scanfan

Yönetici
25 Eyl 2013
7,211
75,231

Alışveriş Katalogları
Perakendeci Mağazaların En Eskilerinden
"Sears Roebuck"ın 1900'lü Yıllara Ait Katalogları


Evden dışarıya çıkmadan alışveriş yapmayı mümkün kılan, bir bakıma büyük mağazaları insanların ayağına getiren "alışveriş katalogları"nın (mail order catalogs) mazisi çok eskilere, 19. yüzyılın sonlarına kadar dayanıyor. İşin tuhaf yanı internetin hayatımıza iyice girmesiyle de artık önemlerini yitirdiler. Oysa 1970'li 80'li yıllarda bu mağazaların çıkarttıkları katalogların yeni sayılarının eski kitapçılara düşmesini dört gözle beklerdim ve bazıları yılda birkaç kez yayımlanan bu katalogların oldukça geniş bir koleksiyonunu yapmıştım. Ara sıra 40'lı 50'li ve 60'lı yıllara ait olanları da denk gelirdi. Bunlara birer "zaman kapsülü" gözüyle bakmışımdır, bir toplumun belli bir dönemdeki yaşam tarzının, tüketim alışkanlıklarının, bir ülkenin tarih kaydının vs tek bir ciltde sıkıştırılmış halleri, yani bir nevi zaman kapsülleriydi bunlar. Zaman zaman bin-binbeşyüz sayfaya kadar ulaşan bu hacimli katalogların özellikle yılbaşı sayıları çok ilginç olurdu. Her sayfası rengarenk olan kataloglar ince kaliteli kağıda basıldıkları için çok kalın durmazlardı, ama epey ağırdılar. İçinde bir insanın tüketebileceği her şey fotoğraflarıyla listelenmiş olurdu. Neler yoktu ki? Tıraş takımlarından oyuncağa ve giysiye, televizyon-video cihazlarından kitaba, takılara, otomobil lastiğine kadar akla gelebilecek her şey vardı ve bunları satın almak isteyenler kataloğun arkasında bulunan istek formlarından doldurarak şirketten posta yoluyla ısmarlarlardı. Ama nerede? Tabii ki ABD'de ve o ülkeyle bağlantılı bölgelerde (örneğin Amerikan üslerinin bulunduğu ülkelerde vs). Dolayısıyla İzmir'de de eski kitapçıların rafları bunlarla tıka basa dolu olurdu, haliyle çok da ucuzdular. Bizler doğal olarak bu kataloglarda listelenmiş ürünlerden ısmarlayamazdık (velev ki samimi olduğunuz bir Amerikalı arkadaşınız varsa, sizin adınıza belki ısmarlayabilirdi) Gümrük kapılarının sıkı olduğu, döviz bulundurmanın suç olduğu dönemlerdi, internet filan da henüz ortalarda olmadığından biz bu kataloglara teknolojiyi takip etmek amacıyla, biraz da meraktan bakıyorduk (zaten kendi ülkesinde de bir tür "dilek kitabı" (wish book) ya da hayal kurma malzemesi olarak kabul ediliyormuş (özellikle de kentlere uzak yaşayan çiftçi aileleri için), ama gelin biz buna tüketimi körükleme araçları diyelim! Neden 1900'lerin katalogları daha revaçta derseniz, bugün bize çok tuhaf gelen birçok şeyin postayla satılıyor olmasından diyebilirim. Bu eski kataloglarda otomobilden mezar taşına, canlı çiftlik hayvanından afyona (opium) ve arseniğe kadar her şey var!

1970'lerde ve 80'lerde toplamaya çalıştığım o yıllarda basılmış katalogların en tanınmış olanı, kökleri 19. yy'a dayanan "Sears Roebuck"ın kataloglarıydı. Yine geçmişi 1900'lerin başına kadar uzanan "JC Penney"in katalogları da çok renkli olurlardı. Bunların Alman muadilleri de "Quelle" kataloglarıydı ki bunlar ABD'li refikleri kadar zengin olmazdı, daha çok giysi ağırlıklı olduklarından sıkıcıydılar. Şimdilerde bazı firmalar kataloglarını internetten online yayınlıyorlar. Zaten internet alışverişinin yaygınlaşması ile birçoğu piyasadan çekilmiş. Küçük kitlelere hitab eden ihtisas katalogları hâlâ üretilip dağıtılıyor, ama bunlar küçük bir uğraşı alanını ilgilendiren ince kataloglardır. Daha önce bir Disney koleksiyon kataloğu ile birkaç sanat malzemeleri kataloğunu sunmuştum. Perakende mağazası Sears 1892'de kurulmuş, ilk kataloğu 1897'de çıkarmış, son katalog da 1993'te basılmış. Mağaza zincirleri hâlâ faal. 2005'te Kmart tarafından satın alınmış ama artık ABD'nin en büyüğü değil (23'üncü büyük perakendeci). 1973-2009 arasında 26 yıl boyunca dünyanın en yüksek gökdeleni olan Şikago'daki "Sears Towers" şirketin karargahıydı, satıldı, adı değişti: Willis Kuleleri)

Bir not: bu katalogların yurt dışında "dönem filmleri" çekilirken "sanat yönetmenleri"nin faydalandıkları materyallerin başında geldiğini biliyorum. Hatta 1980'lerde "siyah beyaz filmlerin renklendirilmesi" furyası sırasında oyuncuların üzerlerindeki giysilerin renklerinin tespit edilmesi sırasında bu kataloglara da başvurulmuş. Bizde de artık buna dikkat etmeye başladıklarını tahmin ediyorum, zira bir tarihte konusu 1920'lerde geçen bir TV dizisinde 1930'lu yılların bir otomobili kullanılmıştı (bu tabii imkansızlıktan yapılmıştır).

Evde LIFE dergilerini karıştırırken Ocak 1970'e ait bir sayısında aşağıdaki reklamı görünce bu konuyu açmaya karar verdim. Sears'ın en ünlü kataloglarından olan 1902 kataloğunun "tıpkı basımı"nı yapmışlar ve satıyorlardı. Aslında bu kataloğun tamamını sizlere sunmak isterdim ama nette çok aradım bulamadım. Bunun yerine resmin altında linkini bulacağınız 1897 kataloğunun çok kısa bir versiyonunu bulabildim. Ayrıca 1902 kataloğu ağırlıklı olmak üzere, 1890 ilâ 1918 yıları arasındaki kataloglardan alınmış birkaç ilginç ürünü de fikir vermesi açısından resimleriyle sundum. (Resimdeki 1902 kataloğunun bir pdf versiyonunu bulan olursa konuya eklemesini rica ediyorum).
Sears_1902_catalog_LIFE_70_1_23.jpg

(Yandex'ten indir) Tamamı değil, kısa bir bölümü.

Ayrıca "Internet Archive" sitesinde Sears'ın 1918 kataloğunu sunmuşlar. Online da
okunabiliyor, indirilebiliyor da. Çok hacimli bir dosya (pdf 400 MB, imaj 3,4 GB!) olduğu için
bilgisayarı kasıyor, o nedenle oradan online okumanız daha iyi, online daha rahat okunuyor.
1918sears_kapk.jpg

Tıklayarak "İnternet Arşivi"nden doğrudan okuyabilirsiniz.

1902 kataloğundan çamaşır makinesi. "Her şeyi yıkar" demişler, halıları bile.
1909_ama_r_mak.jpg


1900 kataloğundaki kadın kıyafetlerinden ayı kürkünden mamul "pelüş pelerinler"
(Bizim sünnet kıyafetlerini buradan kopyalamış olmasınlar?)

1900_kad_n_k_yafet.jpg


1909 kataloğunda otomobil 395 dolar, çok pahalı!
Zira doların bugünkü değeriyle 10.000 dolardan biraz fazla.

1909_oto_motorbuggy.jpg


1902 kataloğundan bir "elektrikli kemer". Kasıklara verdiği akımla cinsel
sorunlara, kısırlığa ve ayrıca bilimum sinirsel rahatsızlıklara iyi geliyormuş!

1902_elektrikli_kemer.jpg


1902 yılı. Katalogdan mezar taşı bile ısmarlanabiliyormuş. Yanındaki de işitme cihazı.
1902_mezar_ta_-i_itme_cihaz.jpg


1909 kataloğu, fotoğraf makineleri ve tab malzemeleri.
1909_Fotograf_Mak.jpg


1914 kataloğundan bebek arabaları, çelik karyola ve komidin, vestiyer.

1914_bebek_arabas.jpg


1914 kataloğu, mutfak dolapları ve masası.
1914_dolap.jpg


1916 kataloğundan telefonun yanı sıra bir revolver de ısmarlayabilirdiniz.
1916_revolver_ve_Telefon.jpg


1902 yılından "buz dolabı". Kelimenin gerçek anlamıyla bir "buz" dolabı.
Zira elektrikle değil içine yerleştirilen buz kalıbı sayesinde soğutuyor.

Buz_dolab.jpg


1902 yılı kataloğunda gramofon. Plakları silindir şeklinde.
$75 fiyatı o güne göre korkunç!

gramofon.jpg


1902 yılı. İlaçlar. Soldaki kadın hastalıklarına, sağdaki sinir hastalıklarına iyi geliyor.
ila.jpg


Ayrı bir yazının konusu olması gerekir, ama bir tane de 1981 yılına ait katalogdan örnek
verelim: Video kaset player/recorder'lar çıkalı 5-6 yıl olmuş olmasına rağmen hâlâ pahalı.
Portatif olanının fiyatı $1,125. Doların bugünkü değeriyle 3.000 dolara yakın!

1981spring-vcrs.jpg
 
Son düzenleme:

Beymelikli18

Onursal Üye
26 Eyl 2014
18,823
52,189
Kendi Koltuğunda
Çok teşekkür ederiz üstadım bu bilgiler çok değerli.Her şey hilesiz hurdasız kaliteli yapılıp satılıyordu.Ayrıca eski mobilyalar ne sağlamdı.
Çocukken bir ağaçtan yapımış sandalyenin bacağını saatlerdir uğraşmama rağmen kıramamıştım.Testere bile kesmiyordu.Çok sağlam yapılmıştı.Şimdiki eşyalar...
 

yeryüzü

Yönetici
3 Eki 2011
17,039
75,332
hiçbiryerde :)
Yine çok güzel bir konu hazırlamışsınız scanfan
üstadım. Keyifle incelenecek ve sonuçlar elde
edilebileceki görselleriyle zenginleşmiş yazı
için teşekkürler.

1902_elektrikli_kemer.jpg


Bana da bu ilginç geldi :).
 
Moderatör tarafında düzenlendi:

scanfan

Yönetici
25 Eyl 2013
7,211
75,231
Yine çok güzel bir konu hazırlamışsınız scanfan
üstadım. Keyifle incelenecek ve sonuçlar elde
edilebileceki görselleriyle zenginleşmiş yazı
için teşekkürler.

Bana da bu ilginç geldi :).


Sevgili "yeryüzü" üstadım, siz dikkat çekince aklıma geldi, hani televizyonlardaki evlilik programlarında adayların karşısındaki diğer aday hakkında sarfettiği "ondan elektrik alamadım" gibi bir söz vardı. İşte bu ürün tam da yeterli elektriği alamayan o adaylar için biçilmiş kaftan! Yanlız reklamdan voltajı/amperi vs hakkında bir bilgi edinemedim.

 

Motion

Kıdemli Üye
31 Mar 2013
613
3,374

...hani televizyonlardaki evlilik programlarında adayların karşısındaki diğer aday hakkında sarfettiği "ondan elektrik alamadım" gibi bir söz vardı. İşte bu ürün tam da yeterli elektriği alamayan o adaylar için biçilmiş kaftan! Yanlız reklamdan voltajı/amperi vs hakkında bir bilgi edinemedim.


"scanfan" üstadım, "elektrik" alamayınca "çakarız" lafını da
duymuştuk ne yazık ki!

:)
www.youtube.com/watch?v=78gYauhrW0M


Bu güzel konu için teşekkürler üstadım...
Sevgilerimle...

 
Moderatör tarafında düzenlendi:

savok

Admin
30 Eki 2009
19,988
83,571
Kasımpaşa
Benim de ilk gençliğimde alamancı akrabaların getirdiği kaufhof kataloglarına çok bakmışlığım vardır, özellikle kadın iç çamaşırı mankenleri çok ilgimi çekerdi...
Tabi bizim zamanımızda yoktu böyle dolap molap neyin...
 

akrep069

Süper Üye
14 Ara 2009
527
648
avrupada hala bu gibikataloglar satış yapıyor amerikayı bılemem ama avrupa iyi iş yapılıyor bu katalog ile iade garantili
 

scanfan

Yönetici
25 Eyl 2013
7,211
75,231

Sevgili "Motion" üstadım, bu son eklediğiniz bir dikiş makinesi değil, benim çocukluğumda kullandığım otomobilin ta kendisi! Bu makinenin yine bunun gibi eski model bir benzeri bizde vardı ve geniş pedalı ve onunla bağlantılı olan tekerlek şeklindeki volanın olduğu bölüm benim şoför mahallimdi! 1960'larda buraya tam sığabiliyordum ve hayal dünyamda istediğim her yere gidebiliyordum, üstelik direksiyonu sağa sola döndürürken, pedal kısmı da sağa sola yattığı için gerçekçilik hissi tavan yapardı, tıpkı günümüzün simülatörleri gibi. Ama her zaman otomobil olmazdı bu makine, bazen bir gemi, bazen de bir tramvay olurdu. Anılara bir yolculuğa çıkmama vesile olduğunuz için size teşekkür ederim. Not: Resimdeki çocuk temsilidir!

Eski_Dikis_Mak_Otombl.jpg

 
Son düzenleme:

Sinan Atik

Yönetici
13 Haz 2011
2,395
6,512
Ankara
Sevgili Scanfan, sizin bu seçtiğiniz konular aklımı başımdan alıyor. Her biri arşivlik desem yeridir. Sağ olun var olun.
 

Shoryuken

Yönetici
9 Nis 2013
4,043
20,201
Kamlançu

Sevgili "Motion" üstadım, bu son eklediğiniz bir dikiş makinesi değil, benim çocukluğumda kullandığım otomobilin ta kendisi! Bu makinenin yine bunun gibi eski model bir benzeri bizde vardı ve geniş pedalı ve onunla bağlantılı olan tekerlek şeklindeki volanın olduğu bölüm benim şoför mahallimdi! 1960'larda buraya tam sığabiliyordum ve hayal dünyamda istediğim her yere gidebiliyordum, üstelik direksiyonu sağa sola döndürürken, pedal kısmı da sağa sola yattığı için gerçekçilik hissi tavan yapardı, tıpkı günümüzün simülatörleri gibi. Ama her zaman otomobil olmazdı bu makine, bazen bir gemi, bazen de bir tramvay olurdu. Anılara bir yolculuğa çıkmama vesile olduğunuz için size teşekkür ederim. Not: Resimdeki çocuk temsilidir!

Eski_Dikis_Mak_Otombl.jpg


Çocukluğumu gördüm :)
 
Moderatör tarafında düzenlendi:

Baltimora

Yönetici
16 Nis 2009
9,577
34,702
İstanbul
Benim de ilk gençliğimde alamancı akrabaların getirdiği kaufhof kataloglarına çok bakmışlığım vardır, özellikle kadın iç çamaşırı mankenleri çok ilgimi çekerdi...
Tabi bizim zamanımızda yoktu böyle dolap molap neyin...
Lafı ağzımdan aldın Savaş abim. Benim de ergen iken bu mankenler çok ilgimi çekerdi.. Hele ki solaryum tanıtan bölümlerine bayılırdım.. :)
 

Dedecan 61

Süper Üye
25 Şub 2019
1,781
4,506

Sevgili "Motion" üstadım, bu son eklediğiniz bir dikiş makinesi değil, benim çocukluğumda kullandığım otomobilin ta kendisi! Bu makinenin yine bunun gibi eski model bir benzeri bizde vardı ve geniş pedalı ve onunla bağlantılı olan tekerlek şeklindeki volanın olduğu bölüm benim şoför mahallimdi! 1960'larda buraya tam sığabiliyordum ve hayal dünyamda istediğim her yere gidebiliyordum, üstelik direksiyonu sağa sola döndürürken, pedal kısmı da sağa sola yattığı için gerçekçilik hissi tavan yapardı, tıpkı günümüzün simülatörleri gibi. Ama her zaman otomobil olmazdı bu makine, bazen bir gemi, bazen de bir tramvay olurdu. Anılara bir yolculuğa çıkmama vesile olduğunuz için size teşekkür ederim. Not: Resimdeki çocuk temsilidir!

Eski_Dikis_Mak_Otombl.jpg



Bu saatte beni güldürdün be usta çok yaşa emi İLAHİ.. Ne tesadüf yaa bende kıyma makinesi hesabı kullanırdım çocukken, aynı kafadanız anlaşılan...
:Z :Ğ :Ğ :Ğ :d
 
Üst