Kadro Aylık Fikir Mecmuası Sayı 01 (Januar - İkinci Kânun 1932)

murtaza5

Yönetici
15 Tem 2009
11,984
314,915
1ovg6p.jpg




Saygılarımla.​
 

yeryüzü

Yönetici
3 Eki 2011
17,039
75,333
hiçbiryerde :)
Doksan yıllık dergi!
Tarihimize ışık tutan
cinsten... Teşekkürler
Murtaza üstadım, paha
biçilmez emekler bunlar...

Dünya Bülteni'ne bağlanalım şimdi:
"Kadro dergisi nasıl kuruldu,nasıl kapandı?
“Ben Recep Peker'e gittim, dedim ki. "Ben mebuslara ve halka Halk Partisinin ilkelerini anlatmak için bir dergi çıkarmak istiyorum. " "Ne işe yarayacak bu dergi sanki" dedi. Yani "Kadro demek, bir partinin fikir kadrosu, Öncü kadrosudur ". dedim. Recep Peker o zaman "Bu vazife bizimdir, ben sana veremem" dedi.”
"Cumhuriyetin ilanından sonra hızlı bir inkılap süreci yaşayan Türkiye’de birtakım aydınlar yapılan inkılapların sistemleştirilip bir ideoloji haline getirilmesi savunmaktaydı.Bu amaçla başını Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir,Vedat Nedim Tör,İsmail Hüsrev Tekin ,Burhan Asaf’ın çektiği bir grup aydın Kadro adında bir dergi çıkarmak için harekete geçtiler. Derginin hedefi inkılabın ideolojisini yapmak, sınıfsız ve çelişkisiz bir toplum yaratmak, ekonomik ve toplumsal kalkınmayı gerçekleştirecek yöntemler önermek ve Türk inkılabını evrenselleştirmek yolunda fikirler üretmekti.

1930’lu yılların tek parti yönetiminde idarenin izni ve onayı olmadan böyle faaliyet içerisine girmek mümkün değildi. Kadrocular kendi aralarında yaptıkları görüşmede izinin alınmasını Çankaya ile yakın münasebeti bulunan Yakup Kadri’ye bıraktılar. Şevket Süreyya Aydemir Yakup Kadri’nin nasıl bir işlev gördüğünü sonraları şöyle ifade edecekti:“En güç görev Yakup Kadri'nindi. Çünkü, o günkü Ankara ve Türkiye demek, biraz da Çankaya demekti. Çankaya kalesinin ise kapıları Yakup Kadri ye açıktı. O halde Yakup bizim Çankaya'daki elçimiz olacaktı. Öyle de oldu.”

Yakup Kadri derginin kuruluşu için öncelikle CHF’nın Genel Sekreteri yani 3.adamı Recep Peker ile görüştü. Ancak görüşme Yakup Kadri’nin beklediği gibi geçmedi. Aralarında geçen konuşmayı Yakup Kadri şöyle anlatır: “Ben Recep Peker'e gittim, dedim ki. "Ben mebuslara ve halka Halk Partisinin ilkelerini anlatmak için bir dergi çıkarmak istiyorum. " "Ne işe yarayacak bu dergi sanki" dedi. Yani "Kadro demek, bir partinin fikir kadrosu, Öncü kadrosudur ". Recep Peker o zaman "Bu vazife bizimdir, ben sana veremem" dedi.” Recep Peker’in bu tavrı karşısında Yakup Kadri doğrudan Çankaya’ya Cumhurbaşkanı Atatürk’ün yanına gidecek ve gerekli izni ondan alacaktı.

Çankaya’dan çıkan iznin ardından Kadro dergisi Ocak 1932 tarihinde ilk sayısı ile yayın hayatına başladı. Derginin en büyük destekçisi yani okuru devlet kurumları oldu. Maarif Vekaleti daha ilk günlerde 600 abone kaydetmiş, Ziraat Bankası bir miktar abone bulmuş ve bu şekilde dergiye büyük destek vermişlerdi.

Derginin yayın hayatına girmesi yarı resmi gazete olarak görülen Hakimiyet-i Milliye’de şu şekilde bir haber ile duyuruldu: "Dün yeni bir aylık mecmuanın ilk nüshası intişar etti. Bu mecmuanın adı Kadro 'dur. Yalnız bu isim bile yeni mecmuanın orijinal bir eser olduğuna delalet eder. Mecmuanın müessislerinin isimleri, ortaya çıkan yeni eserin mütecanis ve birbirini mütemmin fikir adamları elinde olduğuna en büyük delildir. Havadislere varıncaya kadar her şey nizamlı ve intizamlı mecmua bir tek hakim ve müdür fikrin tertibinden çıkarcasına birbirine uygun o an u mecmuayı tebrik ederiz”

Hakimiyeti Milliye’de -Şubat 1932- yayınlanan bir diğer yazıda ise Kadro dergisi ile ilgili şu ifadelere yer verilmekteydi: Kadro'nun cinsi başkadır. O şimdiye kadar niçin yazıldığını, niçin neşredildiğini pekala bildiğimiz birçok gazetelerin iç sayfa neşriyatı, mecmualar, tarihi tefrikalar, romanlar gibi değildir. İyi fena. ileri geri, eski yeni fakat bir fikri temsil eder, kendi görüşüyle Türk inkılap davasını milli ve beynelmilel mikyasta formülleştirmeye, müdafaa etmeye çalışır. Kadronun hususiyeti budur... Kadro inkılapçı ve bugünkü dünya cemiyetleri için ileri bir fikri temsil eder, Türk inkılap hareketinin bu asra göre formülleştirilmesini, tenkit ve tanzim edilmesini ister.”

İnkılabın ideolojisini yapmak gibi iddialı bir çaba içerisine giren Kadro dergisine yönelik bu olumlu tavır ise fazla uzun sürmedi. Kadrocuların faşist ve sosyalist rejimleri örnek alarak Türkiye’ye benzeri totaliter bir rejim önermesi, ferdi teşebbüsün neredeyse hiç olmadığı devletçi bir ekonomik yapıyı savunması kısa sürede büyük tepki topladı. Başta Ahmet Ağaoğlu olmak üzere liberal olarak nitelenebilecek birçok yazar Kadrocuların bu fikirlerine gazete sütunlarında karşılık verdiler. Kadrocuların ferdi ekonomiden dışlar tutumu tabii olarak İş Bankasının başını çektiği özel sektörü de rahatsız etti. Kadrocular özellikle Marksizm temelinde bir ideoloji oluşturmaya çalışmakla suçlandılar.

Kadronun tepki topladığı bir diğer kesim ise derginin kuruluşuna en başından karşı çıkan Recep Peker ve etrafı idi. Ancak Peker’in karşı çıkışı derginin fikirlerine uzak olmasından değildi. Peker böyle bir çalışmanın parti dışında yapılmasına karşı çıkmaktaydı. Vedat Nedim Tör bunu şöyle ifade edecekti :"... Fakat ne yazık ki, bizi saran bu yeni ideolojideki samimiyetimize bir türlü CHP'nin Recep Peker, Necip Ali gibi fikri idarecilerini inandıramadık... Kadro Hareketinin Kemalist bir ideolojik sistem halinde gelişmesinden gocunanlar ve onu kendi özel çıkarları için bir tehlike kaynağı sananlar, uydurdukları çeşitli dedikoduların bir sonuç vermediğini görünce imtiyaz sahibimiz Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nu Arnavutluk 'a elçi tayin ettirerek, bizi Çankaya ile bağlantımızdan yoksun bırakmayı denediler. ‘

Yakup Kadri’nin Tiran’a elçi olarak atanması ile bu bağ kopmuş oldu ve dergi yayın hayatından çekildi. Çankaya’dan alınan izin ile yayın hayatına başlayan Kadro dergisi yine Çankaya’nın tasarrufu ile kapanmış oldu. Yakup Kadri sonraları derginin kapanmasını şu sebeplere bağladı: Kadroya yönelik tepkinin gitgide artması, iktidarda bulunan liderlerin arasında fikir ayrılıklarına neden olması ( Atatürk,İnönü,Peker ) , İş bankası çevresinin ( Celal Bayar) Kadro’ya karşı tavır alması.



Kaynaklar:

Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Zoraki Diplomat

Temuçin Ertan, Kadro dergisi niçin kapandı?

İlhan Tekeli, Selim İlkin, Kadrocular ve Kadroyu Anlamak,

Naci Bostancı, Kadrocular,Ankara,



Güncelleme Tarihi: 17 Mart 2018, 11:24"
 
Üst