermiş galiba. Eğer doğruysa site yakında erişime açılır.

​

 

[Motion]

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.