Atatürk Madalyonu (31 Mayıs 1926)

agartan

Onursal Üye
28 Haz 2019
1,225
11,296
Atatürk Madalyonu (31 Mayıs 1926)









Yukarıdaki fotoğrafta Atatürk’ün yanında yer alan ve gözünün birinde maske olan bir şahıs vardır.
Bazı tarih kitaplarında ve çeşitli internet sitelerinde bu fotoğraf,
Mustafa Kemal Atatürk, Alman Mimar Gross ile birlikte, Yalova (19.08.1929)” alt yazısı ile yayımlanmaktadır.
Söz konusu fotoğraf hakkında kaydedilen yukarıdaki yer ve tarih bilgisi tamamen yanlıştır.
Fotoğraf 1929’a değil, 1926 yılına ait olup; Yalova’da değil Bursa’da çekilmiştir.
Ayrıca Atatürk’ün yanında görülen kişi de Alman Mimar Gross değildir.

Geçtiğimiz yıllarda İstanbul’da gerçekleştirilen büyük müzayedelerden birinde adı geçen fotoğraf:
Atatürk’e Nutuk'un ilk baskısı gösterilirken” alt yazısıyla satışa sunuldu.
Oysa bu fotoğraf çekildiği tarihte Gazi Paşamız Nutkunu henüz okumamıştı.
Ayrıca, Nutuk’un baskısı fotoğrafın çekildiği 1926 tarihinden tam bir yıl sonra 1927’de gerçekleşti.

Peki o zaman bu şahıs kimdir? Gazi Paşa’nın elinde tuttuğu şey nedir?
Fotoğraftaki şahıs Gazi Paşa’nın yanında hangi maksatla yer almaktadır?


Elbette ki bütün bu soruların bir yanıtı vardır:
Gerçekte, fotoğraf Gazi Paşa’nın Bursa seyahati sırasında; 31 Mayıs 1926 tarihinde çekildi.
Yanında bulunan bir gözü maskeli meçhul şahıs ise; Alman heykeltraş ve madalya tasarımcısı Eduard Hanisch-Concee’dir.
Gazi Paşa’yı Bursa’da ziyaret etmesi ve aynı fotoğraf karesinde yer almasının bir tek nedeni vardır.
O da Gazimizin güzel bir madalyonunu yapabilmektir.










Hanisch-Concee, Gazi Paşa’nın resmini kabartma bir madalyon halinde büyük ölçekte hazırlamıştır.
Alman sefaretinin tavsiyesiyle 31 Mayıs 1926 tarihinde Bursa’da bulunan Gazi’yle tanışır ve eserini takdim eder.
Gazi Paşa kabartma resmi bulunan madalyonu inceler ve çok beğenir.
Öyle ki; madalyonun üzerine imzasını atmak suretiyle Alman sanatkârı onurlandırır.
Hanisch-Concee eserine Gazi’nin imza atmasından ne kadar büyük mutluluk ve onur duyduğunu gazetecilere anlatır.

Ayrıca madalyondan sağlanacak geliri Gazi Paşamız yeni kurulan Türk Tayyare Cemiyeti’ne bağışlar.
Madalyon kısa bir süre sonra imal edilip; Türk Tayyare Cemiyeti menfaatine satışa sunulur.










Eduard Hanisch-Concee kimdir?
Avusturya kökenli Alman heykeltraş ve madalya tasarımcısı Eduard Hanisch-Concee çok değerli bir sanatkâr.
Eserlerinde büyük bir ustalık çok açık biçimde görülüyor.
Döneminde dünyadaki cumhurbaşkanı, krallar, dini liderler vb. gibi birçok kişinin madalyon ve hatıra paralarını tasarlamış.
Hanisch-Concee’nin varlığına dair izleri yalnızca eserlerine attığı imzalardan takip etmek mümkün.
Nerede doğmuş, nasıl bir eğitim almış, nerede ölmüş?.
Ne yazık ki hakkında en ufak bir biyografik bilgi bulamadım.
Almanca bir gazetede küçük bir fotoğraflı haber haricinde herhangi bir vesikalık fotoğrafını hiç görmedim.
Oysa Avrupalılar, özellikle Almanlar sanatçılarına ve emektarlarına çok önem ve değer verir.


Hanisch-Concee birçok dünya liderinin şanına şan katan madalyonlar, hatıra paralar tasarlayıp uygulamak için bir ömür harcamış.
Buna rağmen bir kare vesikalık fotoğrafı dahi bulunamayacak surette tarihe gömülmüş.
Atatürk’ten başka hiçbir dünya lideri Hanisch-Concee’nin meydana getirdiği eseri imzalamamış veya kendisiyle birlikte yan yana fotoğraf çektirmemiş.


Hanisch-Concee’nin Türkiye ile ilgili çalışmaları hem Sanat Tarihi ve hem de Nümismatik Tarihi kitaplarına girmemiş bir konudur.

Bu küçük araştırmayı da bu amaçla hazırlamaya çalıştım.
Hanisch-Concee hakkında derlediğim bilgiler aşağıdadır:


6 Haziran 1926 tarihli Vakit gazetesinde Arap harfli Türkçe yayımlanan haber:

“Gazi Madalyası, Tayyare Cemiyeti menfaatine satılacak.”

“Gazi Paşa’yı Bursa’da ziyaret eden Avusturyalı bir sanatkârın bir madalya takdim ettiğini yazmıştık.
Herr Hanisch isminde olan bu sanatkâr ahiren şehrimize gelmiştir.
Herr Hanisch bir muharririmize demiştir ki:
Beni lütfen kabul eden büyük Gazi, madalyanın üzerindeki resmi takdiren madalyayı imzalamışlardır.
Şimdiye kadar hiçbir reisicumhurun, hiçbir kralın
böyle bir madalyayı imzaladığı görülmediği için vaki olan lütfu sanatım için çok büyük bir şeref olmak üzere telakki ediyorum.


*İşte böyle, Atamız kendi madalyonunu tasarlayan sanatçının eserine ıslak imzasını atarak şereflendirirken,
kimisi de Mehmet Aksoy'un eserine 'ucube' der, yıktırır. *


Madalya mermer üzerine bronz kaplama olmak üzere yapılmıştır.
Hof-ekr müessesesi tekessür (çoğaltmak) için bir Viyana şirketiyle mukavele yapmıştır.
Yeni yapılacak madalyalar iki cins üzerine ve biri duvar, diğeri göğse takılmak için olacaktır.
Göğse takılmak için yapılacak madalyaların bir tarafında Gazi’nin resmi, diğer tarafında yine Gazi’nin milli kıymete haiz sözlerinden biri bulunacaktır.
Madalyalar Tayyare Cemiyeti menfaatine olarak satılması için müzakerat cereyan etmektedir.”

Kaynak: Vakit gazetesi, 6 Haziran 1926, sayfa: 3.


*

4 Aralık 1926 tarihli Son Saat gazetesinde Arap harfli Türkçe yayımlanan haber:
“Bir Alman sanatkâr Gazi’nin ve İsmet Paşa’nın Madalyonlarını yapıyor, Hanisch tarafından yapılan Gazi’nin madalyon halinde resmi.”

“Gazi Reisicumhur Hazretlerinin Bursa seyahatlerinde huzurlarına kabul buyurularak sureti mahsusada madalyonlarının hak etmek şerefine nail olan
heykeltraş Hanisch bundan bir müddet evvel Alman sefareti tarafından vaki olan rica ve iltimas üzerine Ankara’ya giderek ikinci defa Reisicumhurumuzun
huzuruna kabul edilmiş ve bilahare Başvekil İsmet Paşa’yı da ziyaret ederek evvela Gazimizin sonra İsmet Paşa’nın birer madalyonunu daha yapmıştır.
Oldukça uzun mesai neticesinde meydana gelen eserlerin emsali olmadığı için mukayesesine ve ne dereceye kadar muvaffak addedilebileceklerine dair bir delil yoktur.
Hanisch bu modeller üzerine muhtelif kıtada tunç madalyonlar dökmek suretiyle bunları dünyanın dört bir tarafına dağıtacaktır.”

Kaynak: Son Saat gazetesi, 4 Aralık 1926, sayfa: 1.


Gazetede Eduard Hanisch-Concee'nin İsmet Paşa'nın da madalyonunu yaptığına dair bilgi olmasına karşın, herhangi bir görsel bulamadım.
4,5 - 5 yıldır konuyu ara sıra internette arasam da; ne Concee, ne de İsmet Paşa madalyonu hakkında yeni bir bilgi yok.

Elimdeki çok kısıtlı görseller aşağıdadır:


Eduard Hanisch-Concee:


Atatürk'ümüzü saygı, minnet ve özlemle anıyorum.

Ne Mutlu Türküm Diyene!

Saygılarımla.

*
 
Üst