scanfan
Yönetici
- 25 Eyl 2013
- 7,211
- 75,231
Ex Libris Etiketleri
(Kitapların başlık sayfasına yapıştırılan ve sahibinin kim olduğunu gösteren
özel aidiyet etiketi ya da damga.)
"Ex Libris Etiketleri" kitapların başlık sayfasına ya da kapak içine yapıştırılan ve sahibinin kim olduğunu gösteren özel simge etiketlerine verilen addır. "Ex Libris", Latince "Filanca'nın kütüphanesinden çıkmıştır", "....'nın kitaplığına aittir" anlamına gelir. Bir başka deyişle "kitabın tapusu" ya da "katviziti"dir. Sahibinin "alamet-i farikası"dır. "Ex Libris Etiketleri" sadece kitap koleksiyonerlerinin ilgilendiği bir konu değildir. Sırf bu etiketleri toplayan "efemera" kolleksiyoncuları da vardır. Sahaflardan eski kitapları özellikle bu küçük etiketleri için satın alanlara bile ratlanmaktadır. Avrupa ve Amerika'da, bizde daha az bilinen bu konuyla ilgilenen sayısız kitapsever mevcuttur ve bunların kurdukları dernekler aracılığı ile sergiler, tanıtımlar yapılmaktadır. Hattâ bazı ülkelerde "Ex Libris" müzeleri bile kurulmuştur. Çünkü özgün grafiklerle bezeli bu etiketlerin her biri başlı başına birer sanat eseri sayılmaktadır. İyileri serigrafi veya taşbaskı yöntemiyle kısıtlı sayıda basılırlar. Modern yöntemlerle de basıldıkları olmaktadır. Ex Libris'in İngilizce karşılığı "bookplate"dir.
Kitapların elle yazıldığı yüzyıllarda, kitap çok pahalı, değerli ve ulaşılması zor bir meta iken, dolayısı ile sadece soyluların ve kilise gibi kurumların mülkiyetinde iken böyle bir etikete gereksinim yoktu, çünkü zaten kitap tek nüshaydı (ancak yine de kitap kapaklarının içine elle yazılmış armalar vb iliştirilirdi). 15. yüzyılda matbaanın icadıyla nüsha sayıları arttı ve kitaplar yeni ortaya çıkan burjuva sınıfının da mülkiyetine girdi. Ancak eskisi kadar olmasa da yine de kıymetli bir meta olan kitapların ödünç alındığında geri getirilmesini kolaylaştırmak amacıyla aidiyet etiketleri (Ex Libris) kullanılmaya başlandı. Bu ex libris etiketleri grafikleri ve kaligrafik özellikleriyle yapıldıkları dönemin sanat, kültür ve tarihini yansıtırlar. 16. yüzyıl Ex Libris sanatının zirve yaptığı yüzyıldır. Türkiye'de "Ex Libris" konusunda en geniş çalışmaları "Hasip Pektaş" yapmıştır. Bu konuda bir de kitabı vardır.
Yıllar önce "Ex Libris"le tanıştıktan sonra ben de heveslendim ve çok sayıda kendi tasarımımı ürettim, bunları renkli lazer yazıcılarda veya fotoğrafını çekerek çoğalttım. Hattâ bunların arasında el yapımı olanlar da vardı (tek nüsha). Kendi "Ex Libris" etiketlerimin bir kısmını kendi kitaplarıma yapıştırdım. Umarım bu konuyu okuduktan sonra sizler de kendi etiketlerinizi üretir ve belki de sağdan soldan bulduğunuz diğer etiketlerle birlikte burada paylaşırsınız.
Son düzenleme: