Doktor Kim
Aktif Üye
- 17 Mar 2011
- 325
- 14,124
Miki Pulhan Yayınları Haftalık Mecmua Sayı 177
Sevgili çizgiroman severler; sizler için paylaştığım 177. sayı 203.sayıya kadar olan el yapımı ciltten bozarak taradığım ilk sayısı.
Zaman içinde diğer sayılarıda sırasıyla sizlerle paylaşacağım.
Bu sayının ilk iki sayfası ne yazık ki yoktu.Bende kapak oluşturdum ve ikinci sayfayıda elimde tek olarak çok eksiği olan 173.sayının 2.sayfasını kullandım.Sonra ki 25 sayı ise eksiksiz olarak paylaşılacak çok şükür...(1964 yılından sonra baskı kalitesinde belirgin bir düşüş başladı, gitgide donuklaşan ve soluklaşan renkler sıklıkla kayma gösteriyor bazan da hiç renk kullanılmıyordu.) Aşağıda Miki ve Pulhan yayınlarıyla ilgili araştırma yazıları yer alıyor umarım beğenirsiniz....
Mediafire cbr olarak:
Miki (dergi)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Pulhan yayınlarının çıkardığı Miki dergisinin 38.sayısının kapağı
Kategori Süreli yayınlar, dergi
Editör Ali Nusret Pulhan
Yayımcı şirket Pulhan Yayınları
Tür Çizgi roman, çocuk
Fiyat 1 Lira. (Ciltler 500 Kuruş)
İlk sayı 1962 (1965'e kadar)
Ülke Türkiye (Kökeni ABD)
Dil Türkçe (Özgün dili İngilizce)
Miki 1962 - 1965 yılları arasında Pulhan Yayınları tarafından Türkiye'de yayımlanmış çizgi roman ve çocuk dergisidir.
Amerika'lı Walt Disney'in çizgi romanlarının yer aldığı haftalık dergi büyük boy ve yarı renkli olarak yayımlanıyordu, yani 2 sayfası siyah beyaz iki sayfası da renkli idi. Standart sayıların dışında bu sayıların 5'er fasikül halinde bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ciltleri de vardı. Fasiküllerin fiyatı 1 lira iken ciltlerin üzerinde 500 kuruş yazmaktadır. 1964 yılından sonra baskı kalitesinde belirgin bir düşüş başladı, gitgide donuklaşan ve soluklaşan renkler sıklıkla kayma gösteriyor bazan da hiç renk kullanılmıyordu, hatta masraftan kısmak için sayfa sayısı bile azaltılmıştı. Ama bütün bunlara rağmen yayımlanan çizgiler lisanslı idi. Oysa Pulhan'dan önce de Türkiye'de birçok Walt Disney yayını kopya çizgilerle ve lisanssız olarak yayımlanmıştı.[1] İlk başlarda dolgu malzemesi olarak Türk çizerlerin de eserlerine yer verilmiştir. Bunlardan bazıları Mıstık'ın (Mustafa Eremektar) çizdiği "Nasrettin Hoca" ve "Dörtgöz Ali" idi. Miki dergisinde yayımlanan maceralar ABD'deki orijinal Disney ürünleri değil İtalya'da Almanacco Topolino dergisinde İtalyan sanatçılar tarafından üretilmiş maceralardı.[2] 1965 yılında Pulhan Yayınlarının bıraktığı Miki'nin lisans hakkını 1966 yılında Arkın Kitabevi devraldı ve derginin adını Renkli Miki olarak değiştirdi, dergi yine yarı renkli olarak çıkıyordu ama boyu küçülmüştü. Ancak bu dergi de uzun ömürlü olmadı ve 1 yıl içinde yayımına son verdi.
Türkiye'de Yayımlanmış Disney Çizgi Romanları
1936 - 1942 - Çocuk Sesi’nin Miki Fare Albümü - Ülkü Yayınevi
1953 - Çocuklara Armağan haftalık dergisinde kopya çizgilerle.
1946?- Doğan Çocuk dergisinde kopya çizgilerle.
1956 - Pinokyo - Nihat Özcan
1957 - Milliyet Gazetesi'nde lisanslı orijinal çizgilerle.
1962 - 1965 - Miki (1) - Pulhan Yayınevi Başlı başına dergi olarak ve lisanslı çizgilerle.
1966 - 1967 - Renkli Miki - Arkın Kitabevi
1970 - 1971 - Miki Maus - Hakkı Bigeç İtalyanların çizdiği Disney hikâyeleri.
1979 - 1981 - Miki (2) - Tay Yayınları 15 günde bir çıkıyordu.
1993 - 1995 - Disney Dünyası - Ana Yayıncılık
1995 - Mickey Mouse - Milliyet
1995 - Donald Amca - Doğan Egmont Lisansı Ana Yayıncılık'tan devraldı.
1996 - Mickey Mouse Album - Milliyet
2000 - Winnie the Pooh - Doğan Egmont Doğan'ın ortağı Egmont bir Danimarka şirketidir.
2002 - Disney Prenses - Doğan Egmont
2003 - W.i.t.c.h. - Doğan Egmont
? -? - Vak Vaka Kardeş
Türkiye’de Yayimlanan Disney Çizgi Romanlarının Tarihçesi_Kaya Özkaracalar
Disney çizgi romanları Türkiye’ye Çocuk Sesi ve Afacan dergilerinin yayıncısı Ülkü Yayınevi tarafından 1930’lu yılların hemen başlarında takdim edilmişlerdi. Kaya Özkaracalar, Disney çizgi romanlarının Türkiye serüvenini özetliyor.
Disney çizgi romanları Türkiye’ye Çocuk Sesi ve Afacan dergilerinin yayıncısı Ülkü Yayınevi tarafından 1930’lu yılların hemen başlarında takdim edilmişlerdi. Ülkü’nün 1932’de yayımlamaya başladığı Afacan’da ilk sayıdan itibaren, kesintilerle olsa da uzunca bir süre Miki bantları yayımlanacaktı. İlk dönem logosunda bile Miki figürüne yer veren Afacan’ın ilk sayısındaki Miki bandı Amerika’daki ilk Miki bandıdır. Ancak Afacan’daki Miki bantları hem bazı kareler atlanarak kısaltılmış hem de konuşma balonları silinip kareler altına metinler eklenerek sunuluyordu. İlk dönemlerinde Afacan’ da ayrıca Cemal (Bildiğim Cemal Nadir imzasından farklı görünüyor) ve Ramiz imzalı tek karelik yerli üretim Miki karikatürleri de yayımlanmıştır.
Ülkü Yayınevi 1935’te, resimli Miki hikâye kitaplarının yanı sıra Çocuk Sesi’nin Miki Fare Albümü adını taşıyan çizgi roman yayınları çıkardı. Yedi sayı süren Miki Fare albümleri, muhtemelen telifsiz ama örneğin 1950’li yıllardaki yayınlardan farklı olarak kopya edilmeden orjinal çizimlerle yayımlanıyordu. Bu albümlerin kaynağı İtalya’da Nerbini Yayınevi tarafından yayımlanan albümlerdir (Nerbini’nin kaynağının da doğrudan ABD değil, Britanya olduğu anlaşılıyor) ve içindeki çizgi romanlar Amerika’nın efsanevi Miki çizeri Floyd Gotfredson’un uzun maceralar içeren günlük bantlarıdır. Afacan dergisinde 1937’den sonra ise Britanya kökenli (Britanya’da yayımlanan Mickey Mouse Weekly için bizzat İngiliz yazar-çizerlerin ürettiği) Disney çizgi romanlarına yer verilmeye başlanacaktı: Çomar (Gufi) ve Tospağa Detektif serüvenleri ile Ördek Kardeş’in (Donald) serüvenleri. Ayrıca bu yıllarda zaman zaman Çocuk Sesi’nde de Disney çizgi romanlarına yer verildiğini, öte yandan Muzaffer Kızıltan adlı bir yayıncının da 1937-38 yılları arasında en az 10 sayı yayımlanan bir Miki Fare dergisi çıkardığını da kaydetmek gerek. İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Tahsin Demiray’ın yayınladığı Yavrutürk ve Çocuk Haftası dergilerinde de Disney ürünleri yer aldı.
Kötü kopyalar
1939’da Çocuk Sesi ve Afacan birleşecek ve bu ortak dergi, yayın hayatına 1942’de son verecekti. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Disney çizgi romanlarının Türkiye’de yeniden görülmeye başlanması Hamid Şendur ve Nihat Özcan gibi düşük bütçeli yayıncılar tarafından tamamen telifsiz ve kopya çizimler üzerinden (bu dönemde artık yurtdışında yayımlanan Disney çizgi roman dergilerinin renkli olarak hazırlandığını da akılda tutmak gerek) olacaktı. Bu iki adın yayınlarından önce Bekir ve Gökalp Arkın’ın 1945’te çıkarmaya başladığı Şen Çocuk adlı dergide Pinokyo çizgi romanının kopya çizimlerle yayımlandığını görüyoruz. Şendur’un yayımladığı Çocuk Alemi dergisinde takriben 1950’de oldukça düşük kalitede kopyalarla (Gotfredson’ın klasik bantlarınınkiler dahil olmak üzere) Disney bantları yayımlanmıştı. Aynı yayıncının Armağan dergisinde de 1950-52’de Vak Vaka bantları görülmüştü. Şendur 1953’te ise Çocuklara Armağan adıyla sırf Disney çizgi romanlarından oluşan bir dergi yayımlamaya başladı. En az 48 sayı süren bu dergideki kopyalar Çocuk Alemi’ndekilere oranla daha özenliydi ve ilk bakışta, kaynak olarak Amerikan Walt Disney Comics & Stories’deki (WDC&S) çizgi romanlar alınmışa benzemektedir. Ancak Çocuklara Armağan’da İtalyan kökenli, yani İtalya’da yayımlanan Disney dergileri için bizzat İtalyan yazar-çizerlerin ürettiği Disney çizgi romanlarına da (örneğin no. 17’den itibaren yayımlanan Esrarlı Ada adlı uzun, fantastik macera) tek tük rastlanması bu dergideki malzemelerin kaynağının İtalyan Topolino olduğunu ortaya koyuyor. O tarihlerde İtalya’da İtalyan yapımı macera üretimi henüz daha başlangıç döneminde olduğundan Topolino da henüz ağırlıklı olarak WDC&S çıkışlı çalışmalardan oluşuyordu. Şendur, 1959’da ise Tom ve Miki ile Bop Hop Top adlı iki ayrı dergi yayımlamaya başladı. İlki Gufi ve Miki’nin, ikincisi ise Donald, yeğenleri ve Varyemez’in oldukça uzun serüvenlerine yer veriyordu. Bob Hop Top’u henüz kapsamlı biçimde inceleme olanağını bulamadık ama Tom ve Miki’nin kaynağı Topolino’dur ve artık buradan alınan serüvenlerin tamamına yakını yazar Guido Martina, çizer Giovan Battista Carpi ve yazar-çizer Romana Scarpa gibi ustalardan oluşan İtalyan Disney ekolünün ürünleridir (iyi sayılabilecek kopyaları üzerinden).
Nihat Özcan ise takriben 1956-57’lerde Pinokyo, Miki Maus, Pamuk Prenses ve Vak Vak Kardeş gibi kısa ömürlü dergiler ve albümler yayımladı. Bunlardan Vak Vak Kardeş, çoğunlukla WDC&S kökenli ve Varyemez’in başdüşmanları Maskeliler Çetesi’nin (Beagle Boys) ilk göründükleri macera dahil olmak üzere Amerikan Disney çizgi romanlarının kült ismi Carl Barks’ın hazırladığı kısa çizgi romanlara (tabii kopya çizimlerle) yer veriyordu. Özcan’ın dergilerinin çoğunun kapakları "Yılmaz" imzasını kullanan yerli bir çizer (Yılmaz Bora? Fuat Yılmaz?) tarafından hazırlanıyordu. Yılmaz, Vak Vak Kardeş’te WDC&S kapaklarını kopya ederek çalışırken, Pinokyo’da özgün kapak resimleri yaratmışa benzemektedir. Özcan, 1966- 67’de Pinokyo’yu tekrar yayımlayacak, ayrıca bir Bambi albümü piyasaya sürecekti. Mehmet Dağlaroğlu adlı bir yayıncının 1956-57’de çıkardığı Bambi ve Kemal Uzcan’ın 1957’de çıkardığı Yavrutürk adlı çocuk dergilerinde de çok kötü kopyalarla Disney çizgi romanları yayımlanmıştır. Öte yandan telifsiz ve kopya çizimli çizgi romanların yalnızca Şendur, Özcan, vb gibi yayıncılara özgü olmadığını, örneğin 1950’lerin sonlarında Doğan Kardeş’te çoğu WDC&S menşeili ve kopya çizgilerle üretilen kısa Disney çizgi romanlarının sık sık yayımlandığı kaydetmek gerek. Bu dönemde saptayabildiğimiz kadarıyla yalnızca Zuhuri Danışman adlı yayıncının 1956’da çıkardığı Şen Çocuk adlı dergide kopya olmayan Miki bantları, yine 1956’dan sonra Pazar dergisinde ise telifli olarak Vak Vaka bantları yayımlanmıştır ki bunlar 30 küsur yıl boyunca Donald gazete bantlarına damgasını vuran usta yazar-çizer Al Taliaferro’nun çalışmalarıdır.
Pulhan’ın Miki dergisi
Türkiye’deki Disney çizgi roman yayıncılığının dönüm noktası olarak 1962’de Pulhan Yayınları’nın Disney lisansıyla yayımlamaya başladığı Miki dergisini gösterebiliriz. Aslında Miki, gerek (belki son sayıları hariç) kopya olmayan çizimleriyle, gerekse özellikle ilk sayılarındaki yüksek kalite baskısıyla Türkiye’deki çizgi roman yayıncılığının dönemine göre oldukça ileri bir noktasına denk düşer. Miki’nin konumuz açısından bir diğer önemli özelliği de İtalyan kökenli (yukarıda belirttiğimiz gibi İtalya’da yayımlanan Disney dergileri için bizzat İtalyan yazar-çizerlerin ürettiği) Disney çizgi romanlarının kopya olmayan çizimlerle Türk okurlara sunulmasıdır. Miki’deki çizgi romanlarının özellikle ilk aylarda çoğunun (ama tamamının değil) kaynağının, aylık Almanacco Topolino albümleriyle aynı havuz olduğuna kuşku yok. Ne yazık ki Miki’nin satışları dönemin Türkiye şartlarına göre bu kadar kaliteli bir yayının maliyetlerini karşılayacak kadar yüksek değildi ve Pulhan bir süre sonra masraf kısma yöntemlerine başvurmak durumunda kaldı. Önce sayfa sayısı azaltıldı, sonra sayfa sayısı eski düzeyine getirilse de renkli sayfalardan vazgeçildi. Derginin bütün sayfalarının tamamen siyah-beyaz yayımlandığı dönemlerde dahi temiz bir baskı kalitesi muhafaza edildiyse de, son dönemde baskı kalitesini düşürme pahasına renkli sayfalara yeniden başvurulunca dergi bütün çekiciliğini yitirdi. Nihayet 1965’teki son sayılarda, kopya oldukları izlenimi veren çizgi romanlara bile rastlanır oldu.
Pulhan’ın Miki’si uzun yıllar boyunca Türkiye’de yayımlanan ve yayımlanacak en uzun ömürlü Disney çizgi romanı olacaktı. 1966’da Disney lisansını devralan Arkın Kitabevi’nin çıkardığı Renkli Miki’nin yayın hayatı bir yıldan az sürecek, Ankara’dan Hakkı Bigeç’in çıkardığı Miki Maus ise ondan yalnızca biraz daha uzun ömürlü olabilecekti -her iki dergi de yine Miki gibi İtalyan kökenli çizgi romanlara yer veriyordu. Bu arada Bücür, Red Kit ve özellikle Fatoş gibi dergilerde 1960’lı yılların sonlarından 80’li yılların başlarına kadar dolgu malzemesi olarak kopya çizimlerle Disney çizgi romanlarına yer verildiğini eklemek gerek (Fatoş da yıllar boyu tekrar tekrar yayımlanan bazı Donald/Varyemez maceraları Barks’ın ürünlerinin kopyalarıdır). 1979-81’de Tay Yayınları tarafından yayımlanan Miki ise Disney lisansını taşısa da bazı çizgi romanlardaki çizimlerin özensizliği, yer yer kopyaya başvurulmuş olabileceği kuşkusunu yaratmaktadır. Çoğunlukla kısa çizgi romanlara yer veren Miki’de seyrek olarak yayımlanan uzun serüvenler İtalyan kökenlidir ancak derginin ana malzemesinin kaynağını tespit ve teyit etmek bu yazı hazırlandığı aşamada mümkün olamadı.
1980’li yıllarda Türkiye’de yayımlanan çok az sayıdaki Disney çizgi romanı arasında Bora Yayınları’nın albümlerini sayabiliriz. Bunlardan Pamuk Prenses ve 7 Cüceler daha önce Pulhan’ın Miki’sinde yayımlanmış İtalyan kökenli bir macerayı, Peter Pan ise Özcan’ın Pinokyo’sunda dolgu malzemesi olarak kullanılmış maceraları içeriyordu.
Son dönemler
Telifli Disney çizgi romanları Türkiye piyasasına 1993’te Ana Yayıncılık’ın, Disney’in İtalya dışındaki Avrupa taşeronu konumundaki Danimarka merkezli Egmont’tan alınan telifle yayımlamaya başladığı Disney Dünyası ile geri dönecekti. Kuşe kâğıda tamamen renkli olarak basılan Disney Dünyası’ndaki her çizgi romanın ilk karesindeki kodların başındaki harfler, o çizgi romanın kaynağını belirtir, FJM: Fransa (Journal de Mickey), D: Danimarka, H: Hollanda, B: Brezilya. Bu arada, son yılların esas olarak Egmont için çalışan en popüler Disney yazar-çizeri Don Rosa’nın kimi çalışmalarının (örneğin Wendigo Savaşı) Disney Dünyası ile Türk okuyucuya ulaştığını kaydedelim.
İki yıl sonra ise Disney lisansını Doğan Yayıncılık devralacak ve Donald Amca ile Mickey Mouse adlı iki dergi yayımlamaya başlayacaktı. Mickey Mouse, esas olarak İtalyan Topolino’daki çizgi romanlara, Donald Amca ise Danimarka vb çıkışlı çalışmalara yer veriyordu. Ancak bir piyasa araştırmasının sonuçlarından hareketle Doğan Yayıncılık, bir süre sonra hedef kitlesi olarak ilkokul çağındaki küçük okuyucuları hedeflemeye karar verdi ve bir yandan uzun maceralara yer veren Mickey Mouse’un yayını durdurulurken diğer yandan Donald Amca’daki çizgi roman oranı, oyun vb sayfalar lehine azaltıldı ve bu dergi tam anlamıyla bir çizgi roman dergisi olmaktan çıkarak çizgi romana da yer veren bir çocuk dergisine dönüştü. Doğan-Egmont’un bu dönemde uzun maceralar içeren Disney çizgi romanları İtalyan kökenli İyi ki Doğdun - Mickey Mouse Doğum Günü Özel Albümü (1998) ve iki ayda bir yayımlanacağı açıklanan ama ilk sayıdan sonra devamının gelip gelmediğini saptayamadığımız Disney Manga (1999) adlı yayından ibarettir. Ancak son aylarda Donald Amca’da yeniden bir yayın politikası değişikliği gözlemlenmektedir ve dergideki çizgi roman oranı artmıştır.
(*) Bu inceleme, Çizgili Hayat Kılavuzu: Kahramanlar, Dergiler ve Türler (ed. Levent Cantek, İletişim Yayınları, 2002: Istanbul) içinde yer alan Walt Disney Çizgi Romanları başlıklı çalışmanın (sf. 414-417) Türkiye’de Disney Çizgi Romanları altbaşlığı (sf. 416-417) altındaki kısmının son iki yıl boyunca bir hayli geliştirilmesiyle (ve yer yer düzeltilmesiyle) oluşturulmuştur. İngilizce olarak www.geocities.com/rick40s2002 adresinde de mevcuttur. ABD’deki Disney çizgi romanlarının tarihçesi içinse yukarıda anılan metnin ilk kısmına (sf. 414-416) bakılabilir.
,
ZAMANGEZGİNİ_BAYHUN ÖNTÜRK
Sevgili çizgiroman severler; sizler için paylaştığım 177. sayı 203.sayıya kadar olan el yapımı ciltten bozarak taradığım ilk sayısı.
Zaman içinde diğer sayılarıda sırasıyla sizlerle paylaşacağım.
Bu sayının ilk iki sayfası ne yazık ki yoktu.Bende kapak oluşturdum ve ikinci sayfayıda elimde tek olarak çok eksiği olan 173.sayının 2.sayfasını kullandım.Sonra ki 25 sayı ise eksiksiz olarak paylaşılacak çok şükür...(1964 yılından sonra baskı kalitesinde belirgin bir düşüş başladı, gitgide donuklaşan ve soluklaşan renkler sıklıkla kayma gösteriyor bazan da hiç renk kullanılmıyordu.) Aşağıda Miki ve Pulhan yayınlarıyla ilgili araştırma yazıları yer alıyor umarım beğenirsiniz....
Mediafire cbr olarak:
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
Miki (dergi)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Pulhan yayınlarının çıkardığı Miki dergisinin 38.sayısının kapağı
Kategori Süreli yayınlar, dergi
Editör Ali Nusret Pulhan
Yayımcı şirket Pulhan Yayınları
Tür Çizgi roman, çocuk
Fiyat 1 Lira. (Ciltler 500 Kuruş)
İlk sayı 1962 (1965'e kadar)
Ülke Türkiye (Kökeni ABD)
Dil Türkçe (Özgün dili İngilizce)
Miki 1962 - 1965 yılları arasında Pulhan Yayınları tarafından Türkiye'de yayımlanmış çizgi roman ve çocuk dergisidir.
Amerika'lı Walt Disney'in çizgi romanlarının yer aldığı haftalık dergi büyük boy ve yarı renkli olarak yayımlanıyordu, yani 2 sayfası siyah beyaz iki sayfası da renkli idi. Standart sayıların dışında bu sayıların 5'er fasikül halinde bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ciltleri de vardı. Fasiküllerin fiyatı 1 lira iken ciltlerin üzerinde 500 kuruş yazmaktadır. 1964 yılından sonra baskı kalitesinde belirgin bir düşüş başladı, gitgide donuklaşan ve soluklaşan renkler sıklıkla kayma gösteriyor bazan da hiç renk kullanılmıyordu, hatta masraftan kısmak için sayfa sayısı bile azaltılmıştı. Ama bütün bunlara rağmen yayımlanan çizgiler lisanslı idi. Oysa Pulhan'dan önce de Türkiye'de birçok Walt Disney yayını kopya çizgilerle ve lisanssız olarak yayımlanmıştı.[1] İlk başlarda dolgu malzemesi olarak Türk çizerlerin de eserlerine yer verilmiştir. Bunlardan bazıları Mıstık'ın (Mustafa Eremektar) çizdiği "Nasrettin Hoca" ve "Dörtgöz Ali" idi. Miki dergisinde yayımlanan maceralar ABD'deki orijinal Disney ürünleri değil İtalya'da Almanacco Topolino dergisinde İtalyan sanatçılar tarafından üretilmiş maceralardı.[2] 1965 yılında Pulhan Yayınlarının bıraktığı Miki'nin lisans hakkını 1966 yılında Arkın Kitabevi devraldı ve derginin adını Renkli Miki olarak değiştirdi, dergi yine yarı renkli olarak çıkıyordu ama boyu küçülmüştü. Ancak bu dergi de uzun ömürlü olmadı ve 1 yıl içinde yayımına son verdi.
Türkiye'de Yayımlanmış Disney Çizgi Romanları
1936 - 1942 - Çocuk Sesi’nin Miki Fare Albümü - Ülkü Yayınevi
1953 - Çocuklara Armağan haftalık dergisinde kopya çizgilerle.
1946?- Doğan Çocuk dergisinde kopya çizgilerle.
1956 - Pinokyo - Nihat Özcan
1957 - Milliyet Gazetesi'nde lisanslı orijinal çizgilerle.
1962 - 1965 - Miki (1) - Pulhan Yayınevi Başlı başına dergi olarak ve lisanslı çizgilerle.
1966 - 1967 - Renkli Miki - Arkın Kitabevi
1970 - 1971 - Miki Maus - Hakkı Bigeç İtalyanların çizdiği Disney hikâyeleri.
1979 - 1981 - Miki (2) - Tay Yayınları 15 günde bir çıkıyordu.
1993 - 1995 - Disney Dünyası - Ana Yayıncılık
1995 - Mickey Mouse - Milliyet
1995 - Donald Amca - Doğan Egmont Lisansı Ana Yayıncılık'tan devraldı.
1996 - Mickey Mouse Album - Milliyet
2000 - Winnie the Pooh - Doğan Egmont Doğan'ın ortağı Egmont bir Danimarka şirketidir.
2002 - Disney Prenses - Doğan Egmont
2003 - W.i.t.c.h. - Doğan Egmont
? -? - Vak Vaka Kardeş
Türkiye’de Yayimlanan Disney Çizgi Romanlarının Tarihçesi_Kaya Özkaracalar
Disney çizgi romanları Türkiye’ye Çocuk Sesi ve Afacan dergilerinin yayıncısı Ülkü Yayınevi tarafından 1930’lu yılların hemen başlarında takdim edilmişlerdi. Kaya Özkaracalar, Disney çizgi romanlarının Türkiye serüvenini özetliyor.
Disney çizgi romanları Türkiye’ye Çocuk Sesi ve Afacan dergilerinin yayıncısı Ülkü Yayınevi tarafından 1930’lu yılların hemen başlarında takdim edilmişlerdi. Ülkü’nün 1932’de yayımlamaya başladığı Afacan’da ilk sayıdan itibaren, kesintilerle olsa da uzunca bir süre Miki bantları yayımlanacaktı. İlk dönem logosunda bile Miki figürüne yer veren Afacan’ın ilk sayısındaki Miki bandı Amerika’daki ilk Miki bandıdır. Ancak Afacan’daki Miki bantları hem bazı kareler atlanarak kısaltılmış hem de konuşma balonları silinip kareler altına metinler eklenerek sunuluyordu. İlk dönemlerinde Afacan’ da ayrıca Cemal (Bildiğim Cemal Nadir imzasından farklı görünüyor) ve Ramiz imzalı tek karelik yerli üretim Miki karikatürleri de yayımlanmıştır.
Ülkü Yayınevi 1935’te, resimli Miki hikâye kitaplarının yanı sıra Çocuk Sesi’nin Miki Fare Albümü adını taşıyan çizgi roman yayınları çıkardı. Yedi sayı süren Miki Fare albümleri, muhtemelen telifsiz ama örneğin 1950’li yıllardaki yayınlardan farklı olarak kopya edilmeden orjinal çizimlerle yayımlanıyordu. Bu albümlerin kaynağı İtalya’da Nerbini Yayınevi tarafından yayımlanan albümlerdir (Nerbini’nin kaynağının da doğrudan ABD değil, Britanya olduğu anlaşılıyor) ve içindeki çizgi romanlar Amerika’nın efsanevi Miki çizeri Floyd Gotfredson’un uzun maceralar içeren günlük bantlarıdır. Afacan dergisinde 1937’den sonra ise Britanya kökenli (Britanya’da yayımlanan Mickey Mouse Weekly için bizzat İngiliz yazar-çizerlerin ürettiği) Disney çizgi romanlarına yer verilmeye başlanacaktı: Çomar (Gufi) ve Tospağa Detektif serüvenleri ile Ördek Kardeş’in (Donald) serüvenleri. Ayrıca bu yıllarda zaman zaman Çocuk Sesi’nde de Disney çizgi romanlarına yer verildiğini, öte yandan Muzaffer Kızıltan adlı bir yayıncının da 1937-38 yılları arasında en az 10 sayı yayımlanan bir Miki Fare dergisi çıkardığını da kaydetmek gerek. İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Tahsin Demiray’ın yayınladığı Yavrutürk ve Çocuk Haftası dergilerinde de Disney ürünleri yer aldı.
Kötü kopyalar
1939’da Çocuk Sesi ve Afacan birleşecek ve bu ortak dergi, yayın hayatına 1942’de son verecekti. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Disney çizgi romanlarının Türkiye’de yeniden görülmeye başlanması Hamid Şendur ve Nihat Özcan gibi düşük bütçeli yayıncılar tarafından tamamen telifsiz ve kopya çizimler üzerinden (bu dönemde artık yurtdışında yayımlanan Disney çizgi roman dergilerinin renkli olarak hazırlandığını da akılda tutmak gerek) olacaktı. Bu iki adın yayınlarından önce Bekir ve Gökalp Arkın’ın 1945’te çıkarmaya başladığı Şen Çocuk adlı dergide Pinokyo çizgi romanının kopya çizimlerle yayımlandığını görüyoruz. Şendur’un yayımladığı Çocuk Alemi dergisinde takriben 1950’de oldukça düşük kalitede kopyalarla (Gotfredson’ın klasik bantlarınınkiler dahil olmak üzere) Disney bantları yayımlanmıştı. Aynı yayıncının Armağan dergisinde de 1950-52’de Vak Vaka bantları görülmüştü. Şendur 1953’te ise Çocuklara Armağan adıyla sırf Disney çizgi romanlarından oluşan bir dergi yayımlamaya başladı. En az 48 sayı süren bu dergideki kopyalar Çocuk Alemi’ndekilere oranla daha özenliydi ve ilk bakışta, kaynak olarak Amerikan Walt Disney Comics & Stories’deki (WDC&S) çizgi romanlar alınmışa benzemektedir. Ancak Çocuklara Armağan’da İtalyan kökenli, yani İtalya’da yayımlanan Disney dergileri için bizzat İtalyan yazar-çizerlerin ürettiği Disney çizgi romanlarına da (örneğin no. 17’den itibaren yayımlanan Esrarlı Ada adlı uzun, fantastik macera) tek tük rastlanması bu dergideki malzemelerin kaynağının İtalyan Topolino olduğunu ortaya koyuyor. O tarihlerde İtalya’da İtalyan yapımı macera üretimi henüz daha başlangıç döneminde olduğundan Topolino da henüz ağırlıklı olarak WDC&S çıkışlı çalışmalardan oluşuyordu. Şendur, 1959’da ise Tom ve Miki ile Bop Hop Top adlı iki ayrı dergi yayımlamaya başladı. İlki Gufi ve Miki’nin, ikincisi ise Donald, yeğenleri ve Varyemez’in oldukça uzun serüvenlerine yer veriyordu. Bob Hop Top’u henüz kapsamlı biçimde inceleme olanağını bulamadık ama Tom ve Miki’nin kaynağı Topolino’dur ve artık buradan alınan serüvenlerin tamamına yakını yazar Guido Martina, çizer Giovan Battista Carpi ve yazar-çizer Romana Scarpa gibi ustalardan oluşan İtalyan Disney ekolünün ürünleridir (iyi sayılabilecek kopyaları üzerinden).
Nihat Özcan ise takriben 1956-57’lerde Pinokyo, Miki Maus, Pamuk Prenses ve Vak Vak Kardeş gibi kısa ömürlü dergiler ve albümler yayımladı. Bunlardan Vak Vak Kardeş, çoğunlukla WDC&S kökenli ve Varyemez’in başdüşmanları Maskeliler Çetesi’nin (Beagle Boys) ilk göründükleri macera dahil olmak üzere Amerikan Disney çizgi romanlarının kült ismi Carl Barks’ın hazırladığı kısa çizgi romanlara (tabii kopya çizimlerle) yer veriyordu. Özcan’ın dergilerinin çoğunun kapakları "Yılmaz" imzasını kullanan yerli bir çizer (Yılmaz Bora? Fuat Yılmaz?) tarafından hazırlanıyordu. Yılmaz, Vak Vak Kardeş’te WDC&S kapaklarını kopya ederek çalışırken, Pinokyo’da özgün kapak resimleri yaratmışa benzemektedir. Özcan, 1966- 67’de Pinokyo’yu tekrar yayımlayacak, ayrıca bir Bambi albümü piyasaya sürecekti. Mehmet Dağlaroğlu adlı bir yayıncının 1956-57’de çıkardığı Bambi ve Kemal Uzcan’ın 1957’de çıkardığı Yavrutürk adlı çocuk dergilerinde de çok kötü kopyalarla Disney çizgi romanları yayımlanmıştır. Öte yandan telifsiz ve kopya çizimli çizgi romanların yalnızca Şendur, Özcan, vb gibi yayıncılara özgü olmadığını, örneğin 1950’lerin sonlarında Doğan Kardeş’te çoğu WDC&S menşeili ve kopya çizgilerle üretilen kısa Disney çizgi romanlarının sık sık yayımlandığı kaydetmek gerek. Bu dönemde saptayabildiğimiz kadarıyla yalnızca Zuhuri Danışman adlı yayıncının 1956’da çıkardığı Şen Çocuk adlı dergide kopya olmayan Miki bantları, yine 1956’dan sonra Pazar dergisinde ise telifli olarak Vak Vaka bantları yayımlanmıştır ki bunlar 30 küsur yıl boyunca Donald gazete bantlarına damgasını vuran usta yazar-çizer Al Taliaferro’nun çalışmalarıdır.
Pulhan’ın Miki dergisi
Türkiye’deki Disney çizgi roman yayıncılığının dönüm noktası olarak 1962’de Pulhan Yayınları’nın Disney lisansıyla yayımlamaya başladığı Miki dergisini gösterebiliriz. Aslında Miki, gerek (belki son sayıları hariç) kopya olmayan çizimleriyle, gerekse özellikle ilk sayılarındaki yüksek kalite baskısıyla Türkiye’deki çizgi roman yayıncılığının dönemine göre oldukça ileri bir noktasına denk düşer. Miki’nin konumuz açısından bir diğer önemli özelliği de İtalyan kökenli (yukarıda belirttiğimiz gibi İtalya’da yayımlanan Disney dergileri için bizzat İtalyan yazar-çizerlerin ürettiği) Disney çizgi romanlarının kopya olmayan çizimlerle Türk okurlara sunulmasıdır. Miki’deki çizgi romanlarının özellikle ilk aylarda çoğunun (ama tamamının değil) kaynağının, aylık Almanacco Topolino albümleriyle aynı havuz olduğuna kuşku yok. Ne yazık ki Miki’nin satışları dönemin Türkiye şartlarına göre bu kadar kaliteli bir yayının maliyetlerini karşılayacak kadar yüksek değildi ve Pulhan bir süre sonra masraf kısma yöntemlerine başvurmak durumunda kaldı. Önce sayfa sayısı azaltıldı, sonra sayfa sayısı eski düzeyine getirilse de renkli sayfalardan vazgeçildi. Derginin bütün sayfalarının tamamen siyah-beyaz yayımlandığı dönemlerde dahi temiz bir baskı kalitesi muhafaza edildiyse de, son dönemde baskı kalitesini düşürme pahasına renkli sayfalara yeniden başvurulunca dergi bütün çekiciliğini yitirdi. Nihayet 1965’teki son sayılarda, kopya oldukları izlenimi veren çizgi romanlara bile rastlanır oldu.
Pulhan’ın Miki’si uzun yıllar boyunca Türkiye’de yayımlanan ve yayımlanacak en uzun ömürlü Disney çizgi romanı olacaktı. 1966’da Disney lisansını devralan Arkın Kitabevi’nin çıkardığı Renkli Miki’nin yayın hayatı bir yıldan az sürecek, Ankara’dan Hakkı Bigeç’in çıkardığı Miki Maus ise ondan yalnızca biraz daha uzun ömürlü olabilecekti -her iki dergi de yine Miki gibi İtalyan kökenli çizgi romanlara yer veriyordu. Bu arada Bücür, Red Kit ve özellikle Fatoş gibi dergilerde 1960’lı yılların sonlarından 80’li yılların başlarına kadar dolgu malzemesi olarak kopya çizimlerle Disney çizgi romanlarına yer verildiğini eklemek gerek (Fatoş da yıllar boyu tekrar tekrar yayımlanan bazı Donald/Varyemez maceraları Barks’ın ürünlerinin kopyalarıdır). 1979-81’de Tay Yayınları tarafından yayımlanan Miki ise Disney lisansını taşısa da bazı çizgi romanlardaki çizimlerin özensizliği, yer yer kopyaya başvurulmuş olabileceği kuşkusunu yaratmaktadır. Çoğunlukla kısa çizgi romanlara yer veren Miki’de seyrek olarak yayımlanan uzun serüvenler İtalyan kökenlidir ancak derginin ana malzemesinin kaynağını tespit ve teyit etmek bu yazı hazırlandığı aşamada mümkün olamadı.
1980’li yıllarda Türkiye’de yayımlanan çok az sayıdaki Disney çizgi romanı arasında Bora Yayınları’nın albümlerini sayabiliriz. Bunlardan Pamuk Prenses ve 7 Cüceler daha önce Pulhan’ın Miki’sinde yayımlanmış İtalyan kökenli bir macerayı, Peter Pan ise Özcan’ın Pinokyo’sunda dolgu malzemesi olarak kullanılmış maceraları içeriyordu.
Son dönemler
Telifli Disney çizgi romanları Türkiye piyasasına 1993’te Ana Yayıncılık’ın, Disney’in İtalya dışındaki Avrupa taşeronu konumundaki Danimarka merkezli Egmont’tan alınan telifle yayımlamaya başladığı Disney Dünyası ile geri dönecekti. Kuşe kâğıda tamamen renkli olarak basılan Disney Dünyası’ndaki her çizgi romanın ilk karesindeki kodların başındaki harfler, o çizgi romanın kaynağını belirtir, FJM: Fransa (Journal de Mickey), D: Danimarka, H: Hollanda, B: Brezilya. Bu arada, son yılların esas olarak Egmont için çalışan en popüler Disney yazar-çizeri Don Rosa’nın kimi çalışmalarının (örneğin Wendigo Savaşı) Disney Dünyası ile Türk okuyucuya ulaştığını kaydedelim.
İki yıl sonra ise Disney lisansını Doğan Yayıncılık devralacak ve Donald Amca ile Mickey Mouse adlı iki dergi yayımlamaya başlayacaktı. Mickey Mouse, esas olarak İtalyan Topolino’daki çizgi romanlara, Donald Amca ise Danimarka vb çıkışlı çalışmalara yer veriyordu. Ancak bir piyasa araştırmasının sonuçlarından hareketle Doğan Yayıncılık, bir süre sonra hedef kitlesi olarak ilkokul çağındaki küçük okuyucuları hedeflemeye karar verdi ve bir yandan uzun maceralara yer veren Mickey Mouse’un yayını durdurulurken diğer yandan Donald Amca’daki çizgi roman oranı, oyun vb sayfalar lehine azaltıldı ve bu dergi tam anlamıyla bir çizgi roman dergisi olmaktan çıkarak çizgi romana da yer veren bir çocuk dergisine dönüştü. Doğan-Egmont’un bu dönemde uzun maceralar içeren Disney çizgi romanları İtalyan kökenli İyi ki Doğdun - Mickey Mouse Doğum Günü Özel Albümü (1998) ve iki ayda bir yayımlanacağı açıklanan ama ilk sayıdan sonra devamının gelip gelmediğini saptayamadığımız Disney Manga (1999) adlı yayından ibarettir. Ancak son aylarda Donald Amca’da yeniden bir yayın politikası değişikliği gözlemlenmektedir ve dergideki çizgi roman oranı artmıştır.
(*) Bu inceleme, Çizgili Hayat Kılavuzu: Kahramanlar, Dergiler ve Türler (ed. Levent Cantek, İletişim Yayınları, 2002: Istanbul) içinde yer alan Walt Disney Çizgi Romanları başlıklı çalışmanın (sf. 414-417) Türkiye’de Disney Çizgi Romanları altbaşlığı (sf. 416-417) altındaki kısmının son iki yıl boyunca bir hayli geliştirilmesiyle (ve yer yer düzeltilmesiyle) oluşturulmuştur. İngilizce olarak www.geocities.com/rick40s2002 adresinde de mevcuttur. ABD’deki Disney çizgi romanlarının tarihçesi içinse yukarıda anılan metnin ilk kısmına (sf. 414-416) bakılabilir.
ZAMANGEZGİNİ_BAYHUN ÖNTÜRK
Moderatör tarafında düzenlendi:
?
