bakunin

Admin
12 Mar 2009
6,304
49,801
NeverLand
AFACAN

(1) Mehmet Faruk Gürtunca tarafından yayınlanan Afacan adlı çocuk gazetesinin ilk sayısı 19 Kasım 1934 tarihinde çıkmıştır. Dergi, Orhan Tolon'un çizgiromanlarıyla beraber Birad Buzlar Ülkesinde/Brick Bradford, Avcı Baytekin/Jungle Jim gibi dünyaca ünlü gazete bantlarını da sayfalarına taşımayı başarmıştır. 7 Eylül 19 39'da yine Gürtunca'nın sahibi olduğu Çocuk Sesi dergisiyle birleşerek Çocuk Sesi-Afacan adıyla (sonra da sadece Afacan başlığıyla) yayınını sürdüren Afacan, burada da Kızılmaske ve Zorro gibi çizgiromanlar yayınlamıştır.

img001.jpg


Tarzan kapaklı bir Afacan sayısı.

Afacan, Gürtunca'nın ilk dergisi olan Çocuk Sesi'nden birkaç yıl sonra yayınlamaya başladığı haftalık bir dergi olarak, selefindeki öykü ve nasihatin bol olduğu içeriğin aksine eğlendirici olmak için yola çıkmıştır. İlk çıkışında tatil dönemini kapsayacak bir yayın politikası olmasına rağmen çok beğenilince tüm seneye yayılan bir periyoda dönmüştür.

Afacan, Tahsin Demiray'ın 1001 Roman'ından beş sene önce ağırlıklı olarak çizgiroman yayınlayan ilk dergidir. Baytekin adı verilen Flash Gordon'un kardeşi olarak lanse edilen Avcı Baytekin, Tarzan ve Walt Disney'den ünlü Miki Fare derginin vazgeçilmez daimi çizgiroman karakterleri haline gelmiştir. Bunlara zaman zaman eklenen Lorel ile Hardi bantlarına ek olarak Orhan Tolon'un hazırladığı çizgiroman başlıklarıyla da dikkat çekmiştir. Ayrıca adı yine Türkçeleştirilen ve alt yazılı formatıyla Bay Çetin Doğu Yolculuğunda; Disney'den mizahi Hop ile Top; çalışmalarına imzasını Afonsky şeklinde atan Nicholas Afonski'den Küçük Can'ın Serüvenleri başlığıyla yayınlanan Ming Fo; 1936 Ağustos ayında yayına başlayan 'Birad Buzlar Ülkesinde' adlı macera ile birlikte Brick Bradford ülkemizde ilk kez boy göstermeye başlamıştır.

izgiromanAnsiklopedisi011.jpg


Afacan'da, Civa'nın Serüvenleri başlıklı çizgiromandan bir pasaj.

Afacan'ın en önemli özelliklerinden birisi de dergiye adını veren bir çizgi karakterin yaratılması ve mizahi maceralar yaşamasıdır. Bu tarz denemeler Spirou ve Tintin adlı Avrupalı benzerlerinde de kullanılmıştır. Afacan Dünyayı Dolaşıyor ve Civa'nın Serüvenleri başlıklı öyküleri çizen Orhan Tolon, Çocuk Sesi dergisine hazırlayacağı bazı çizgiroman başlıklarıyla bu döneme damgasını vuran Türk çizgiromancısı olmuştur. D.Camus adlı ressamın ilk sayısından itibaren Afacan arka kapaklarına çizdiği Pire Nuri'nin Yaramazlıkları başlığı ise, uzunca bir süre konuşma balonuna hiç yer vermemiş bir çalışmadır ve buradaki tiplemeler daha sonra Afacan Çocuk Gözü dergisinde Pire Nuri ile Zengibar adıyla bu kez Şahap Ayhan'ın gündemine gelmiştir. Bu arada Şarlo ile alakalı bazı çizgiroman öyküleri karelere bölünmüş ve uzun uzadıya alt yazı şeklinde metinler yazılarak dergide yayınlanmıştır. Küçük okuyucularına sinema sevgisi aşılamak için özel günler düzenleyen dergi, çeşitli yarışmalarla altı yıldır kullanılan Latin harfleri ve Türk diliyle ilgili önemli çalışmalar yapmıştır. Her sayısında eskiden kullanılan Arapça ve Farsça kelimelere yeni bulunan Türkçe karşılıkları okuyucularına sunmuştur. Cumhuriyet Devrimlerinin savunduğu tüm fikirleri dergi sayfalarında görmek mümkündür. Afacan'da yayınlanan bazı çizgiroman başlıkları sonraki yıllarda, maceralar tamamlandıkça albümleşerek yeniden okuyucuya sunulmuştur.

izgiromanAnsiklopedisi012a.jpg


Küçük Can'ın Serüvenleri başlığıyla sunulan Ming Fo.



izgiromanAnsiklopedisi012b.jpg


Yazı destekli bir Şarlo sayfası.


(2)
1942-43 yılları arasında M.Faruk Gürtunca tarafından toplam 42 sayı olarak çıkan Afacan, önceki yıllarda okuyucular üzerinde bıraktığı intibaya güvenerek 30 Temmuz 1942 günü yayına başlamıştır.

ikinci Dünya Savaşı'nın devam ettiği yıllarda yayın şansını deneyen dergi 1943 de yayınını noktalayana dek ise, Okyanuslarda İki Türk Kızı; Diyana; Pamuk Prenses ile Sevimli Prens; Mandrake; ilk ve son kez renkli yayınlanan Avcı Baytekin/Jungle Jim ve bir Türk çizerin elinden çıkan Yalnız Efe; Edgar Rice Burroughs'un Tarzan romanlarından birinin tefrikası, H.G.Wells'den bir bilimkurgu roman; Dalaylama'nın Sarayında; Doktor Faust-Hayal Ülkelerinde ve bu tür dergilerde gelenek olduğu üzere çeşitli öyküler yayının sayfalarından okurlara ulaşmıştır. Afacan yöneticilerinin ciddi olarak eğildikleri okur mektupları köşesi ise içeriğine dahi ayrı bir aktivite sağlamıştır. 1943'ün ilk aylarından sonra sürmekte olan savaşın olumsuz etkilerinden dolayı kağıt sıkıntısı yaşayan Afacan, iç sayfalarını mavi renkli, çok ince ve bulunabilen en ucuz kağıda basmaya başlamış, ancak yine de makus talihi olan kapanmaktan kurtulamamıştır.

izgiromanAnsiklopedisi012c.jpg


1942 serisinden bir Afacan kapağı.​

(3) 1950 yılı sonlarına doğru Mustafa Kızıltan tarafından Yeni Afacan adıyla yayınlanan haftalık çocuk dergisi ise çok kısa ömürlü olmuştur. Bünyesinde genelde yazılı metinler, öykülere yer veren dergi, Mehmet Fenerci'nin çizdiği Kartal Reis, 7 Cüce ile Kara Cadı, Dumba ile Çita, Küfük Afacan Korsanlar Arasında, alt yazılı Tosun, Vak Vaka/Donald Duck, Avcı Bay Atarhn Serüvenleri, arka kapağında mavi renkte basılan Lorel Hardi ve Fedakar Köpek Lasy'nin Maceraları çizgiromanları alt yazılı olarak ve Keloğlan başlığı altında yayınlanan Henry'yi okuyucularına sunmuştur.

izgiromanAnsiklopedisi013a.jpg


Mustafa Kızıltan'ın çıkardığı Yeni Afacan sayısının kapağı.​

(4) 1955 yılında Ceylan Yayınlan tarafından fasiküller halinde yayına giren Afacan fazla uzun ömürlü olmamıştır.

(5) 1966 yılında Şarika Şilliler tarafından basılan Afacan, 26 sayı yayınlanmıştır.

(6) 1970 yılında, bu kez Yaşar ve Coşar Şilliler tarafindan haftalık yayın periyodunda basılan Afacan, sadece 12 sayı çıkmıştır. İlk sayısı 2 Haziranda çıkan dergi, ilk dokuz sayısında mizahi, son üçünde ise bilimkurgu-mizahi iki farklı çizgiroman yayınlamıştır. Her ikisi de Fransız-Belçika ekolünden olan bu çizgiromanların kendine ait orijinal başlıkları yayınlanmamış, hepsi sadece Afacan logosu altında isimlendirilmişlerdir.

izgiromanAnsiklopedisi013.jpg


Yaşar ve Coşar Şilliler tarafından yayınlanan Afacan serisinden bir kapak.​
 

bakunin

Admin
12 Mar 2009
6,304
49,801
NeverLand
afacan1937no112p3.jpg


7 Ocak 1937 tarihli Afacan Dergisi'nin 112. sayısında yer alan Mickey Mouse sayfası.
 
Üst