scanfan
Yönetici
- 25 Eyl 2013
- 7,211
- 75,311
Kartuş Kaset
Sürekli Çalınabilen Bu Ses Kasetleri
1960'larda ve 70'lerde Daha Çok Arabalarda Kullanılırdı
Bizde "kartuş kaset" olarak bilinen kompakt ses kasetleri 1965'te piyasaya verildi ve 1970'lerin sonuna kadar yaygın olarak kullanıldı. Bu manyetik bant sisteminin Batı'daki adı "8-track tape", "eight-track cartridge" veya "Stereo 8"tir. Bilinen ses kasetlerinden bir farkı şuydu: Bunlarda her seferinde kaseti ters çevirmek gerekmiyordu, yani biteviye müzik dinlemek mümkündü. Adı üstünde 8 kanallı bir ses sitemiydi 8 paralel kanala 4 adet stereo "program" kaydedilmişti (normal kasetlerdeki "yüz"(side)ün adı burada "program" olmuş) ve kompakt kasetin içinde bulunan tek bir makara özel bir düzenekle loop şeklindeki bandı tekrar başladığı noktaya getiriyor ve okuyucu başlık otomatik olarak bir sonraki kanala geçiyordu. Bu non-stop dinleme imkanı, bunları özellikle de taşıt araçları için ideal hale getiriyordu. Araç sürücüsü bir kez kasetçalara bu kartuşlardan bir tane taktımı elle müdahele etmesine gerek kalmadan yolculuğun sonuna kadar, dikkati dağılmadan müzik dinleyebiliyordu. Zaten bu kasetlere ait ilk kasetçalarlar da arabalar için üretilmişti, hattâ birçok araba marka ve modelinde kasetçalarlar fabrikasyon sırasında araca monteli olarak üretilmiş, satış sırasında opsiyon olarak tüketiciye sunulmuş. Bu sistem çağının şartları gereği analog bir sistemdi. "Stereo" olan ses siteminin yanı sıra "quadrofonik" olanları da üretildi. Kartuşlarda genelde 46 dakika kayıt bulunuyordu, ama sonradan 60, 90 ve 100 dak. kayıtlılar da çıktı. Bu kartuşlar ABD dışında pek yaygınlık kazanmadı, bunun nedeni belki de 60'lı-70'li yıllarda en fazla özel otomobilin bulunduğu ülke olmasındandır. Ben ülkemizde minibüs dolmuşlarda kullanıldığını gördüm, şoförler bu kartuşları havalı bir biçimde araçtaki kasetçalara takarlardı (bilekte tespih de mutlaka olacak!). Bu kasetler Almanya dolumu da olabilir, o tarihlerde Türkiye'de fazla talep olduğunu sanmıyorum. Sürekli "takarlardı" sözcüğünü kullanıyorum, zira bu kartuşlar kasetçaların içine tam olarak girmez, öndeki slottan kısmen sokulur ve itilirdi, kasetin bir kısmı dışarıda kalırdı, böylece takılmış gibi olurdu. Çekmek suretiyle de çıkartılırdı. Bu sistemler sadece taşıtlarda kullanılmazdı, ev kullanımı için üretilmiş "kartuş kasetçalarlar" da vardı. Dezavantajlarına gelinirse, öncelikle kasetlerin geriye sarılması mümkün değildi. Sürekli kullanımda bant sıkışmalarına sıklıkla rastlanırdı. Bir de bunların kayıt yapılabilen modelleri vardı ki oldukça pahalıydılar, dolayısıyla çoğunlukla sadece playback için kullanılıyorlardı. Normal "audio kaset"lerde, "kartuş"larda olmayan birçok özelliğin olması (ileri-geri sarma gibi), ayrıca kayıt özelliğinin olması, fiyatlarının düşmesi 1970'lerin sonunda "kartuş" satışlarının düşmesine neden oldu. Kartuşlar da piyasadan yok olup gittiler. Yakın tarihlere kadar tek tük kartuş dolduran sanatçılar olmuş gerçi. Eskiyi yad etmek isteyenler her zaman çıkar, ABD'de de bu formatın meraklıları bir araya gelerek her yıl 11 Nisan'da "Ulusal Kartuş Günü"nü kutluyorlarmış. Bununla ilgili müzeler bile varmış. Koleksiyonerler açısından günümüzde en nadir rastlanan "kartuş kaset" Frank Sinatra'nın Antonio Carlos Jobim'le birlikte yaptığı bir albümmüş. Ender bulunmasının nedeni ise Sinatra'nın bütün kartuş kasetleri toplatıp imha ettirmesiymiş. Bugün ortalarda bu albümden sadece 5 adet mevcutmuş ve beheri $5.000 ediyormuş (Allah akıl fikir versin!). Not: Benim hiç kartuş kasetçalarım olmadı, meraktan bit pazarından sadece bir tane kaset alıp içine bakmıştım.
Kayıt da yapabilen zamanının pahalı bir ev kartuş kaset sistemi.
Ama şu anda "eBay"de 50 dolara satılıyor!
Kartuş kasetlerinin nostaljik tutkunları her yıl
11 Nisanda "Ulusal Kartuş Günü"nde toplanıyorlarmış.
$5.000'lık kartuş kaset buymuş.
23 Ocak 1970 tarihli LIFE dergisine verilmiş bu ilanda dolu
"kartuş kaset" pazarlayan bir kulübün ürünleri görülüyor.
Ülkemizde bir zamanlar boş "kartuş kaset" bile ithal edilmiş. Muhtemelen toplu ticari
kayıtlar için olmalı. Ne yazık ki reklamın verildiği derginin tarihini not etmemişim.
Son düzenleme:
